Το Κέντρο Λειτουργίας Δικτύου του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης προωθεί σε όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας εισήγηση του Πρυτανικού Συμβουλίου και της Επιτροπής Κοσμητόρων του Α.Π.Θ.:
ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΡΥΤΑΝΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
& ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΚΟΣΜΗΤΟΡΩΝ Α.Π.Θ.
ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΠΕΡΙ ΤΩΝ Α.Ε.Ι.
Ι. Εισαγωγικά σχόλια και βασικές θέσειςΗ επιτροπή Κοσμητόρων και το Πρυτανικό Συμβούλιο του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, αφού μελέτησαν και συζήτησαν το σχέδιο νόμου περί των ΑΕΙ, που δόθηκε πολύ πρόσφατα στη δημοσιότητα, εισηγούνται τα παρακάτω.
α) Επισημαίνεται το γεγονός ότι δεν υφίσταται επαρκής χρόνος μελέτης και διαβουλεύσεων με την Πανεπιστημιακή κοινότητα, εξαιτίας της εσπευσμένης εισαγωγής του νεώτερου σχεδίου νόμου στη Βουλή προς ψήφιση, παρά το γεγονός ότι στην τελευταία σύνοδο των Πρυτάνεων είχε ανακοινωθεί ότι θα υπάρξει η σχετική χρονική και παρεμβατική δυνατότητα, πριν από την κατάθεσή του. Στο έλλειμμα χρόνου καθώς και στη συνεχιζόμενη «κατάληψη», οφείλεται η αδυναμία συζήτησης του θέματος στη Σύγκλητο.
β) Ο Ν. 1268/1982, με τις αλλεπάλληλες προσθήκες και τροποποιήσεις του, εφαρμόστηκε στα Α.Ε.Ι. επί εικοσιτέσσερα χρόνια, επιφέροντας σημαντικές θετικές αλλαγές σε σχέση με το καθεστώς που επικρατούσε πριν απ’ αυτόν, παρουσιάζοντας ταυτόχρονα αρκετές αδυναμίες και δυσλειτουργίες.
γ) Από το παραπάνω προκύπτει κοινή διαπίστωση όλων, ότι η ανώτατη παιδεία μας βρίσκεται σε βαθιά κρίση, και ότι χρήζει άμεσων αλλαγών προκειμένου να συμβαδίσει με την ευρωπαϊκή και με την παγκόσμια ανώτατη παιδεία, προς τις οποίες πρέπει να σταθεί τουλάχιστον ισοδύναμα. Για το λόγο αυτό, επιβάλλεται η θέσπιση νέου νόμου, ο οποίος αντικαθιστώντας την ισχύουσα νομοθεσία, τη συμπληρώνει και την τροποποιεί, έτσι ώστε να ανταποκρίνεται ουσιαστικά και λειτουργικά στις νέες ανάγκες που δημιουργεί η σύγχρονη πραγματικότητα. Ο νέος αυτός νόμος, για να είναι ευέλικτος, θα πρέπει να έχει τον χαρακτήρα νόμου-πλαισίου. Δηλαδή, οι διατάξεις του να είναι διατυπωμένες γενικά και ελλειπτικά, θέτοντας γενικές αρχές και κατευθύνσεις, με βάση τις οποίες τα Πανεπιστήμια θα μπορούν να ρυθμίζουν με τους εσωτερικούς τους κανονισμούς, τη λειτουργία τους, ανάλογα με τις επί μέρους ιδιαιτερότητές τους.
δ) Ο νέος νόμος-πλαίσιο θεωρούμε ότι πρέπει να διέπεται από τις ακόλουθες βασικές γενικές αρχές:
-Αρχή δημόσιας και δωρεάν παιδείας.
-Αρχή αυτοδυναμίας των Πανεπιστημίων, και ειδικότερα:
-Αρχή ακαδημαϊκής αυτονομίας
-Αρχή διοικητικής αυτοδυναμίας, χωρίς αυτό να σημαίνει απαγόρευση του κρατικού ελέγχου
-Αρχή οικονομικής αυτοδυναμίας, η οποία προϋποθέτει επαρκή οικονομική στήριξη των Πανεπιστημίων από το κράτος, έτσι ώστε αυτά να μπορούν να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους και να προωθούν την αξιοκρατία και την αριστεία.
-Αρχή προαγωγής της βιώσιμης ανάπτυξης και της έρευνας, προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
-Αρχή ενδυνάμωσης της κοινωνικής φοιτητικής πολιτικής.
-Αρχή της μη εξίσωσης παράλληλων τομέων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η οποία προϋποθέτει ακριβή εννοιολογικό προσδιορισμό των επί μέρους εκφάνσεων της Ανώτατης Παιδείας, δηλαδή των Πανεπιστημίων, των Τ.Ε.Ι., των Εκκλησιαστικών Σχολών και των Σχολών των Ενόπλων Δυνάμεων.
ε) Το Α.Π.Θ. εκτιμά ότι, για την ομαλή πραγματοποίηση των αναγκαίων αλλαγών στην ανώτατη εκπαίδευση, επιβάλλεται η αποφυγή εσπευσμένων κινήσεων και μονομερών ενεργειών, ώστε να δομηθεί το απαραίτητο κλίμα συναίνεσης προς σύνθεση.
ΙΙ. Αποτίμηση του Σχεδίου ΝόμουΑπό την κριτική αξιολόγηση των επιμέρους διατάξεων του Σχεδίου Νόμου προκύπτει ότι το εν λόγω Σχέδιο εμφανίζει συζητητέα στοιχεία, διαθέτοντας αρκετά λειτουργικά χαρακτηριστικά, τα οποία αναφέρονται παρακάτω.
Α. Λειτουργικά χαρακτηριστικά του Σχεδίου Νόμου αποτελούν τα παρακάτω.
1. Οι νέοι στόχοι στην αποστολή των Α.Ε.Ι., και ιδίως εκείνος που αναφέρεται στην αναζήτηση και διάδοση νέας γνώσης και ανάδειξης νέων ερευνητών μέσα από τη συνεργασία με άλλα Α.Ε.Ι. και ερευνητικούς φορείς του εσωτερικού ή του εξωτερικού (άρθρο 1 παρ. 1δ).
2. Η εξάρτηση της εκπλήρωσης της αποστολής των Α.Ε.Ι. από τη διασφάλιση και βελτίωση της ποιότητας των προσφερόμενων υπηρεσιών καθώς και από τη δημοσιοποίηση των δραστηριοτήτων των Α.Ε.Ι. (τελευταία περικοπή του άρθρου 1).
3. Η πρόβλεψη του άρθρου 3 παρ. 4 για παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής αρχής κατά την επέμβαση δημόσιας δύναμης στους χώρους των Α.Ε.Ι.
4. Η πρόβλεψη του άρθρου 7 για έλεγχο μόνο της νομιμότητας και όχι της σκοπιμότητας των δαπανών από τον αρμόδιο Πάρεδρο ή Επίτροπο του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Επίσης, οι προβλέψεις για δυνατότητα μεταφοράς πόρων από ένα οικονομικό έτος σε επόμενο (άρθρα 7 παρ. 4), και για δυνατότητα μεταφοράς πόρων, εντός του ίδιου οικονομικού έτους, μεταξύ των ποικίλων κωδικών του ετήσιου προϋπολογισμού λειτουργικών εξόδων και δημοσίων επενδύσεων (άρθρα 7 παρ. 5), καθώς και η πρόβλεψη για δημιουργία συστήματος Εσωτερικού Δημοσιονομικού Ελέγχου σε κάθε Α.Ε.Ι. (άρθρα 7 παρ. 6 ). Η εικόνα αμβλύνεται από:
α) την άδηλη πρόβλεψη υπουργικών αποφάσεων για ρυθμίσεις οικονομικού περιεχομένου,
β) από την έλλειψη πρόβλεψης πλαστικότητας και προσαρμοστικότητας του κάθε 4ετούς προγράμματος στη σύγχρονη δυναμική, και από τη χωρίς συγκεκριμένες διαδικασίες και αντικειμενικά κριτήρια αφαίρεση πόρων από το 4ετές αναπτυξιακό πρόγραμμα ενός Α.Ε.Ι. σε άλλο Α.Ε.Ι. (άρθρα 7 παρ. 3),
γ) από τη μη απαλλαγή των εισοδημάτων των Α.Ε.Ι. από τη φορολογία
δ) από την έλλειψη δέσμευσης για το ότι οι κρατικές επιχορηγήσεις θα έχουν ύψος που να αντιστοιχεί τουλάχιστον στο σχετικό ευρωπαϊκό μέσο όρο.
5. Η πρόβλεψη για συμμετοχή του συνόλου των φοιτητών στα αρμόδια για την εκλογή αρχών διοίκησης σώματα εκλεκτόρων (άρθρο 8) η οποία ενθαρρύνει την υπεύθυνη προσωπική ψήφο κάθε φοιτητή και μειώνει τον κίνδυνο άμετρης επιρροής του από παρατάξεις. Θα ήταν ορθολογικότερο να προβλέπεται για την ομάδα αυτή εκλεκτόρων αναγωγή των αποτελεσμάτων στα ποσοστά προσέλευσης.
6. Οι ρυθμίσεις των άρθρων 12 και 13 περί υπηρεσίας υποστήριξης φοιτητών, συμβούλων σπουδών, ανταποδοτικών υποτροφιών και εκπαιδευτικών δανείων.
7. Η ρύθμιση του άρθρου 17 για δυνατότητα διοργάνωσης σπουδών σε ξένη γλώσσα.
8. Τα προβλεπόμενα, στο άρθρο 18, μέτρα για την εξασφάλιση διαφάνειας/ δημοσιότητας στη λειτουργία των Α.Ε.Ι., ενόψει και της πρόβλεψης για τήρηση της νομοθεσίας περί προστασίας προσωπικών δεδομένων, εφόσον βέβαια υπάρξει πρόβλεψη για τους απαιτούμενους πόρους.
9. Η πρόβλεψη κοινωνικής λογοδοσίας των Α.Ε.Ι. (άρθρο 19).
10. Η εκχώρηση στην Κοσμητεία του δικαιώματος έγκρισης και συντονισμού διατμηματικών προγραμμάτων σπουδών, που οδηγούν στην απόκτηση πτυχίου της Σχολής (άρθρο 20).
11. Η υπαγωγή στις αποκλειστικές αρμοδιότητες της Γενικής Συνέλευσης Ειδικής Σύνθεσης Τμήματος (άρθρο 21) αμιγώς επιστημονικών-ερευνητικών θεμάτων, όπως είναι (α) ο καθορισμός του ενιαίου γνωστικού αντικειμένου ή των αυτοτελών γνωστικών αντικειμένων ενός Τομέα ή του Τμήματος, (β) η απόφαση για την προκήρυξη της θέσης ενός μέλους Δ.Ε.Π. και (γ) η απόφαση για τη συγκρότηση εκλεκτορικού σώματος για την κρίση ενός μέλους Δ.Ε.Π.
12. Η πρόβλεψη του άρθρου 25 παρ. 1, στην έκταση που ενισχύει το αυτοδιοίκητο των Α.Ε.Ι. και ικανοποιεί το πνεύμα της αποκέντρωσης, σύμφωνα με την οποία ο διορισμός μελών Δ.Ε.Π. γίνεται «με πράξη του Πρύτανη η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μετά από έλεγχο νομιμότητας από το Ίδρυμα».
Β. Συζητητέα στοιχεία
1. Έλλειψη προσδιορισμού της νομικής φύσης των Α.Ε.Ι. ως Ν.Π.Δ.Δ. πλήρως αυτοδιοικούμενων (άρθρο 3 παρ. 1), ενώ αυτό αναφέρεται στον Ν. 1268/1982. Η έλλειψη αυτή μπορεί πιθανώς να παραλληλισθεί με το πνεύμα της συζητούμενης τροποποιήσεως του άρθρου 16 του Συντάγματος.
2. Το κρινόμενο Σχέδιο δεν έχει χαρακτήρα νόμου-πλαισίου, επειδή δεν διαγράφει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα μπορούσαν τα Πανεπιστήμια να ρυθμίζουν αυτοτελώς τα εσωτερικά τους ζητήματα, το καθένα ανάλογα με τις ιδιαιτερότητές του. Αντ’ αυτού περιέχει διατάξεις που ρυθμίζουν με τρόπο λεπτομερειακό εσωτερικές υποθέσεις των Πανεπιστημίων (βλ. παραδείγματα επόμενης παραγράφου Β/3).
3. Το Σχέδιο περιέχει διατάξεις που άπτονται της ακαδημαϊκής αυτονομίας και διοικητικής αυτοδυναμίας των Πανεπιστημίων, άλλοτε ασκώντας έντονο κρατικό έλεγχο σε εσωτερικές υποθέσεις τους, και άλλοτε προ-ρυθμίζοντας ανελαστικά τις υποθέσεις αυτές. Παραδείγματα τέτοιων διατάξεων αποτελούν, μεταξύ άλλων, το άρθρο 4 (περί εσωτερικών κανονισμών λειτουργίας των Α.Ε.Ι., όπου δημιουργείται και επιβάλλεται πρότυπος Γενικός Εσωτερικός Κανονισμός εκ μέρους του ΥΠΕΠΘ), το άρθρο 5 (περί 4ετούς ακαδημαϊκού αναπτυξιακού προγράμματος), και η έλλειψη ρύθμισης ώστε τα Τμήματα να μπορούν να προσδιορίζουν ή τουλάχιστον να επηρεάζουν αποτελεσματικά τον αριθμό των εισακτέων. Υπερβολικού τύπου είναι η αυτόματη απαγόρευση έκδοσης διοικητικών πράξεων και αναστολής χρηματοδότησης των ιδρυμάτων έως ότου αυτά «συμμορφωθούν».
4. Εξαγγέλλονται ρυθμίσεις ανεφάρμοστες αν δεν υπάρξει αύξηση της χρηματοδότησης των Πανεπιστημίων και βελτίωση των υλικοτεχνικών υποδομών τους. Τέτοιες ρυθμίσεις περιέχονται λ.χ. στο άρθρο 5 (περί 4ετούς ακαδημαϊκού αναπτυξιακού προγράμματος). Επίσης, δεν προβλέπεται χρηματοδότηση για στελέχωση των Α.Ε.Ι. με τεχνικό, διοικητικό και εκπαιδευτικό προσωπικό.
5. Συζητητέο στοιχείο του Σχεδίου αποτελεί η θεματική του στενότητα. Δεν απαντά σε πολλά σημαντικά προβλήματα της ανώτατης εκπαίδευσης, όπως είναι λ.χ. η χρηματοδότηση των Πανεπιστημίων, η απασχόληση των πανεπιστημιακών, οι μεταπτυχιακές σπουδές.
6. Υπάρχουν μερικές παραλείψεις και συντακτικές παραδρομές. Για παράδειγμα, δεν καθορίζονται ο τρόπος εκλογής Κοσμητόρων (στο άρθρο 8) και ο τρόπος κατανομής κονδυλίων στα Τμήματα και τα Εργαστήρια ή Κλινικές της Σχολής (στο άρθρο 20). Επίσης, το άρθρο 22 παρ. 2, αναφερόμενο σε εκπροσώπους φοιτητών που θα συμμετέχουν στο σώμα εκλεκτόρων για την ανάδειξη αρχών διοίκησης, αντιφάσκει στην πρόβλεψη του άρθρου 8 για συμμετοχή στα σχετικά εκλεκτορικά σώματα του συνόλου των φοιτητών. Ασαφής είναι και πρόβλεψη για τη διαδικασία μετακίνησης μελών Δ.Ε.Π. στο άρθρο 26 παρ. 7.
7. Διάφορα άρθρα του Σχεδίου, με κύριο παράδειγμα το άρθρο 24, διαπνέονται από διάθεση επιτήρησης και έλλειψη εμπιστοσύνης σε ό,τι αφορά την ορθότητα των διαδικασιών στα Τμήματα, και προβλέπει ρυθμίσεις δυσλειτουργικές. Δεν προβλέπεται π.χ. ο τρόπος κάλυψης του τεράστιου κόστους της μετακίνησης μελών Δ.Ε.Π. για τη συμμετοχή τους στα Εκλεκτορικά Σώματα των ΑΕΙ σ’ όλη την Επικράτεια.
8. Το άρθρο 2, με παράτιτλο διάρθρωση των Α.Ε.Ι., καταγράφει την υπάρχουσα κατάσταση χωρίς να προδιαγράφει. Συγκεκριμένα, δεν αποσαφηνίζεται ο ρόλος του πανεπιστημιακού και του τεχνολογικού τομέα, ενώ αποφεύγεται η αναφορά στις Ανώτατες Σχολές των Ενόπλων Δυνάμεων και στις Ανώτατες Εκκλησιαστικές Ακαδημίες.
9. Το άρθρο 3, περί ακαδημαϊκών ελευθεριών και ασύλου, δημιουργεί εύλογες επιφυλάξεις στην έκταση που:
α) Προσδιορίζει ασυζητητί ότι το ακαδημαϊκό άσυλο καλύπτει μόνο ορισμένους χώρους του Α.Ε.Ι. επιφορτίζοντας τη Σύγκλητο να τους καθορίσει.
β) Εξαγγέλλει ότι το ακαδημαϊκό άσυλο αναγνωρίζεται, μεταξύ άλλων, «για την προστασία του δικαιώματος στη γνώση, τη μάθηση και την εργασία όλων ανεξαιρέτως των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας των Α.Ε.Ι. και των εργαζομένων σ’ αυτά», πράγμα που μπορεί να οδηγήσει σε παρερμηνείες δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που αφορούν την εργασιακή σχέση με το άσυλο.
10. Η μη ρητή αναφορά στο ότι οι διαδικασίες που προβλέπονται στο άρθρο 6 πρέπει να ολοκληρώνονται στα πλαίσια της διοικητικής αυτοδυναμίας των Α.Ε.Ι.
11. Στο άρθρο 8 η μη προσμέτρηση της βαρύτητας της ψήφου των φοιτητών αναλογικά με το ποσοστό συμμετοχής τους, που θα είχε λειτουργικότερο χαρακτήρα.
12. Προβληματισμός για τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της αναδιάρθρωσης Σχολών και Τμημάτων και συγχωνεύσεων Τμημάτων συναφούς γνωστικού αντικειμένου στα Α.Ε.Ι. που έχουν περισσότερα από 25 Τμήματα (άρθρα 9 παρ. 2).
13. Η μη δήλωση του φοιτητή για συνέχιση των σπουδών του, να συνεπάγεται την εκκίνηση της διαδικασίας διαγραφής (άρθρο 14 παρ. 1ε).
14. Μεταβάλλεται η ισχύουσα δυνατότητα δωρεάν διανομής δύο συγγραμμάτων, ενός κύριου και ενός βοηθητικού (άρθρο 15 παρ. 2).
15. Επιφυλάξεις ως προς τις επιλογές του άρθρου 24 περί εισηγητικών επιτροπών και εκλεκτορικών σωμάτων, πολλές από τις οποίες κρίνονται δύσκολα εφαρμόσιμες, χωρίς να υφίσταται πρόβλεψη καλύψεως του τεράστιου οικονομικού κόστους.
16. Η προβλεπόμενη στο άρθρο 26 παρ. 5β δυνατότητα των συνταξιοδοτούμενων μελών ΔΕΠ να διατηρούν τη θέση τους σε συμβούλια ή επιτροπές, χωρίς να διευκρινίζεται ότι η δυνατότητα αυτή παρέχεται μέχρι τη λήξη της θητείας.
17. Ελλείπει η πρόβλεψη τα μέλη Δ.Ε.Π. να είναι πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης (άρθρα 24, 25).
18. Η εξειδίκευση των προϋποθέσεων εκλογής μελών ΔΕΠ, που προβλέπεται στο άρθρο 4 παρ. 3 εδάφιο κ, να ανατίθεται στον εσωτερικό κανονισμό των Τμημάτων, ώστε αυτές είναι συμβατές με τις επιμέρους ιδιαίτερες ανάγκες τους (όπως π.χ. στις Σχολές Καλών Τεχνών και Τμημάτων Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, λόγω της ειδικής φύσης τους).
19. Έλλειψη ρυθμίσεων ώστε προγράμματα διάρκειας πέντε ή περισσοτέρων ετών, ενιαίας και αδιάσπαστης δομής με προχωρημένου επιπέδου μαθήματα, να οδηγούν στην αναγνώριση του διπλώματος ως Μεταπτυχιακού τίτλου, που αντιστοιχεί σε Master’s στο αντικείμενο του συγκεκριμένου Τμήματος.
20. Όπως το άρθρο 26 παρ. 6β ορίζει ότι όλοι οι ερευνητές (Α, Β και Γ βαθμίδας) μπορούν να συμμετέχουν σε τριμελείς και σε επταμελείς συμβουλευτικές επιτροπές διδακτορικών, να ορίσει το ίδιο δικαίωμα και στους λέκτορες.
Την στιγμή που στο τμήμα μας επικρατεί αβεβαιότητα για τα πάντα, επίσημα το Α.Π.Θ. έχει τοποθετηθεί επί του νομοσχεδίου, σε πολλά σημεία εκφράζοντας διαφορετικές απόψεις από αυτές των φοιτητών. Με κλειστό το Πανεπιστήμιο καταφέραμε να μη ληφθεί υπόψιν μας η άποψή μας, παρά μόνο εκεί που συνέπιπτε με αυτήν των Κοσμητόρων.
Για ένα καλό πανεπιστήμιο Α και Ω είναι η αξιολόγηση, επιμένω σε αυτό. Καλό διδακτικό προσωπικό, καθηγητές ρε γαμώτο που να εμπνέουνε θα οδηγήσουν κ σε φοιτητές που θα μπορούν να γνωρίζουν και να εκτιμούν και όχι να κατακρίνουν πάνω σε πράγματα που δε γνωρίζουν.Εκεί θα έχουμε λόγο κ εμείς, αυτό το έλεγα από την αρχή, αλλά για τόσο μεγάλα ζητήματα, πρέπει να υπάρχουν θεσμοθετημένες διαδικασίες όπου οι κάθε λογής "ομάδες" ατόμων που θα δημιουργούνται από φοιτητες θα είναι στο να τις ενισχύουν και να τις κρατάνε στη σωστή κατέυθυνση - όχι να είναι αυτοί που προσπαθούν ντε κ καλα που θα αποφασίζουν.
Δυστυχώς εδώ και πολλά χρόνια έχουμε απαξιώσει σε τέτοιο βαθμό τις θεσμοθετημένες διαδικασίες, που έχουμε ξεχάσει κατά βάση και ποιες είναι αυτές. Λογικό είναι λοιπόν το τέλμα του τελευταίου διμήνου, με τους φοιτητές εγκλωβισμένους σε μία κατάσταση που δεν αποφέρει κάτι εκτός από την ικανοποίηση του αγώνα και τη δημιουργία σωρείας προβλημάτων στις σπουδές.
Μετά από διαδοχικές απορρίψεις των προτάσεων των καθηγητών μας να ανοίξουμε τις σχολές και να συζητήσουμε, η θεσμική διάλυση του Πανεπιστημίου είναι φυσικό επακόλουθο. Πραγματικά είναι κρίμα να πραγματοποιηθεί αυτό το απαισιόδοξο σενάριο που περιγράφω, αλλά η κίνηση Μάργαρη (και οι σκέψεις πολλών καθηγητών μας) αυτό δείχνουν.
Αναζητείται παραλήπτης του μηνύματος.
Links
Members
Total Members: 9960
Stats
Users Online
kpap17
Author