ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ ΜΑΡΚΕΣ
Ο Κάστρο που γνωρίζω
Ενας επαναστάτης της λογοτεχνίας γράφει για έναν επαναστάτη της πολιτικής. Τι οραματίζεται, τι φοβάται, τι διαβάζει, αλλά και πώς μαγειρεύει.
Του ΓΚΑΜΠΡΙΕΛ ΓΚΑΡΣΙΑ ΜΑΡΚΕΣ
Η προσήλωσή του στο λόγο. Η επιβολή της γοητείας του. Αναζητεί τα προβλήματα όπου κι αν βρίσκονται. Η ορμή των εμπνεύσεών του είναι χαρακτηριστική του τρόπου συμπεριφοράς του.
Τα βιβλία εκφράζουν άριστα το εύρος των προτιμήσεών του. Εκοψε το κάπνισμα για να έχει το ηθικό δικαίωμα να το καταπολεμήσει. Του αρέσει να μαγειρεύει ακολουθώντας τις οδηγίες της συνταγής μ' ένα είδος επιστημονικής ζέσης. Διατηρείται σε εξαιρετική φυσική κατάσταση με αρκετές ώρες καθημερινής γυμναστικής και συχνή κολύμβηση.
Ανεξάντλητη υπομονή! Σιδηρά πειθαρχία! Η δύναμη της φαντασίας τον παρασύρει στα απρόβλεπτα. Οσο σπουδαία είναι η συνήθεια της εργασίας άλλο τόσο είναι και η συνήθεια της ξεκούρασης.
Οταν κουράζεται από τη συζήτηση, ξεκουράζεται συζητώντας. Γράφει καλά και του αρέσει να γράφει. Το μεγαλύτερο διεγερτικό στη ζωή του είναι η συγκίνηση του ρίσκου. Το βήμα του αυτοσχεδιαστή μοιάζει να είναι το τέλειο οικολογικό του περιβάλλον. Αρχίζει πάντα με μια σχεδόν ψιθυριστή φωνή, χωρίς συγκεκριμένο στόχο, αλλά επωφελείται από οποιαδήποτε αναλαμπή για να κερδίσει έδαφος, σπιθαμή προς σπιθαμή, μέχρι που κάνει ένα είδος μεγάλης σαρωτικής κίνησης και κυριαρχεί στο ακροατήριό του. Είναι η έμπνευση: η ακατανίκητη και εκθαμβωτική ευλογία που αρνούνται μόνο όσοι δεν είχαν το μεγαλείο να τη ζήσουν. Είναι ο κατ' εξοχήν αντιδογματικός.
Ο Χοσέ Μαρτί είναι ο αρχιβοηθός στη σύνταξη των λόγων του και είχε το ταλέντο να ενσωματώσει την ιδεολογία του στον αισιόδοξο χείμαρρο μιας μαρξιστικής επανάστασης. Η ουσία της δικής του νοοτροπίας θα μπορούσε να βρίσκεται στη βεβαιότητα πως όταν εργάζεται κανείς για τις μάζες απασχολείται βασικά με τα άτομα.
Δεν παραδέχεται την ήττα
Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει την απόλυτη εμπιστοσύνη του στην άμεση επαφή. Εχει μια γλώσσα για κάθε περίσταση κι ένα διαφορετικό τρόπο πειθούς ανάλογα με τους διάφορους συνομιλητές. Ξέρει να τοποθετείται στο επίπεδο του καθενός και διαθέτει απέραντες και ποικίλες γνώσεις που του επιτρέπουν να κινείται με ευκολία σε οποιοδήποτε μέσο. Ενα πράγμα είναι βέβαιο:
όπου και να βρίσκεται, όπως και να βρίσκεται και με όποιον και να βρίσκεται, ο Φιντέλ Κάστρο βρίσκεται εκεί για να κερδίσει.
Η στάση του απέναντι στην ήττα, ακόμα και στις παραμικρές πράξεις της καθημερινής ζωής, μοιάζει να υπακούει σε μια ιδιωτική λογική: ούτε που την παραδέχεται και δεν ησυχάζει στιγμή όσο δεν καταφέρνει να αντιστρέψει τους όρους και να τη μετατρέψει σε νίκη. Κανένας δεν είναι πιο επίμονος από αυτόν όταν έχει βάλει σκοπό να εξετάσει κάτι σε βάθος. Δεν υπάρχει κολοσσιαίο ή μικροσκοπικό σχέδιο που να μην το αναλάβει με έναν παθιασμένο ενθουσιασμό. Και ιδιαίτερα όταν πρέπει να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Τότε, όπως ποτέ άλλοτε, εμφανίζεται με μεγαλύτερη προθυμία, με καλύτερη διάθεση. Κάποιος, που πιστεύει πως τον γνωρίζει καλά, του είπε: «Τα πράγματα πρέπει να πηγαίνουν πολύ άσχημα, γιατί φαίνεστε μια χαρά» (...)
Η πιο σπάνια αρετή του ως πολιτικού είναι εκείνη η ικανότητα να διακρίνει την εξέλιξη ενός γεγονότος μέχρι τις πιο απόμακρες επιπτώσεις του... αλλά αυτή η ικανότητα δεν προέρχεται από τη θεία φώτιση παρά είναι το αποτέλεσμα ενός δύσκολου και επίπονου συλλογισμού. Ο καλύτερος βοηθός του είναι η μνήμη και τη μεταχειρίζεται κατά κόρον για να στηρίξει ομιλίες ή προσωπικές συζητήσεις με εκπληκτικούς συλλογισμούς και αριθμητικές πράξεις απίστευτης ταχύτητας.
Απαιτεί την ανεξάντλητη βοήθεια καλομασημένης και χωνεμένης πληροφόρησης. Η εργασία της συγκέντρωσης ειδήσεων προηγείται από τη στιγμή που ξυπνάει. Στο πρωινό καταβροχθίζει τουλάχιστον 200 σελίδες με ειδήσεις από όλο τον κόσμο. Στη διάρκεια της ημέρας παίρνει τις επείγουσες ειδήσεις όπου και να βρίσκεται, υπολογίζει πως καθημερινά διαβάζει περίπου 50 έγγραφα, στα οποία πρέπει να προσθέσει κανείς τις αναφορές των κρατικών υπηρεσιών και των επισκεπτών του και όλα όσα μπορούν να τραβήξουν την ατέλειωτη περιέργειά του.
Οι απαντήσεις πρέπει να είναι ακριβείς, γιατί είναι ικανός να ανακαλύψει την παραμικρή αντίφαση σε μια τυχαία φράση. Μια άλλη πηγή ζωτικής πληροφόρησης είναι τα βιβλία. Είναι ένας αδηφάγος αναγνώστης. Κανένας δεν μπορεί να εξηγήσει πώς βρίσκει το χρόνο ούτε ποια μέθοδο χρησιμοποιεί για να διαβάζει τόσο πολύ και με τόση ταχύτητα, αν και ο ίδιος επιμένει πως δεν μεταχειρίζεται τίποτα το εξαιρετικό. Πολλές φορές έχει πάρει ένα βιβλίο τα ξημερώματα και το επόμενο πρωινό το συζητάει. Διαβάζει αγγλικά αλλά δεν τα μιλάει. Προτιμάει τα ισπανικά και μπορεί να διαβάσει ένα γραμμένο χαρτί που θα πέσει στα χέρια του οποιαδήποτε στιγμή. Συνήθως διαβάζει οικονομικά και ιστορικά θέματα. Είναι καλός αναγνώστης λογοτεχνίας κι ενημερώνεται προσεκτικά.
Συνηθίζει να κάνει γρήγορες ερωτήσεις. Απανωτές ερωτήσεις σε στιγμιαίες ριπές για να ανακαλύψει το γιατί και το πώς, του γιατί και του πώς, του τελικού γιατί και πώς. Οταν ένας επισκέπτης της Λατινικής Αμερικής του έδωσε μια φορά βιαστικά έναν αριθμό σχετικά με την κατανάλωση ρυζιού των συμπατριωτών του, αυτός έκανε τον υπολογισμό νοερά και είπε: «Για φαντάσου, ο καθένας μας λοιπόν τρώει δύο κιλά ρύζι την ημέρα». Η αριστοτεχνική τακτική του είναι να ρωτάει σχετικά με τα πράγματα που γνωρίζει για να επιβεβαιώνει τις πληροφορίες του. Και σε μερικές περιπτώσεις για να υπολογίσει το διαμέτρημα του συνομιλητή του και να του φερθεί ανάλογα.
Τι θα 'θελε περισσότερο στον κόσμο
Δεν χάνει καμία ευκαιρία για να πάρει πληροφορίες. Κατά τη διάρκεια του πολέμου στην Αγκόλα περιέγραψε μια μάχη με τέτοια λεπτομέρεια σε μια επίσημη δεξίωση, που δυσκολεύτηκαν ύστερα να πείσουν έναν Ευρωπαίο διπλωμάτη πως ο Φιντέλ Κάστρο δεν είχε συμμετάσχει σε αυτήν. Η αφήγησή του για τη σύλληψη και τη δολοφονία του Τσε, όσα διηγήθηκε για την επίθεση στο Παλάτι δε λα Μονέδα και για το θάνατο του Σαλβαδόρ Αλιέντε ή για τις καταστροφές του τυφώνα Φλόρα ήταν σπουδαία προφορικά ρεπορτάζ.
Οραματίζεται τη Λατινική Αμερική στο μέλλον όπως ο Μπολίβαρ και ο Μαρτί, μια ολοκληρωμένη και αυτόνομη κοινότητα, ικανή να κατευθύνει το πεπρωμένο του κόσμου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι η χώρα που καλύτερα γνωρίζει μετά την Κούβα. Εχει βαθιές γνώσεις για τη φύση του λαού, τις δομές της εξουσίας, τις δευτερεύουσες προθέσεις των κυβερνήσεών της και αυτό τον έχει βοηθήσει να διαχειρίζεται το ακατάπαυστο μαρτύριο του αποκλεισμού.
Σε μια πολύωρη συνέντευξη, κοντοστέκεται σε κάθε θέμα, τολμάει να θίξει τις πιο απίθανες περιπλοκές χωρίς να παραμελεί ποτέ την ακρίβεια, γνωρίζοντας πως μία μόνο λανθασμένη λέξη μπορεί να προκαλέσει ανεπανόρθωτες καταστροφές. Ποτέ δεν αρνήθηκε να απαντήσει σε οποιαδήποτε ερώτηση, όσο προκλητική και να είναι, ούτε ποτέ έχει χάσει την υπομονή του. Οσο για αυτούς που του κρύβουν την αλήθεια για να μην του προκαλέσουν παραπάνω στεναχώριες από όσες ήδη έχει: Αυτός τη γνωρίζει. Σ έναν αξιωματούχο που του έκρυβε την αλήθεια είπε: «Μου κρύβετε την πραγματικότητα για να μη με ανησυχήσετε, αλλά όταν τελικά θα την ανακαλύψω θα πεθάνω αντικρίζοντας απότομα τόσες αλήθειες που δεν μου λέγατε». Οι πιο σοβαρές, ωστόσο, είναι οι αλήθειες που του κρύβουν για να καλύψουν τις ανεπάρκειες, γιατί παράλληλα με τα τεράστια επιτεύγματα που στηρίζουν την Επανάσταση, τα πολιτικά, επιστημονικά, αθλητικά, πολιτιστικά επιτεύγματα, υπάρχει μια κολοσσιαία γραφειοκρατική ανικανότητα που επηρεάζει σχεδόν από κάθε άποψη την καθημερινή ζωή και ιδιαίτερα την οικιακή ευτυχία.
Οταν μιλάει με τους ανθρώπους στο δρόμο, η ομιλία του ξαναβρίσκει την εκφραστικότητα και την ωμή ειλικρίνεια της αληθινής αγάπης. Τον φωνάζουν «Φιντέλ». Τον τριγυρίζουν ακίνδυνα, του μιλούν στον ενικό,
συζητούν μαζί του, του φέρνουν αντιρρήσεις, με μια άμεση δίοδο επικοινωνίας από όπου ξεχύνεται η αλήθεια ορμητικά. Τότε είναι που αποκαλύπτεται το ιδιόρρυθμο ανθρώπινο πλάσμα, που η αντανάκλαση της ίδιας της εικόνας του δεν μας αφήνει να δούμε. Αυτός είναι ο Φιντέλ Κάστρο που πιστεύω πως γνωρίζω: ένας άντρας με ασκητικές συνήθειες, αχόρταγες αυταπάτες, με μια σοβαρή μόρφωση του παλιού καιρού, με προσεκτικές κουβέντες και χαμηλούς τόνους και ανίκανος να συλλάβει οποιαδήποτε ιδέα που δεν είναι γιγάντια.
Ονειρεύεται πως οι επιστήμονές του θα ανακαλύψουν την οριστική θεραπεία για τον καρκίνο κι έχει δημιουργήσει μια εξωτερική πολιτική παγκόσμιας δύναμης, σε ένα νησί 84 φορές πιο μικρό από τον κυριότερο εχθρό του. Εχει την πεποίθηση πως το μεγαλύτερο επίτευγμα του ανθρώπινου πλάσματος είναι η καλή διαπαιδαγώγηση της συνείδησής του και πως τα ηθικά κίνητρα, περισσότερο από τα υλικά, είναι ικανά να αλλάξουν τον κόσμο και να γράψουν ιστορία.
Τον έχω ακούσει, τις λιγοστές φορές που νοσταλγεί τη ζωή, να επικαλείται αυτά που θα μπορούσε να είχε κάνει με άλλο τρόπο για να κερδίσει περισσότερο χρόνο. Βλέποντάς τον πολύ καταπονημένο από το βάρος τόσων ξένων πεπρωμένων, τον ρώτησα τι ήταν αυτό που θα ήθελε περισσότερο σε αυτόν τον κόσμο και αυτός μου απάντησε αμέσως: «να πάω να σταθώ σε μια γωνία».
7 - 17/09/2006
http://www.enet.gr/online/online_text/c=113,id=12231556
Links
Members
Total Members: 9961
Stats
Users Online
Author