ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΑΥΤΗ Η ΜΠΟΛΟΝΙΑ???
aliakmwn:
ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΠΟΛΟΝΙΑ
ΚΑΙ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Γενικά
Α. Τα βασικά μέτρα που προβλέπονται από τη Διακήρυξη της Μπολόνια
B. Για το χαρακτήρα της αναδιάρθρωσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης
Β1. Δομή και περιεχόμενο σπουδών
- Η δομή των σπουδών
- Το περιεχόμενο των σπουδών
- Η ένταξη των ΤΕΙ στην Ανώτατη Εκπαίδευση
- Η σημερινή εικόνα των σπουδών
Β2. Οι μεταπτυχιακές σπουδές
- Η επίδραση των κατευθύνσεων της Μπολόνια στο γενικό επίπεδο της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης
- Τα κριτήρια συγκρότησης των μεταπτυχιακών σπουδών
Β3. Το σύστημα των πιστωτικών μονάδων και η εκπαιδευτική κινητικότητα
Β4. Η επιτάχυνση της ιδιωτικοποίησης
- Η λειτουργία των Πανεπιστημίων με επιχειρηματικά κριτήρια
- Η ενίσχυση των ταξικών φραγμών στην Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση
- Η νομιμοποίηση των ιδιωτικών «πανεπιστημίων»
Β5. Η πιστοποίηση - αξιολόγηση
Β6. Η σχέση των πτυχίων με το επάγγελμα και η προοπτική των αποφοίτων
- Φταίει η εκπαίδευση για την ανεργία;
- Η αποσύνδεση πτυχίου - επαγγέλματος και η κατάργηση του κοινωνικού δικαιώματος στην εργασία
Β7. Η ενίσχυση του ρόλου των πανεπιστημίων στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας
Γ. Οι επιπτώσεις της αντιδραστικής αναδιάρθρωσης στην Ανώτατη Εκπαίδευση
Δ. Η «ανωτατοποίηση» των ΤΕΙ
Ε. Η τακτική της ΕΕ και της κυβέρνησης. Οι άλλες πολιτικές δυνάμεις
aliakmwn:
Γενικά
Η Διακήρυξη της Μπολόνια υπογράφηκε τον Ιούνη του 1999 από 29 υπουργούς Παιδείας των κρατών - μελών της ΕΕ και ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών της επιρροής της. Στόχος της είναι να προδιαγράψει ένα κοινό πλαίσιο «ευέλικτης» οργάνωσης και λειτουργίας των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης, με σκοπό τη στενότερη και αποδοτικότερη υπαγωγή τους στα μονοπωλιακά συμφέροντα και την προώθηση ενός νέου καταμερισμού εργασίας, που θα έχει ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα τη μείωση του επιστημονικού δυναμικού. Μείωση που συντελείται με την αντικατάσταση της μεγάλης πλειοψηφίας του, από ένα «ευέλικτο» ημιειδικευμένο και φτηνό εργατικό δυναμικό, χωρίς δικαιώματα και με την ψευδαίσθηση του πανεπιστημιακού τίτλου.
Η βασική αιτία αυτής της αναδιάρθρωσης βρίσκεται στο γεγονός ότι η τεράστια αύξηση της συγκέντρωσης και της συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, καθώς και το βάθεμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, δίνει τη δυνατότητα στους καπιταλιστές να οργανώνουν την παραγωγή με πολύ λιγότερο υψηλά ειδικευμένο - επιστημονικό δυναμικό. Ταυτόχρονα τα σύγχρονα μέσα παραγωγής, έχοντας ενσωματώσει το τυποποιημένο κομμάτι της διανοητικής εργασίας, διευκολύνουν ακόμη περισσότερο την ελάττωση του επιστημονικού δυναμικού και την αναπλήρωσή του από ένα μαζικό στρώμα χειριστών της νέας τεχνολογίας, την οποία αδυνατούν να κατανοήσουν.
Η συρρίκνωση του επιστημονικού δυναμικού σε μια εποχή όπου η επιστήμη αποκτά ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής παραγωγής, κάθε άλλο παρά αποτελεί αναγκαιότητα. Η υποβάθμιση της μόρφωσης του λαού αποτελεί όρο για τη συμπίεση της τιμής της εργατικής δύναμης και τη χειραγώγηση των συνειδήσεων, τη δημιουργία πειθήνιων «Ευρωπαίων πολιτών». Είναι αποτέλεσμα της βαθιάς κρίσης του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού που υποτάσσει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, πρώτα και κύρια του ανθρώπου, στα στενά όρια του μονοπωλιακού υπερκέρδους.
Δίκαια αποδόθηκε στη διακήρυξη της Μπολόνια ο χαρακτηρισμός του «εκπαιδευτικού Μάαστριχτ», αφού επιδιώκει τη σταδιακή σύγκλιση των συστημάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης της ΕΕ και ευρύτερα της Ευρώπης, τη δημιουργία «Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, που θα αποτελέσει το κλειδί για την προώθηση της κινητικότητας και της απασχολησιμότητας των Ευρωπαίων πολιτών». Σύγκλιση που αφορά την κεντρική, κοινοτική επιβολή μονοπωλιακών όρων και κανόνων για τις λειτουργίες της Ανώτατης Εκπαίδευσης και κάθε άλλο παρά προϋποθέτει τη συνολική αναβάθμισή της. Αντίθετα οδηγεί στην ενίσχυση των ανισοτήτων ανάμεσα στα λίγα Πανεπιστήμια της ελίτ και στη μάζα των υπόλοιπων ιδρυμάτων. Προοιωνίζεται τη διεύρυνση της κατηγοριοποίησης των Πανεπιστημίων, τόσο σε κοινοτικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, ακόμη και στο ίδιο το εσωτερικό τους, ανάμεσα στις διάφορες σχολές, τα τμήματα, το διδακτικό προσωπικό και τους αποφοίτους τους. Οπως άλλωστε σημειώνεται σε κείμενο των εισηγητών της Συνόδου, σκοπός της δεν είναι η επιβολή ενιαίου συστήματος εκπαίδευσης, αλλά «οργάνωσης των διαφορών» ανάμεσα στα εκπαιδευτικά συστήματα της ΕΕ. Και δε θα μπορούσε να είναι αλλιώς, γιατί η ανισομετρία και η ενίσχυση των ταξικών αντιθέσεων είναι βασικά χαρακτηριστικά της καπιταλιστικής ανάπτυξης.
Δεν πρέπει μάλιστα να διαφύγει από την προσοχή μας ότι η Διακήρυξη της Μπολόνια αποτελεί υιοθέτηση και συγκεκριμενοποίηση της Διακήρυξης της Σορβόνης που είχε προηγηθεί (25-5-1998) και συμφωνηθεί από τους υπουργούς Παιδείας των Γερμανίας, Γαλλίας, Μ. Βρετανίας και Ιταλίας. Αποτελεί δηλαδή προϊόν του «σκληρού πυρήνα» του κεφαλαίου της ΕΕ, ο οποίος αποβλέπει στην ισχυροποίησή του, μέσα από την επιβολή των απαιτήσεών του στην οργάνωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης και τη βελτίωση των όρων ανταγωνισμού του με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα (ΗΠΑ, Ιαπωνία).
Στην ουσία, η Διακήρυξη της Μπολόνια -και η συνέχεια που θα της δοθεί από τις επόμενες συνόδους- έρχεται να γενικεύσει και να συστηματοποιήσει αλλαγές που ήδη έχουν ξεκινήσει και επιταχύνονται την τελευταία εικοσαετία μέσα από εθνικές και κοινοτικές ρυθμίσεις, με σκοπό την προσαρμογή των Δημόσιων Πανεπιστημίων στις γενικότερες αναδιαρθρώσεις της καπιταλιστικής οικονομίας και των εργασιακών σχέσεων. Αλλαγές που αντιστοιχούν στην αναπτυγμένη κρατικομονοπωλιακή μορφή του ώριμου καπιταλισμού, της σύμφυσης κράτους και μονοπωλίων, και επομένως χαρακτηρίζονται από την οργανική σύνδεση των Δημόσιων Πανεπιστημίων με τις ανάγκες της καπιταλιστικής αναπαραγωγής, και τη μετατροπή τους σε ένα είδος κεφαλαιοκρατικών επιχειρήσεων. Ετσι, οι αλλαγές αυτές σηματοδοτούνται από την εγκατάλειψη της -τυπικά και κάτω από την πίεση του εργατικού κινήματος υιοθετημένης- αρχής, ότι η Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση αποτελεί δημόσιο αγαθό που πρέπει να παρέχεται με κρατική φροντίδα. Η ευθύνη για την εξασφάλιση της χρηματοδότησής της, μετατίθεται στην πανεπιστημιακή κοινότητα και το κόστος της, στους ίδιους τους ενδιαφερόμενους. Στα πλαίσια αυτά εξαλείφονται σταδιακά οι διαφορές δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και ανοίγεται μια νέα κερδοφόρος διέξοδος για το κεφάλαιο.
aliakmwn:
Α. Τα βασικά μέτρα που προβλέπονται από τη Διακήρυξη της Μπολόνια
Σύμφωνα με τη Διακήρυξη, οι υπουργοί Παιδείας που την προσυπέγραψαν, προκειμένου να διασφαλίσουν «καλύτερη συμβατότητα και πληρέστερη συγκρισιμότητα» των συστημάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης, αναλαμβάνουν να επιτύχουν βραχυπρόθεσμα και σε κάθε περίπτωση μέχρι το 2010, τους παρακάτω έξι στόχους:
1. «Υιοθέτηση συστήματος το οποίο θα στηρίζεται βασικά σε δύο κύκλους σπουδών, έναν προπτυχιακό (διάρκειας τριών τουλάχιστον ετών) και έναν μεταπτυχιακό. Ο τίτλος σπουδών του πρώτου κύκλου θα αναγνωρίζεται στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας σαν ικανό επαγγελματικό προσόν (εννοείται, όπως θα αναπτυχθεί στη συνέχεια, η απόκτηση περιορισμένων επαγγελματικών δεξιοτήτων και σε καμία περίπτωση η ικανότητα για ολοκληρωμένη επιστημονική εργασία), ενώ ο δεύτερος κύκλος θα πρέπει να οδηγεί στο μεταπτυχιακό δίπλωμα (master) ή/και στο διδακτορικό δίπλωμα».
2. «Καθιέρωση ενός συστήματος διδακτικών μονάδων, ανάλογου με το εφαρμοζόμενο σήμερα Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς Διδακτικών Μονάδων (ECTS = European Credit Transfer System), για την προώθηση της ευρύτερης δυνατής κινητικότητας των φοιτητών».
Πρόκειται για σύστημα που υπολογίζει τη βαρύτητα κάθε μαθήματος στο πρόγραμμα σπουδών ανάλογα με τις ώρες και τη σημασία του για το συγκεκριμένο αντικείμενο των σπουδών. Δηλαδή υπάρχει μια διαβάθμιση των ωριαίων μονάδων του κάθε μαθήματος, ανάλογα με το αν είναι μάθημα κορμού, παρεμφερούς αντικειμένου, εργαστηριακό, κατ' επιλογή υποχρεωτικό ή μάθημα γενικότερων δεξιοτήτων, όπως η ξένη γλώσσα, η χρήση Η/Υ κλπ. Το νέο στοιχείο που εισάγεται με τη Διακήρυξη είναι ότι διδακτικές μονάδες μπορούν να συγκεντρώνονται στο εξής «και σε συστήματα εκπαίδευσης εκτός του πλαισίου της Ανώτατης Εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων και των συστημάτων διά βίου εκπαίδευσης, αρκεί αυτά να αναγνωρίζονται από τα εμπλεκόμενα Πανεπιστήμια υποδοχής». Ανοίγει δηλαδή ο δρόμος για αναγνώριση σπουδών που έχουν πραγματοποιηθεί ακόμη και σε ιδιωτικά Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών, σε ΙΕΚ, ΚΕΚ κλπ.
3. «Υιοθέτηση ενός συστήματος τίτλων σπουδών οι οποίοι θα είναι εύκολα αναγνώσιμοι και συγκρίσιμοι, με τη βοήθεια και του θεσμού του Συμπληρώματος Διπλώματος (Diploma Supplement), με στόχο την προώθηση της απασχολησιμότητας των Ευρωπαίων πολιτών και της διεθνούς ανταγωνιστικότητας του Ευρωπαϊκού συστήματος Ανώτατης Εκπαίδευσης». Το Συμπλήρωμα Διπλώματος είναι ένα είδος πιστοποιητικού που θα συνοδεύει τον τίτλο σπουδών, περιλαμβάνοντας λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα σπουδών που ακολούθησε ο απόφοιτος, προκειμένου να διευκολυνθεί η «αγορά» στην «αξιολόγηση» των «προσόντων» του. Η ανάγκη υιοθέτησης του Συμπληρώματος Διπλώματος καταμαρτυρεί την πολυδιαφοροποίηση των σπουδών και του επιπέδου τους.
4. «Προώθηση της κινητικότητας, με ξεπέρασμα των εμποδίων που δυσχεραίνουν την ελεύθερη κίνηση των φοιτητών, των διδασκόντων, ερευνητών και διοικητικού προσωπικού».
5. «Προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας στη διασφάλιση της ποιότητας (εννοείται ένα γενικευμένο σύστημα αξιολόγησης, όπως θα αποδειχθεί στη συνέχεια), με στόχο την ανάπτυξη συγκρίσιμων κριτηρίων και μεθοδολογιών».
6. «Προώθηση των απαραίτητων ευρωπαϊκών διαστάσεων στην Ανώτατη Εκπαίδευση, κατά κύριο λόγο σε σχέση με τα προγράμματα σπουδών, τη συνεργασία μεταξύ ιδρυμάτων, τα σχήματα κινητικότητας και τα ολοκληρωμένα προγράμματα σπουδών και άσκησης, κατάρτισης - επιμόρφωσης και έρευνας», που δε σημαίνει τη δημιουργία ενιαίων προγραμμάτων σπουδών, αλλά το σχεδιασμό τους στη βάση της συμπληρωματικότητας και του καταμερισμού που θα επιβάλλει το συμφέρον του μεγάλου κεφαλαίου στα διάφορα πανεπιστημιακά ιδρύματα και τμήματα.
Στο επόμενο ραντεβού των υπουργών Παιδείας, που είναι τον προσεχή Μάη στην Πράγα, θα ελεγχθεί ο βαθμός προώθησης των παραπάνω μέτρων από τις εθνικές κυβερνήσεις και θα συμφωνηθούν τα επόμενα βήματα. Η προπαρασκευαστική Σύνοδος των Πρυτάνεων, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Σαλαμάγκα, είχε στόχο να δώσει ακαδημαϊκό έρεισμα στη Σύνοδο της Πράγας.
aliakmwn:
B. Για το χαρακτήρα της αναδιάρθρωσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης
Β1. Δομή και περιεχόμενο σπουδών
- Η δομή των σπουδών
Η Διακήρυξη της Μπολόνια υπακούει στις υποδείξεις της Λευκής Βίβλου για την απασχόληση, σύμφωνα με την οποία - αντίθετα από την ανάγκη της εποχής μας, για ουσιαστικότερη και βαθύτερη μόρφωση - «η εκπαίδευση χρειάζεται να εκλογικευτεί προβλέποντας λιγότερο μακροχρόνιες γενικές καταρτίσεις και ανταποκρινόμενη περισσότερο στις ανάγκες της αγοράς και αυτό προωθώντας την επαγγελματική κατάρτιση ως εναλλακτική της πανεπιστημιακής». Δεν έχει άλλωστε περάσει πολύς καιρός από τη δημοσίευση της Λευκής Βίβλου για την εκπαίδευση, στην οποία εξακοντίζονταν μύδροι κατά της «ελιτίστικης» και «προβληματικής» ως προς τη χρηματοδότηση Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, καθώς και των άκαμπτων διαδικασιών της ως προς την αναγνώριση δεξιοτήτων και ικανοτήτων που θα μπορούσαν ν' αποκτηθούν με πιο «ευλύγιστους» τρόπους, έξω από αυτή.
Στα πλαίσια αυτά, η Διακήρυξη της Μπολόνια απαιτεί τη συρρίκνωση της διάρκειας των προπτυχιακών σπουδών στα τρία χρόνια, με τη διάσπασή τους σε δύο κύκλους, από τους οποίους ο ένας θα είναι προπτυχιακός και ο άλλος μεταπτυχιακός. Ετσι, προωθεί μια κοινή δομή της Ανώτατης Εκπαίδευσης, προσαρμοσμένη στο μοντέλο: τρία χρόνια προπτυχιακές σπουδές, δύο χρόνια μεταπτυχιακές σπουδές ειδίκευσης, τρία χρόνια διδακτορική διατριβή (3-2-3).
Οι κυβερνητικοί ισχυρισμοί περί «χαλαρής δεσμευτικότητας» και περιθωρίων διατήρησης των τετραετών σπουδών, είναι παραπλανητικοί. Από τη στιγμή που οι ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες έχουν ήδη προχωρήσει σε καθιέρωση τριετών προπτυχιακών σπουδών τύπου bachelor, είναι βέβαιο ότι στο όνομα της «συμβατότητας και της συγκρισιμότητας», το τρίχρονο μοντέλο θα γενικευτεί και τα Πανεπιστήμιά μας θα αναγκαστούν να ευθυγραμμιστούν. Ακόμη και αν οι προπτυχιακές σπουδές παραμείνουν στη χώρα μας προσωρινά τετραετείς, όπως διατείνεται ο υπουργός Παιδείας, για να περιορίσει τις αντιδράσεις, στην ουσία εξισώνονται (επαγγελματικά με την Οδηγία 89/48 και ακαδημαϊκά με βάση τη διακήρυξη της Μπολόνια) με τις τρίχρονες, τύπου bachelor, σπουδές των ξένων Πανεπιστημίων. Ετσι εύκολα αύριο, με το επιχείρημα ότι ο επιπλέον χρόνος δεν έχει κανένα αντίκρισμα, μπορούν να μετατραπούν σε τριετείς. Οπως άλλωστε τονίστηκε επανειλημμένα από τον κεντρικό εισηγητή του διήμερου συνεδρίου που διοργανώθηκε στη χώρα μας για τη διάδοση των αποφάσεων της Μπολόνια, Guy Haug, γενικό σύμβουλο της Ενωσης Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (CRE) και συντάκτη του κειμένου εργασίας της Συνόδου της Μπολόνια, η αξία των σπουδών στο νέο μοντέλο δεν υπολογίζεται στη βάση της διάρκειάς τους, αλλά στη βάση των πιστωτικών μονάδων που θα συγκεντρώνονται μέσα από αυτές. Οι τετράχρονες σπουδές, μπορεί δηλαδή να θεωρηθούν ακόμη και χαμηλότερου επιπέδου από τις τρίχρονες.
aliakmwn:
- Το περιεχόμενο των σπουδών
Σε σχέση με το χαρακτήρα των προπτυχιακών σπουδών, ο ίδιος υπογραμμίζει, ότι απαιτείται «η εισαγωγή νέων προγραμμάτων σπουδών, αντί για την ανακατανομή ή τη διάσπαση των ήδη υπαρχόντων» και ότι «οι προπτυχιακές σπουδές θα πρέπει να είναι συντομότερες, περισσότερο ευέλικτες (ιδιαίτερα μέσα από την υιοθέτηση του συστήματος πιστωτικών μονάδων), περισσότερο συνδεδεμένες με την επαγγελματική ζωή (εννοεί τις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς), περισσότερο διατμηματικές, περισσότερο ευρωπαϊκές και διεθνείς».
Γίνεται έτσι φανερό, ότι το κυρίαρχο στοιχείο των μέτρων της Μπολόνια, δεν είναι η παρεμβολή φραγμών στην ολοκλήρωση των πανεπιστημιακών σπουδών μέσα από μια απλή διάσπασή τους σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό κύκλο. Καθοριστικό στοιχείο αποτελεί η αναδιάρθρωση των προγραμμάτων σπουδών, έτσι ώστε μέσα από μία σύντομη, τρίχρονη μόλις «εκπαίδευση», να μεταδίδονται περιορισμένες και αποσπασματικές επαγγελματικές δεξιότητες, για μια μερική και ληξιπρόθεσμη απασχόληση των αποφοίτων της, στα πλαίσια της συχνότερης εναλλαγής επαγγελμάτων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο η Ιατρική εξαιρείται από τις ρυθμίσεις της Μπολόνια, με την προϋπόθεση ότι θα περιοριστεί στα έξι χρόνια, αφού η ελεύθερη, ως σήμερα, πρόσβαση στην ειδικότητα, επιχειρείται να καταργηθεί. Για τις σπουδές των Νομικών, των Μηχανικών και άλλων ειδικοτήτων, η απόκτηση του bachelor θα οδηγεί σε περιορισμένη πρόσβαση σε επαγγελματική δραστηριότητα. Ενας απόφοιτος bachelor Νομικής, π.χ., δε θα μπορεί να δικηγορεί, θα μπορεί όμως να είναι διοικητικός υπάλληλος μιας τράπεζας ή βοηθός σε ένα μεγάλο δικηγορικό γραφείο. Στον απόφοιτο bachelor του Πολυτεχνείου δε θα επιτρέπεται η αυτόνομη άσκηση του επαγγέλματος. Θα μπορεί π.χ. να απασχοληθεί σαν χειριστής λογισμικού, ορισμένων προγραμμάτων, χωρίς να διαθέτει κρίση για επιστημονική αποτίμηση των αποτελεσμάτων.
Είναι φανερό ότι η απόκτηση μέσα στην περιορισμένη διάρκεια των τριών χρόνων μιας κάποιας επαγγελματικής ικανότητας, μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε βάρος του αναγκαίου επιστημονικού υπόβαθρου και ειδίκευσης και την παροχή στη θέση τους, απογυμνωμένων από τη θεωρητική τους θεμελίωση και εμπέδωση, ρηχών, τυποποιημένων, αποσπασματικών γνώσεων και πρακτικών συνταγών. Πρόκειται δηλαδή για ένα σύστημα στο οποίο πρωτεύοντα ρόλο έχει η ανάπτυξη δεξιοτήτων στο χειρισμό εργαλείων και όχι η δημιουργική, επιστημονική σκέψη. Για μια μαζική εκπαίδευση χαμηλής ποιότητας, χωρίς πόρους και υποδομές, αποκομμένη από το οξυγόνο της έρευνας και προσαρμοσμένη στις φθηνότερες μορφές διδασκαλίας.
Navigation
[0] Message Index
[#] Next page