ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΑΥΤΗ Η ΜΠΟΛΟΝΙΑ???

[Thmmy.gr portal]

  Thmmy.gr portal
   Forum
   Downloads
   Ενεργ. Λογαριασμού
   Επικοινωνία
  
  Χρήσιμα links
   Σελίδα τμήματος
   Βιβλιοθήκη Τμήματος
   Elearning
   Φοιτητικά fora
   Πρόγραμμα Λέσχης
   Πρακτική Άσκηση
   Ηλεκτρονική Εξυπηρέτηση Φοιτητών
   Διανομή Συγγραμμάτων
   Ψηφιακό Καταθετήριο Διπλωματικών
   Πληροφορίες Καθηγητών
   Instagram @thmmy.gr
   mTHMMY
  
  Φοιτητικές Ομάδες
   ACM
   Aristurtle
   ART
   ASAT
   BEAM
   BEST Thessaloniki
   EESTEC LC Thessaloniki
   EΜΒ Auth
   IAESTE Thessaloniki
   IEEE φοιτητικό παράρτημα ΑΠΘ
   SpaceDot
   VROOM
   Panther
  

THMMY.gr Web

Helios_MultiScribbles2SMF Default ThemeSMFone_Blue

[Ανεβάζετε τα θέματα των εξετάσεων στον τομέα Downloads]

Είσαι πρωτοετής;... Καλώς ήρθες! Μπορείς να βρεις πληροφορίες εδώ. Βοήθεια για τους καινούργιους μέσω χάρτη.

Κατεβάστε εδώ το Android Application για εύκολη πρόσβαση στο forum.

Ανεβάζετε τα θέματα των εξετάσεων στον τομέα Downloads με προσοχή στα ονόματα των αρχείων!

Για οποιοδήποτε πρόβλημα με register/login, στείλτε email στο contact@thmmy.gr.

[aliakmwn]

ΟΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΜΠΟΛΟΝΙΑ
ΚΑΙ ΟΙ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Γενικά

Α. Τα βασικά μέτρα που προβλέπονται από τη Διακήρυξη της Μπολόνια

B. Για το χαρακτήρα της αναδιάρθρωσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης

Β1. Δομή και περιεχόμενο σπουδών

- Η δομή των σπουδών

- Το περιεχόμενο των σπουδών

- Η ένταξη των ΤΕΙ στην Ανώτατη Εκπαίδευση

- Η σημερινή εικόνα των σπουδών

Β2. Οι μεταπτυχιακές σπουδές

- Η επίδραση των κατευθύνσεων της Μπολόνια στο γενικό επίπεδο της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης

- Τα κριτήρια συγκρότησης των μεταπτυχιακών σπουδών

Β3. Το σύστημα των πιστωτικών μονάδων και η εκπαιδευτική κινητικότητα

Β4. Η επιτάχυνση της ιδιωτικοποίησης

- Η λειτουργία των Πανεπιστημίων με επιχειρηματικά κριτήρια

- Η ενίσχυση των ταξικών φραγμών στην Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση

- Η νομιμοποίηση των ιδιωτικών «πανεπιστημίων»

Β5. Η πιστοποίηση - αξιολόγηση

Β6. Η σχέση των πτυχίων με το επάγγελμα και η προοπτική των αποφοίτων

- Φταίει η εκπαίδευση για την ανεργία;

- Η αποσύνδεση πτυχίου - επαγγέλματος και η κατάργηση του κοινωνικού δικαιώματος στην εργασία

Β7. Η ενίσχυση του ρόλου των πανεπιστημίων στην αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας

Γ. Οι επιπτώσεις της αντιδραστικής αναδιάρθρωσης στην Ανώτατη Εκπαίδευση

Δ. Η «ανωτατοποίηση» των ΤΕΙ

Ε. Η τακτική της ΕΕ και της κυβέρνησης. Οι άλλες πολιτικές δυνάμεις

[aliakmwn]

Γενικά

Η Διακήρυξη της Μπολόνια υπογράφηκε τον Ιούνη του 1999 από 29 υπουργούς Παιδείας των κρατών - μελών της ΕΕ και ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών της επιρροής της. Στόχος της είναι να προδιαγράψει ένα κοινό πλαίσιο «ευέλικτης» οργάνωσης και λειτουργίας των Ιδρυμάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης, με σκοπό τη στενότερη και αποδοτικότερη υπαγωγή τους στα μονοπωλιακά συμφέροντα και την προώθηση ενός νέου καταμερισμού εργασίας, που θα έχει ως αναπόφευκτο αποτέλεσμα τη μείωση του επιστημονικού δυναμικού. Μείωση που συντελείται με την αντικατάσταση της μεγάλης πλειοψηφίας του, από ένα «ευέλικτο» ημιειδικευμένο και φτηνό εργατικό δυναμικό, χωρίς δικαιώματα και με την ψευδαίσθηση του πανεπιστημιακού τίτλου.

Η βασική αιτία αυτής της αναδιάρθρωσης βρίσκεται στο γεγονός ότι η τεράστια αύξηση της συγκέντρωσης και της συγκεντροποίησης του κεφαλαίου, καθώς και το βάθεμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης, δίνει τη δυνατότητα στους καπιταλιστές να οργανώνουν την παραγωγή με πολύ λιγότερο υψηλά ειδικευμένο - επιστημονικό δυναμικό. Ταυτόχρονα τα σύγχρονα μέσα παραγωγής, έχοντας ενσωματώσει το τυποποιημένο κομμάτι της διανοητικής εργασίας, διευκολύνουν ακόμη περισσότερο την ελάττωση του επιστημονικού δυναμικού και την αναπλήρωσή του από ένα μαζικό στρώμα χειριστών της νέας τεχνολογίας, την οποία αδυνατούν να κατανοήσουν.

Η συρρίκνωση του επιστημονικού δυναμικού σε μια εποχή όπου η επιστήμη αποκτά ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής παραγωγής, κάθε άλλο παρά αποτελεί αναγκαιότητα. Η υποβάθμιση της μόρφωσης του λαού αποτελεί όρο για τη συμπίεση της τιμής της εργατικής δύναμης και τη χειραγώγηση των συνειδήσεων, τη δημιουργία πειθήνιων «Ευρωπαίων πολιτών». Είναι αποτέλεσμα της βαθιάς κρίσης του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού που υποτάσσει την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, πρώτα και κύρια του ανθρώπου, στα στενά όρια του μονοπωλιακού υπερκέρδους.

Δίκαια αποδόθηκε στη διακήρυξη της Μπολόνια ο χαρακτηρισμός του «εκπαιδευτικού Μάαστριχτ», αφού επιδιώκει τη σταδιακή σύγκλιση των συστημάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης της ΕΕ και ευρύτερα της Ευρώπης, τη δημιουργία «Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, που θα αποτελέσει το κλειδί για την προώθηση της κινητικότητας και της απασχολησιμότητας των Ευρωπαίων πολιτών». Σύγκλιση που αφορά την κεντρική, κοινοτική επιβολή μονοπωλιακών όρων και κανόνων για τις λειτουργίες της Ανώτατης Εκπαίδευσης και κάθε άλλο παρά προϋποθέτει τη συνολική αναβάθμισή της. Αντίθετα οδηγεί στην ενίσχυση των ανισοτήτων ανάμεσα στα λίγα Πανεπιστήμια της ελίτ και στη μάζα των υπόλοιπων ιδρυμάτων. Προοιωνίζεται τη διεύρυνση της κατηγοριοποίησης των Πανεπιστημίων, τόσο σε κοινοτικό όσο και σε εθνικό επίπεδο, ακόμη και στο ίδιο το εσωτερικό τους, ανάμεσα στις διάφορες σχολές, τα τμήματα, το διδακτικό προσωπικό και τους αποφοίτους τους. Οπως άλλωστε σημειώνεται σε κείμενο των εισηγητών της Συνόδου, σκοπός της δεν είναι η επιβολή ενιαίου συστήματος εκπαίδευσης, αλλά «οργάνωσης των διαφορών» ανάμεσα στα εκπαιδευτικά συστήματα της ΕΕ. Και δε θα μπορούσε να είναι αλλιώς, γιατί η ανισομετρία και η ενίσχυση των ταξικών αντιθέσεων είναι βασικά χαρακτηριστικά της καπιταλιστικής ανάπτυξης.

Δεν πρέπει μάλιστα να διαφύγει από την προσοχή μας ότι η Διακήρυξη της Μπολόνια αποτελεί υιοθέτηση και συγκεκριμενοποίηση της Διακήρυξης της Σορβόνης που είχε προηγηθεί (25-5-1998) και συμφωνηθεί από τους υπουργούς Παιδείας των Γερμανίας, Γαλλίας, Μ. Βρετανίας και Ιταλίας. Αποτελεί δηλαδή προϊόν του «σκληρού πυρήνα» του κεφαλαίου της ΕΕ, ο οποίος αποβλέπει στην ισχυροποίησή του, μέσα από την επιβολή των απαιτήσεών του στην οργάνωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης και τη βελτίωση των όρων ανταγωνισμού του με τα άλλα ιμπεριαλιστικά κέντρα (ΗΠΑ, Ιαπωνία).

Στην ουσία, η Διακήρυξη της Μπολόνια -και η συνέχεια που θα της δοθεί από τις επόμενες συνόδους- έρχεται να γενικεύσει και να συστηματοποιήσει αλλαγές που ήδη έχουν ξεκινήσει και επιταχύνονται την τελευταία εικοσαετία μέσα από εθνικές και κοινοτικές ρυθμίσεις, με σκοπό την προσαρμογή των Δημόσιων Πανεπιστημίων στις γενικότερες αναδιαρθρώσεις της καπιταλιστικής οικονομίας και των εργασιακών σχέσεων. Αλλαγές που αντιστοιχούν στην αναπτυγμένη κρατικομονοπωλιακή μορφή του ώριμου καπιταλισμού, της σύμφυσης κράτους και μονοπωλίων, και επομένως χαρακτηρίζονται από την οργανική σύνδεση των Δημόσιων Πανεπιστημίων με τις ανάγκες της καπιταλιστικής αναπαραγωγής, και τη μετατροπή τους σε ένα είδος κεφαλαιοκρατικών επιχειρήσεων. Ετσι, οι αλλαγές αυτές σηματοδοτούνται από την εγκατάλειψη της -τυπικά και κάτω από την πίεση του εργατικού κινήματος υιοθετημένης- αρχής, ότι η Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση αποτελεί δημόσιο αγαθό που πρέπει να παρέχεται με κρατική φροντίδα. Η ευθύνη για την εξασφάλιση της χρηματοδότησής της, μετατίθεται στην πανεπιστημιακή κοινότητα και το κόστος της, στους ίδιους τους ενδιαφερόμενους. Στα πλαίσια αυτά εξαλείφονται σταδιακά οι διαφορές δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και ανοίγεται μια νέα κερδοφόρος διέξοδος για το κεφάλαιο.

[aliakmwn]

Α. Τα βασικά μέτρα που προβλέπονται από τη Διακήρυξη της Μπολόνια

Σύμφωνα με τη Διακήρυξη, οι υπουργοί Παιδείας που την προσυπέγραψαν, προκειμένου να διασφαλίσουν «καλύτερη συμβατότητα και πληρέστερη συγκρισιμότητα» των συστημάτων Ανώτατης Εκπαίδευσης, αναλαμβάνουν να επιτύχουν βραχυπρόθεσμα και σε κάθε περίπτωση μέχρι το 2010, τους παρακάτω έξι στόχους:

1. «Υιοθέτηση συστήματος το οποίο θα στηρίζεται βασικά σε δύο κύκλους σπουδών, έναν προπτυχιακό (διάρκειας τριών τουλάχιστον ετών) και έναν μεταπτυχιακό. Ο τίτλος σπουδών του πρώτου κύκλου θα αναγνωρίζεται στην ευρωπαϊκή αγορά εργασίας σαν ικανό επαγγελματικό προσόν (εννοείται, όπως θα αναπτυχθεί στη συνέχεια, η απόκτηση περιορισμένων επαγγελματικών δεξιοτήτων και σε καμία περίπτωση η ικανότητα για ολοκληρωμένη επιστημονική εργασία), ενώ ο δεύτερος κύκλος θα πρέπει να οδηγεί στο μεταπτυχιακό δίπλωμα (master) ή/και στο διδακτορικό δίπλωμα».

2. «Καθιέρωση ενός συστήματος διδακτικών μονάδων, ανάλογου με το εφαρμοζόμενο σήμερα Ευρωπαϊκό Σύστημα Μεταφοράς Διδακτικών Μονάδων (ECTS = European Credit Transfer System), για την προώθηση της ευρύτερης δυνατής κινητικότητας των φοιτητών».

Πρόκειται για σύστημα που υπολογίζει τη βαρύτητα κάθε μαθήματος στο πρόγραμμα σπουδών ανάλογα με τις ώρες και τη σημασία του για το συγκεκριμένο αντικείμενο των σπουδών. Δηλαδή υπάρχει μια διαβάθμιση των ωριαίων μονάδων του κάθε μαθήματος, ανάλογα με το αν είναι μάθημα κορμού, παρεμφερούς αντικειμένου, εργαστηριακό, κατ' επιλογή υποχρεωτικό ή μάθημα γενικότερων δεξιοτήτων, όπως η ξένη γλώσσα, η χρήση Η/Υ κλπ. Το νέο στοιχείο που εισάγεται με τη Διακήρυξη είναι ότι διδακτικές μονάδες μπορούν να συγκεντρώνονται στο εξής «και σε συστήματα εκπαίδευσης εκτός του πλαισίου της Ανώτατης Εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων και των συστημάτων διά βίου εκπαίδευσης, αρκεί αυτά να αναγνωρίζονται από τα εμπλεκόμενα Πανεπιστήμια υποδοχής». Ανοίγει δηλαδή ο δρόμος για αναγνώριση σπουδών που έχουν πραγματοποιηθεί ακόμη και σε ιδιωτικά Κέντρα Ελευθέρων Σπουδών, σε ΙΕΚ, ΚΕΚ κλπ.

3. «Υιοθέτηση ενός συστήματος τίτλων σπουδών οι οποίοι θα είναι εύκολα αναγνώσιμοι και συγκρίσιμοι, με τη βοήθεια και του θεσμού του Συμπληρώματος Διπλώματος (Diploma Supplement), με στόχο την προώθηση της απασχολησιμότητας των Ευρωπαίων πολιτών και της διεθνούς ανταγωνιστικότητας του Ευρωπαϊκού συστήματος Ανώτατης Εκπαίδευσης». Το Συμπλήρωμα Διπλώματος είναι ένα είδος πιστοποιητικού που θα συνοδεύει τον τίτλο σπουδών, περιλαμβάνοντας λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το πρόγραμμα σπουδών που ακολούθησε ο απόφοιτος, προκειμένου να διευκολυνθεί η «αγορά» στην «αξιολόγηση» των «προσόντων» του. Η ανάγκη υιοθέτησης του Συμπληρώματος Διπλώματος καταμαρτυρεί την πολυδιαφοροποίηση των σπουδών και του επιπέδου τους.

4. «Προώθηση της κινητικότητας, με ξεπέρασμα των εμποδίων που δυσχεραίνουν την ελεύθερη κίνηση των φοιτητών, των διδασκόντων, ερευνητών και διοικητικού προσωπικού».

5. «Προώθηση της ευρωπαϊκής συνεργασίας στη διασφάλιση της ποιότητας (εννοείται ένα γενικευμένο σύστημα αξιολόγησης, όπως θα αποδειχθεί στη συνέχεια), με στόχο την ανάπτυξη συγκρίσιμων κριτηρίων και μεθοδολογιών».

6. «Προώθηση των απαραίτητων ευρωπαϊκών διαστάσεων στην Ανώτατη Εκπαίδευση, κατά κύριο λόγο σε σχέση με τα προγράμματα σπουδών, τη συνεργασία μεταξύ ιδρυμάτων, τα σχήματα κινητικότητας και τα ολοκληρωμένα προγράμματα σπουδών και άσκησης, κατάρτισης - επιμόρφωσης και έρευνας», που δε σημαίνει τη δημιουργία ενιαίων προγραμμάτων σπουδών, αλλά το σχεδιασμό τους στη βάση της συμπληρωματικότητας και του καταμερισμού που θα επιβάλλει το συμφέρον του μεγάλου κεφαλαίου στα διάφορα πανεπιστημιακά ιδρύματα και τμήματα.

Στο επόμενο ραντεβού των υπουργών Παιδείας, που είναι τον προσεχή Μάη στην Πράγα, θα ελεγχθεί ο βαθμός προώθησης των παραπάνω μέτρων από τις εθνικές κυβερνήσεις και θα συμφωνηθούν τα επόμενα βήματα. Η προπαρασκευαστική Σύνοδος των Πρυτάνεων, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στη Σαλαμάγκα, είχε στόχο να δώσει ακαδημαϊκό έρεισμα στη Σύνοδο της Πράγας.

[aliakmwn]

B. Για το χαρακτήρα της αναδιάρθρωσης της Ανώτατης Εκπαίδευσης

Β1. Δομή και περιεχόμενο σπουδών

- Η δομή των σπουδών

Η Διακήρυξη της Μπολόνια υπακούει στις υποδείξεις της Λευκής Βίβλου για την απασχόληση, σύμφωνα με την οποία - αντίθετα από την ανάγκη της εποχής μας, για ουσιαστικότερη και βαθύτερη μόρφωση - «η εκπαίδευση χρειάζεται να εκλογικευτεί προβλέποντας λιγότερο μακροχρόνιες γενικές καταρτίσεις και ανταποκρινόμενη περισσότερο στις ανάγκες της αγοράς και αυτό προωθώντας την επαγγελματική κατάρτιση ως εναλλακτική της πανεπιστημιακής». Δεν έχει άλλωστε περάσει πολύς καιρός από τη δημοσίευση της Λευκής Βίβλου για την εκπαίδευση, στην οποία εξακοντίζονταν μύδροι κατά της «ελιτίστικης» και «προβληματικής» ως προς τη χρηματοδότηση Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, καθώς και των άκαμπτων διαδικασιών της ως προς την αναγνώριση δεξιοτήτων και ικανοτήτων που θα μπορούσαν ν' αποκτηθούν με πιο «ευλύγιστους» τρόπους, έξω από αυτή.

Στα πλαίσια αυτά, η Διακήρυξη της Μπολόνια απαιτεί τη συρρίκνωση της διάρκειας των προπτυχιακών σπουδών στα τρία χρόνια, με τη διάσπασή τους σε δύο κύκλους, από τους οποίους ο ένας θα είναι προπτυχιακός και ο άλλος μεταπτυχιακός. Ετσι, προωθεί μια κοινή δομή της Ανώτατης Εκπαίδευσης, προσαρμοσμένη στο μοντέλο: τρία χρόνια προπτυχιακές σπουδές, δύο χρόνια μεταπτυχιακές σπουδές ειδίκευσης, τρία χρόνια διδακτορική διατριβή (3-2-3).

Οι κυβερνητικοί ισχυρισμοί περί «χαλαρής δεσμευτικότητας» και περιθωρίων διατήρησης των τετραετών σπουδών, είναι παραπλανητικοί. Από τη στιγμή που οι ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες έχουν ήδη προχωρήσει σε καθιέρωση τριετών προπτυχιακών σπουδών τύπου bachelor, είναι βέβαιο ότι στο όνομα της «συμβατότητας και της συγκρισιμότητας», το τρίχρονο μοντέλο θα γενικευτεί και τα Πανεπιστήμιά μας θα αναγκαστούν να ευθυγραμμιστούν. Ακόμη και αν οι προπτυχιακές σπουδές παραμείνουν στη χώρα μας προσωρινά τετραετείς, όπως διατείνεται ο υπουργός Παιδείας, για να περιορίσει τις αντιδράσεις, στην ουσία εξισώνονται (επαγγελματικά με την Οδηγία 89/48 και ακαδημαϊκά με βάση τη διακήρυξη της Μπολόνια) με τις τρίχρονες, τύπου bachelor, σπουδές των ξένων Πανεπιστημίων. Ετσι εύκολα αύριο, με το επιχείρημα ότι ο επιπλέον χρόνος δεν έχει κανένα αντίκρισμα, μπορούν να μετατραπούν σε τριετείς. Οπως άλλωστε τονίστηκε επανειλημμένα από τον κεντρικό εισηγητή του διήμερου συνεδρίου που διοργανώθηκε στη χώρα μας για τη διάδοση των αποφάσεων της Μπολόνια, Guy Haug, γενικό σύμβουλο της Ενωσης Ευρωπαϊκών Πανεπιστημίων (CRE) και συντάκτη του κειμένου εργασίας της Συνόδου της Μπολόνια, η αξία των σπουδών στο νέο μοντέλο δεν υπολογίζεται στη βάση της διάρκειάς τους, αλλά στη βάση των πιστωτικών μονάδων που θα συγκεντρώνονται μέσα από αυτές. Οι τετράχρονες σπουδές, μπορεί δηλαδή να θεωρηθούν ακόμη και χαμηλότερου επιπέδου από τις τρίχρονες.

[aliakmwn]

- Το περιεχόμενο των σπουδών

Σε σχέση με το χαρακτήρα των προπτυχιακών σπουδών, ο ίδιος υπογραμμίζει, ότι απαιτείται «η εισαγωγή νέων προγραμμάτων σπουδών, αντί για την ανακατανομή ή τη διάσπαση των ήδη υπαρχόντων» και ότι «οι προπτυχιακές σπουδές θα πρέπει να είναι συντομότερες, περισσότερο ευέλικτες (ιδιαίτερα μέσα από την υιοθέτηση του συστήματος πιστωτικών μονάδων), περισσότερο συνδεδεμένες με την επαγγελματική ζωή (εννοεί τις τρέχουσες ανάγκες της αγοράς), περισσότερο διατμηματικές, περισσότερο ευρωπαϊκές και διεθνείς».

Γίνεται έτσι φανερό, ότι το κυρίαρχο στοιχείο των μέτρων της Μπολόνια, δεν είναι η παρεμβολή φραγμών στην ολοκλήρωση των πανεπιστημιακών σπουδών μέσα από μια απλή διάσπασή τους σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό κύκλο. Καθοριστικό στοιχείο αποτελεί η αναδιάρθρωση των προγραμμάτων σπουδών, έτσι ώστε μέσα από μία σύντομη, τρίχρονη μόλις «εκπαίδευση», να μεταδίδονται περιορισμένες και αποσπασματικές επαγγελματικές δεξιότητες, για μια μερική και ληξιπρόθεσμη απασχόληση των αποφοίτων της, στα πλαίσια της συχνότερης εναλλαγής επαγγελμάτων.

Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο η Ιατρική εξαιρείται από τις ρυθμίσεις της Μπολόνια, με την προϋπόθεση ότι θα περιοριστεί στα έξι χρόνια, αφού η ελεύθερη, ως σήμερα, πρόσβαση στην ειδικότητα, επιχειρείται να καταργηθεί. Για τις σπουδές των Νομικών, των Μηχανικών και άλλων ειδικοτήτων, η απόκτηση του bachelor θα οδηγεί σε περιορισμένη πρόσβαση σε επαγγελματική δραστηριότητα. Ενας απόφοιτος bachelor Νομικής, π.χ., δε θα μπορεί να δικηγορεί, θα μπορεί όμως να είναι διοικητικός υπάλληλος μιας τράπεζας ή βοηθός σε ένα μεγάλο δικηγορικό γραφείο. Στον απόφοιτο bachelor του Πολυτεχνείου δε θα επιτρέπεται η αυτόνομη άσκηση του επαγγέλματος. Θα μπορεί π.χ. να απασχοληθεί σαν χειριστής λογισμικού, ορισμένων προγραμμάτων, χωρίς να διαθέτει κρίση για επιστημονική αποτίμηση των αποτελεσμάτων.

Είναι φανερό ότι η απόκτηση μέσα στην περιορισμένη διάρκεια των τριών χρόνων μιας κάποιας επαγγελματικής ικανότητας, μπορεί να επιτευχθεί μόνο σε βάρος του αναγκαίου επιστημονικού υπόβαθρου και ειδίκευσης και την παροχή στη θέση τους, απογυμνωμένων από τη θεωρητική τους θεμελίωση και εμπέδωση, ρηχών, τυποποιημένων, αποσπασματικών γνώσεων και πρακτικών συνταγών. Πρόκειται δηλαδή για ένα σύστημα στο οποίο πρωτεύοντα ρόλο έχει η ανάπτυξη δεξιοτήτων στο χειρισμό εργαλείων και όχι η δημιουργική, επιστημονική σκέψη. Για μια μαζική εκπαίδευση χαμηλής ποιότητας, χωρίς πόρους και υποδομές, αποκομμένη από το οξυγόνο της έρευνας και προσαρμοσμένη στις φθηνότερες μορφές διδασκαλίας.

[aliakmwn]

- Η ένταξη των ΤΕΙ στην Ανώτατη Εκπαίδευση

Στο πλαίσιο της διάσπασης των σπουδών στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα και της υποβάθμισης του προπτυχιακού κύκλου, ο τίτλος του πρώτου κύκλου σπουδών γίνεται τυπικά ισότιμος, με το πτυχίο των ΤΕΙ (όλα ισοδυναμούν με bachelor). Ετσι είναι πλέον εφικτή η ένταξη των ΤΕΙ στην Ανώτατη Εκπαίδευση, χωρίς ουσιαστική αναβάθμισή τους και χωρίς καμία αύξηση των δαπανών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους.

Γενικότερα σημειώνεται ότι η διάκριση των σπουδών στα ΑΕΙ από τις σπουδές στα ΤΕΙ, συνίσταται στο ότι οι πρώτες είναι συγκροτημένες, κατά κανόνα (γιατί υπάρχει ανομοιογένεια, πολυμορφία και φωτεινές εξαιρέσεις), στη βάση ενός γενικού θεωρητικού περιεχόμενου, το οποίο δεν οδηγεί σε συγκεκριμένη επιστημονική ειδίκευση, ενώ τα δεύτερα στη βάση μιας επαγγελματικής ειδίκευσης, η οποία στερείται το απαιτούμενο θεωρητικό υπόβαθρο. Και οι δύο τύποι σπουδών, δεν καλύπτουν τις προϋποθέσεις μιας υψηλού επιπέδου επιστημονικής ειδίκευσης, που είναι ο στόχος της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια, με τη δημιουργία νέων τμημάτων στα ΑΕΙ αντίστοιχων αντικειμένων με εκείνα των ΤΕΙ, η διάκριση αυτή αρχίζει να θολώνει. Με την εφαρμογή των αποφάσεων της Μπολόνια οι διαφορές των σπουδών σε ΑΕΙ και ΤΕΙ θα γίνουν ακόμη περισσότερο δυσδιάκριτες, στα πλαίσια μιας προς τα κάτω εξίσωσης των σπουδών σε ΑΕΙ και ΤΕΙ.

[aliakmwn]

- Η σημερινή εικόνα των σπουδών

Πράγματι, η γενική κατεύθυνση της τυποποίησης και αποστέωσης των προπτυχιακών σπουδών από τη θεωρητική τους τεκμηρίωση, με τη μετακύληση μαθημάτων στο μεταπτυχιακό επίπεδο, επιβεβαιώνεται σαν τάση στα αναθεωρημένα (με μοχλό την κοινοτική χρηματοδότηση) προγράμματα σπουδών των Πανεπιστημίων μας. Ωστόσο, αρκετά τμήματα όχι μόνο διατηρούν το γενικόλογο, θεωρητικό και αφηρημένο ως ένα βαθμό χαρακτήρα των προγραμμάτων τους, ιδίως τμήματα των κοινωνικών επιστημών, αλλά μετακυλίουν σε μεταπτυχιακό επίπεδο όποια ψήγματα εφαρμογής της επιστήμης υπήρχαν σ' αυτά (π.χ. πιστοποιητικό παιδαγωγικής και διδακτικής επάρκειας). Πρόκειται, όπως ήδη εξηγήθηκε, για την άλλη όψη του ίδιου νομίσματος. Της υποβάθμισης των προπτυχιακών σπουδών μέσα από την απόσπαση της θεωρίας από την πράξη και της μετατόπισης της ουσιαστικής επιστημονικής ειδίκευσης στο μεταπτυχιακό επίπεδο. Οπως π.χ. ο απόφοιτος bachelor των πολυτεχνικών σχολών δεν μπορεί να είναι μηχανικός, έτσι και ο απόφοιτος του Ιστορικού - Αρχαιολογικού τμήματος δεν είναι ούτε ιστορικός, ούτε αρχαιολόγος, ούτε εκπαιδευτικός.

Ταυτόχρονα βεβαίως, στις σπουδές των κοινωνικών επιστημών εκδηλώνεται η εχθρική στάση του καπιταλισμού απέναντι σε ορισμένες μορφές πνευματικής δραστηριότητας, που υπογράμμιζε ο Μαρξ. Εχθρική στάση που εκφράζεται:

α) Με την παραχάραξη του περιεχομένου τους και τη στρέβλωση της αποστολής τους, που πηγάζει από την ανάγκη του κεφαλαίου να τις εκμεταλλεύεται για την αναπαραγωγή της ιδεολογίας του, αλλά και το φόβο μήπως χρησιμοποιηθούν για να αναλύσουν και να αλλοιώσουν τις οικονομικές και πολιτικές βάσεις του καπιταλισμού (είναι χαρακτηριστική η απεμπόληση από τα προγράμματα σπουδών, ακόμη και των οικονομικών σχολών, της πολιτικής οικονομίας).

β) Με τη γενικότερη υποτίμησή τους (π.χ. η μετατροπή των τμημάτων Κοινωνιολογίας σε τμήματα παραγωγής ανέργων, η περιορισμένη χρηματοδότηση μέσω ερευνητικών προγραμμάτων), αφού η ανάπτυξή τους, έμμεσα μόνο μπορεί να συνεισφέρει στην αύξηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου. Στη θέση τους προκρίνονται σπουδές με άμεσο αντίκρισμα στην καπιταλιστική παραγωγή και ρόλο στην ιδεολογική προπαγάνδα του συστήματος, όπως Μάρκετινγκ, Μάνατζμεντ, Ψυχολογίας της Διοίκησης, Μ.Μ.Ε. κλπ.

[aliakmwn]

Β2. Οι μεταπτυχιακές σπουδές

- Η επίδραση των κατευθύνσεων της Μπολόνια στο γενικό επίπεδο της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης

Η υποβάθμιση των τριών πρώτων χρόνων της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στο επίπεδο της απόκτησης περιορισμένων γνώσεων και πρακτικών δεξιοτήτων, δηλαδή της κατάρτισης, είναι φανερό ότι οδηγεί σε συνολική υποβάθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης, σε υποβάθμιση δηλαδή και των μεταπτυχιακών σπουδών. Σε καμία περίπτωση μια τέτοιας μορφής εκπαίδευση δεν μπορεί να εξασφαλίσει υψηλού επιπέδου επιστημονική ειδίκευση, η οποία προϋποθέτει την ενιαία διάρθρωση του προγράμματος σπουδών στη βάση της αρμονικής σύνδεσης της θεωρητικής γνώσης με την εφαρμογή της, της σύνδεσης θεωρίας και πράξης σε όλη τη διάρκεια των σπουδών.

Γι' αυτό άλλωστε το λόγο, το «τριτοκοσμικό» μοντέλο της υποτιθέμενης πανεπιστημιακής εκπαίδευσης δεν αφορά όλα τα Ανώτατα Ιδρύματα. Τα κορυφαία Πανεπιστήμια των ισχυρών ιμπεριαλιστικών χωρών, όπως οι Μεγάλες Σχολές της Γαλλίας, το Ιμπίριαλ, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, το Πολυτεχνείο του Μιλάνο κλπ., εφαρμόζουν μόνο τυπικά τη δομή των δύο κύκλων σπουδών, διατηρώντας ενιαία και αλώβητη τη διάρθρωση του προγράμματος των σπουδών τους. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Γαλλία έχει και νομοθετικά κατοχυρώσει την απονομή του βαθμού και των δικαιωμάτων του master στους απόφοιτους του ενιαίου κύκλου σπουδών των Μεγάλων Σχολών των μηχανικών. Και αποτελεί τρανταχτή απόδειξη της υποτέλειας των κυβερνήσεων της χώρας μας, το γεγονός ότι ποτέ δεν αντιτάχθηκαν στην, εκτός της χώρας μας, αντιμετώπιση ακόμη και των πεντάχρονων σπουδών των Πανεπιστημίων μας σαν bachelor, ισοτιμούμενων με τις πολύ κατώτερες τρίχρονες σπουδές ξένων Πανεπιστημίων. Την ίδια στιγμή μάλιστα που είναι ευρύτατα αποδεκτό από τους γνώστες των πανεπιστημιακών πραγμάτων, ότι τα πτυχία αρκετών τμημάτων των Ελληνικών Πανεπιστημίων είναι ανώτερου επιπέδου από πτυχία τύπου master αρκετών Πανεπιστημίων της Αγγλίας, των ΗΠΑ και άλλων χωρών.

[aliakmwn]

- Τα κριτήρια συγκρότησης των μεταπτυχιακών σπουδών

Η συγκρότηση των μεταπτυχιακών ειδίκευσης, η οποία προωθείται κυρίως στη βάση γνώσεων που αποσπούνται από τον προπτυχιακό κύκλο, κάνει φανερό ότι οι απόφοιτοι των μεταπτυχιακών ειδίκευσης, στις περισσότερες ειδικότητες θα αντιστοιχηθούν με τους σημερινούς απόφοιτους των προπτυχιακών σπουδών. Ετσι, αν και ο αριθμός των μεταπτυχιακών φοιτητών θα είναι πολύ μικρότερος των προπτυχιακών, (30% ο μ.ο. στις χώρες της ΕΕ, 15% προβλέπεται στη χώρα μας, σύμφωνα με την εισηγητική έκθεση των συντακτών του νομοσχεδίου για τα μεταπτυχιακά), ακόμη και αυτοί, στην πλειοψηφία τους, δε θα διαθέτουν υψηλά επιστημονικά προσόντα. Πολύ περισσότερο που η γενική κατεύθυνση συγκρότησης των περισσότερων μεταπτυχιακών τύπου master, είναι να έχουν τη μορφή πιστοποιητικών σπουδών, ενταγμένων στη λογική της "διά βίου κατάρτισης". Ο Guy Haug αναφέρει χαρακτηριστικά ότι: "θα πρέπει να είναι σύντομα (κατά προτίμηση ετήσια και σε καμία περίπτωση μεγαλύτερα από διετή), και ανοιχτά κυρίως σε φοιτητές που θα έχουν ολοκληρώσει τις προπτυχιακές τους σπουδές σε διαφορετικά ιδρύματα, σε διαφορετικές χώρες της Ευρώπης ή οπουδήποτε αλλού». Ενώ σε άλλο σημείο υπογραμμίζει ότι η είσοδος στα μεταπτυχιακά είναι καλύτερα να πραγματοποιείται μετά από μια περίοδο ένταξης στην παραγωγή και όχι αμέσως μετά την ολοκλήρωση του προπτυχιακού κύκλου.

Διαπιστώνουμε, δηλαδή, ότι τα μεταπτυχιακά, κατά κύριο λόγο και για την πλειοψηφία των φοιτητών, δε θα έχουν το χαρακτήρα της επιστημονικής εμβάθυνσης σε έναν ορισμένο επιστημονικό τομέα, αλλά περισσότερο μιας επαγγελματικής κατάρτισης που μπορεί να αποκτηθεί στη διάρκεια της επαγγελματικής ζωής και θα καθορίζεται από τις επιχειρήσεις.

Γίνεται έτσι φανερό ότι θα υπάρχει μια μεγάλη ποικιλομορφία μεταπτυχιακών σπουδών «πολλών ταχυτήτων» και ότι η αναπαραγωγή της κοινωνικής ελίτ θα γίνεται μέσα από ορισμένα μεταπτυχιακά τμήματα, από τον κύκλο του διδακτορικού και κυρίως μέσα από εκείνα τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα που εξαιρούνται από τα μέτρα, διατηρώντας στην ουσία τον ενιαίο χαρακτήρα των σπουδών τους.

[aliakmwn]

Β3. Το σύστημα των πιστωτικών μονάδων και η εκπαιδευτική κινητικότητα

Ο σκοπός της ευέλικτης προσαρμογής στις ανάγκες της «αγοράς», ενισχύεται μέσα από την προβλεπόμενη νομοθετική ρύθμιση για τη γενικευμένη εφαρμογή του συστήματος των πιστωτικών μονάδων. Με το σύστημα αυτό, δίνεται η δυνατότητα να αξιολογούνται και να κατηγοριοποιούνται τα μαθήματα, με το πρόσχημα της μέτρησης και της μεταφοράς της αξίας των ωρών διδασκαλίας που παρακολούθησε κάποιος με επιτυχία, ακόμη και σε διαφορετικά τμήματα, ιδρύματα και σχολές, εντός ή εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος και σε οποιαδήποτε χώρα της ΕΕ.

Η εισαγωγή του συστήματος των πιστωτικών μονάδων έρχεται να εξυπηρετήσει την προώθηση εξατομικευμένων, αρθρωτών, προγραμμάτων σπουδών (τα αποκαλούμενα «διατμηματικά»), που μπορούν να πραγματοποιούνται διάσπαρτα και να συγκροτούνται μέσα από τη συγκόλληση μαθημάτων διαφορετικών τμημάτων και αντικειμένων, χωρίς επιστημονική συνάφεια και με αποκλειστικό σκοπό την ικανοποίηση της αγοράς. Στα πλαίσια της γενικευμένης εφαρμογής του συστήματος των πιστωτικών μονάδων ανοίγει ο δρόμος για τη διασύνδεση ακόμη και των εντελώς υποβαθμισμένων ΙΕΚ με την «Ανώτατη» Εκπαίδευση. Σ' αυτό στηρίζεται και η αυξημένη κινητικότητα των ιδιοκτητών τους για διαμόρφωση κατάλληλου θεσμικού πλαισίου. Το «Συμπλήρωμα Διπλώματος», γίνεται αναγκαίο εργαλείο αποκωδικοποίησης των περίπλοκων ειδικοτήτων και των δυσερμήνευτων τίτλων που θα προκύψουν.

Εκτός από την επιστημονική υποβάθμιση, το σύστημα αυτό, έχει και ιδεολογικό στόχο, την καλλιέργεια ενός κοινωνικού κομφορμισμού, μιας συναινετικής αντίληψης στη φοιτητική νεολαία. Της αντίληψης δηλαδή ότι η δυνατότητα του καθενός να εργαστεί («απασχολησιμότητα»), είναι συνάρτηση της ικανότητάς του να εκτιμά σωστά τις απαιτήσεις των εργοδοτών και να περισυλλέγει κατάλληλες καταρτίσεις, η δε ανεργία είναι αποτέλεσμα δικής του έλλειψης προσαρμοστικότητας.

Μια ακόμη σημαντική επιδίωξη των μέτρων αύξησης της κινητικότητας (φοιτητών, διδασκόντων, ερευνητών) και της γενίκευσης του συστήματος των πιστωτικών μονάδων, είναι η δυνατότητα «ευέλικτης» και άμεσης μετακίνησης ταλαντούχων επιστημόνων και ειδικών, στα ισχυρά Πανεπιστήμια των χωρών του «διευθυντηρίου» της ΕΕ, όπου διεξάγονται κρίσιμης σημασίας για το κεφάλαιο, ερευνητικές δραστηριότητες.

Γενικότερα σημειώνουμε ότι το βάρος που δίνεται σε αυτού του είδους εκπαιδευτική κινητικότητα, αποσκοπεί σε μια παράλληλη εξοικείωση με την εργασιακή κινητικότητα (η οποία, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο στις χώρες της ΕΕ), που θα επιτρέψει στο κεφάλαιο να εξασφαλίζει σε επάρκεια το φτηνότερο επιστημονικό εργατικό δυναμικό, εκεί που το χρειάζεται, όταν το χρειάζεται και όπως το χρειάζεται.

[aliakmwn]

Β4. Η επιτάχυνση της ιδιωτικοποίησης

Με συστηματικό τρόπο, τα τελευταία χρόνια, προωθείται η διαδικασία υπαγωγής όλης της λειτουργίας των Δημόσιων Πανεπιστημίων στις ανάγκες της καπιταλιστικής αγοράς, που μπορεί να συνοψιστεί στα ακόλουθα:



- Η λειτουργία των Πανεπιστημίων με επιχειρηματικά κριτήρια

Η κρατική συμμετοχή στην οικονομική και γενικότερη στήριξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας μειώνεται διαρκώς. Η επιβίωση των Πανεπιστημίων και ο βαθμός κρατικής επιχορήγησής τους, συνδέεται σταδιακά με την ικανότητά τους να προσελκύουν πελάτες - φοιτητές (υποσχόμενα καλή επαγγελματική σταδιοδρομία), καθώς και κάθε λογής χρηματοδότες (κρατικά προγράμματα, ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς - ΝΑΤΟ - ΕΕ, πολυεθνικές επιχειρήσεις). Ετσι στη θέση του ως σήμερα, κατ' όνομα βεβαίως "κοινωνικού" τους ρόλου, μπαίνει η πλήρης υποταγή στις απαιτήσεις και τα συμφέροντα των χρηματοδοτών τους.

Με λίγα λόγια, τα Πανεπιστήμια εξωθούνται να συμπεριφερθούν όλο και περισσότερο, σαν κεφαλαιοκρατικές επιχειρήσεις, που, με θεμιτά και αθέμιτα μέσα, σε βάρος των λαϊκών αναγκών, της επιστήμης και του επίπεδου των σπουδών, εντοπίζουν όλο το ενδιαφέρον τους στο πώς θα εξασφαλίσουν μεγαλύτερα έσοδα. Για το σκοπό αυτό μάλιστα έχουν ιδρυθεί εταιρίες διαχείρισης της περιουσίας τους και διασύνδεσης των ΑΕΙ με τις επιχειρήσεις, που στην ουσία προωθούν την υποταγή της πανεπιστημιακής δραστηριότητας στις απαιτήσεις της «αγοράς». Στα πλαίσια αυτά ο έλεγχος των εκλεγμένων συλλογικών πανεπιστημιακών οργάνων στην όλη δραστηριότητα των Πανεπιστημίων συρρικνώνεται και το κέντρο λήψης των αποφάσεων μετατοπίζεται ουσιαστικά σε στεγανές δομές, άμεσα συνδεδεμένες με τα κέντρα εξουσίας (κυβέρνηση, ιμπεριαλιστικοί οργανισμοί, μονοπωλιακές επιχειρήσεις). Σε μια πορεία μάλιστα προβλέπεται η συμμετοχή στη διοίκηση των Πανεπιστημίων, εκπροσώπων των επιχειρήσεων και η μεταβίβαση των αρμοδιοτήτων ελέγχου και διοίκησής των σε ολιγομελή, ακόμη και μονοπρόσωπα όργανα, όπως τεχνοκράτες διαχειριστές (managers).

Η επίδραση αυτής της πολιτικής στους προσανατολισμούς της επιστήμης και στην ποιότητα των Πανεπιστημίων είναι καταλυτική.

Καλύτερος πανεπιστημιακός δε θεωρείται πλέον εκείνος με το σημαντικότερο επιστημονικό και διδακτικό έργο, αλλά ο αποδοτικότερος οικονομικά. Στον πρόσφατο μάλιστα νόμο που τροποποιεί το καθεστώς των Ερευνητικών Κέντρων που υπάγονται στη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας, προβλέπεται η σύνδεση της ιεραρχικής εξέλιξης των ερευνητών με τον αριθμό των προγραμμάτων που προσελκύουν στο Κέντρο. Ρύθμιση που, όλα δείχνουν, πως δε θα αργήσει να επεκταθεί και στα Πανεπιστήμια.

Οι επιχειρήσεις θα μπορούν να καθορίζουν και τυπικά τη διάρθρωση και το περιεχόμενο των σπουδών στη βάση των στενών συμφερόντων τους (το νομοθετικό πλαίσιο των ΤΕΙ προβλέπει ήδη συμμετοχή των φορέων των επιχειρήσεων). Στην κατεύθυνση αυτή σημαντική επίδραση άσκησαν και ασκούν τα κοινοτικά προγράμματα, όπως το Commet, για τη σύμπραξη Πανεπιστημίων και εταιριών, το Esprit, αλλά και τα σύγχρονα προγράμματα Σωκράτης και Leonardo.

Ταυτόχρονα το ενδιαφέρον των πανεπιστημιακών δασκάλων για το εκπαιδευτικό έργο μειώνεται -για πολλούς η διδασκαλία θεωρείται πάρεργο- και στρέφεται στο κυνήγι χρηματοδοτών και σε επιφανειακές, μη ουσιαστικές εργασίες που αποφέρουν σύντομα κέρδη, όπως έρευνες μελετητικού περιεχομένου.

Οι εξελίξεις αυτές συνοδεύονται με την επέκταση των «ελαστικών» εργασιακών σχέσεων του ερευνητικού και διδακτικού προσωπικού (καθώς και του διοικητικού, εργαστηριακού), με συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου, με συμβάσεις έργου, προσλήψεις εποχιακού ή ωρομίσθιου προσωπικού. Στα περισσότερα μάλιστα νέα τμήματα που ιδρύθηκαν με τη χρηματοδότηση του ΕΠΕΑΕΚ, η πλειοψηφία των διδασκόντων είναι συμβασιούχοι του ΠΔ 407/80. Γενικότερα μέσα από την κοινοτική χρηματοδότηση ένα νέο επιστημονικό, διοικητικό και τεχνικό δυναμικό διαμορφώνεται στα ΑΕΙ, που εργάζεται σε συνθήκες μαύρης εργασίας και χρησιμοποιείται για να συμπιέζει τα εργασιακά δικαιώματα του μόνιμου προσωπικού. Η νέα αυτή πραγματικότητα που διαρκώς επεκτείνεται, επιδρά αρνητικά στο επίπεδο των σπουδών και προπαντός έρχεται σε πλήρη αντίθεση με κάθε έννοια ακαδημαϊκής ελευθερίας, δημιουργώντας μια πολυάριθμη κατηγορία εργαζομένων, άμεσα εξαρτημένων, με την απειλή της απόλυσης, από τις κυρίαρχες επιδιώξεις.

[aliakmwn]

- Η ενίσχυση των ταξικών φραγμών στην Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση

Το κοινωνικό δικαίωμα της Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης καταργείται και μαζί της καταργείται, μερικά ή ολικά (στο μεταπτυχιακό επίπεδο), η δωρεάν φοίτηση. Οι φοιτητές οφείλουν να χρηματοδοτούν οι ίδιοι τις σπουδές τους, είτε από οικογενειακούς πόρους, είτε δανειζόμενοι τα αναγκαία ποσά από τραπεζικά και άλλα οικονομικά συγκροτήματα, τα οποία επενδύουν επιλεκτικά στα διαφαινόμενα προσόντα τους. Το σύστημα αυτό που εφαρμόζεται αρκετά χρόνια στις ΗΠΑ, έχει οδηγήσει σε υποδιπλασιασμό των κατόχων διδακτορικών διπλωμάτων την τελευταία εικοσαετία (1).



(1) L. Thurow, Το μέλλον του καπιταλισμού

[aliakmwn]

- Η νομιμοποίηση των ιδιωτικών «πανεπιστημίων»

Στα πλαίσια της πολιτικής της σταδιακής «εξάλειψης των διαφορών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα της εκπαίδευσης», τα χαμηλότατης στάθμης παραρτήματα ξένων Πανεπιστημίων, που λειτουργούν στη χώρα μας, σε συνεργασία με αετονύχηδες επιχειρηματίες, προβάλλονται σαν πρότυπο προς μίμηση για τα δημόσια Πανεπιστήμια. Η πρόβλεψη της Διακήρυξης για αναγνώριση τμηματικών σπουδών, ακόμη και αν αυτές έχουν πραγματοποιηθεί εκτός του τυπικού εκπαιδευτικού συστήματος, οδηγεί στην ντε φάκτο νομιμοποίησή τους, δεδομένου ότι τα μητρικά Πανεπιστήμια υποδοχής των ξένων χωρών, αφειδώς αποδίδουν τίτλους στους αποφοίτους των προσοδοφόρων παραρτημάτων τους.

Η αναθεώρηση μάλιστα του άρθρου 28 του συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο το κοινοτικό δίκαιο θα υπερισχύει του εθνικού, θα εξαλείψει οποιοδήποτε συνταγματικό εμπόδιο.

Με την αναγνώρισή τους, τα λογής κολέγια, που ήδη διατίθενται σε αριθμό πολλαπλάσιο των δημόσιων ΑΕΙ και ΤΕΙ, θα γιγαντωθούν, λειτουργώντας σαν πολιορκητικός κριός για την προσαρμογή και των κρατικών ιδρυμάτων στα πρότυπα μιας αχαλίνωτης «επιχειρηματικότητας». Η επίσημη μάλιστα κοινοτική προτροπή προς τα Δημόσια Πανεπιστήμια είναι - προκειμένου να εξυπηρετηθεί η οικονομική διείσδυση του κεφαλαίου μέσα από την πολιτιστική διείσδυση - να ιδρύσουν κατώτατης ποιότητας παραρτήματα, σε χώρες με χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης ή στις χώρες του πρώην υπαρκτού σοσιαλισμού. Να μετατραπούν γενικότερα, μέσα από συμπράξεις και συνεργασίες, σε ένα είδος πολυεθνικών της εκπαίδευσης.

Στα πλαίσια αυτά ανοίγει βεβαίως μια νέα κερδοφόρα διέξοδος για τον καθεαυτό ιδιωτικό τομέα. Ηδη, με τις ευλογίες κυβερνητικών στελεχών, ιδρύθηκε στην Κέρκυρα το πρώτο αμιγώς ιδιωτικό «Πανεπιστήμιο», το οποίο μάλιστα προπαγανδίζει ότι η θεωρητική γνώση δεν έχει νόημα σε μια κοινωνία διαρκούς ανανέωσής της! Ταυτόχρονα η κυβέρνηση ανοίγει δρόμο στη δημιουργία ιδιωτικών «Πανεπιστημίων» με τη μορφή ΝΠΔΔ από διάφορους φορείς, όπως η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Εκκλησία κλπ. Οι Δήμοι μάλιστα (όπως πρόσφατα ο Δήμος Αμαρουσίου), στα πλαίσια του «υγιούς ανταγωνισμού», διαφημίζουν ότι τα δημοτικά Πανεπιστήμια θα είναι φθηνότερα από του οποιουδήποτε ιδιώτη.

[aliakmwn]

Β5. Η πιστοποίηση - αξιολόγηση

Το βασικό εργαλείο για την επιβολή αυτής της πολιτικής, είναι η αξιολόγηση και η σύνδεσή της με τη χρηματοδότηση. Κριτήριο της ποιότητας των Πανεπιστημίων και των Πανεπιστημιακών σπουδών παύει να αποτελεί το περιεχόμενο των προγραμμάτων σπουδών, η υποδομή και η όλη επιστημονική δραστηριότητά τους και γίνεται η ανταπόκρισή τους στις ανάγκες της «αγοράς», στη βάση των υποδείξεων των εργοδοτών. Ανταπόκριση που επιχειρείται να ταυτιστεί μάλιστα με τις ανάγκες των φοιτητών - πελατών, με το απατηλό επιχείρημα ότι θα τους εξασφαλίσει άμεσα δουλιά.

Αποκαλυπτικός ως προς αυτό είναι ο Guy Haug, ο οποίος σε συνέντευξή του δηλώνει ότι: «η ποιότητα σχετίζεται με την ανταπόκριση που έχουν οι σπουδές στον πραγματικό κόσμο και το ποσοστό των φοιτητών που καταφέρνουν να μορφωθούν, έτσι ώστε να υπάρχει ανταπόκριση στην αγορά εργασίας. Τελικά, η ποιότητα πρέπει να αποτιμάται με αυτό που οι φοιτητές χρειάζονται και επιθυμούν, και όχι με γνώμονα κάποια αφηρημένη έννοια ακαδημαϊκής γνώσης». Ο Γερμανός Klaus Landfried, βασικός ομιλητής του συνεδρίου, σε αντίστοιχη συνέντευξή του, προσθέτει ότι «τα κριτήρια σε ό,τι αφορά το επίπεδο των σπουδών θα καθοριστούν από επιστήμονες και εργοδότες σε συνεχή διάλογο προκειμένου να προσαρμοστούν τα προγράμματα». (2)

Συμπερασματικά προκύπτει ότι κριτήριο αξιολόγησης και χρηματοδότησης είναι ο βαθμός συμμόρφωσης στις μονοπωλιακές επιδιώξεις και ιδιαίτερα:

α) ο αριθμός των φοιτητών που προσελκύονται, γεγονός που κατά κανόνα οδηγεί σε δραματική υποβάθμιση των σπουδών για εύκολα και φτηνά πτυχία προσανατολισμένα στις άμεσες ανάγκες της αγοράς, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την υποβάθμιση της πλειοψηφίας των βρετανικών Πανεπιστημίων.

β) ο αριθμός των προγραμμάτων που συρρέουν σε κάθε Πανεπιστήμιο, που όσο μικρότερες αντιστάσεις και δημοκρατικές ευαισθησίες θα προβάλλει, τόσο πιο έμπιστο θα κρίνεται από τους χρηματοδότες του.

Στη βάση των πορισμάτων μιας «ανεξάρτητης, από τις εθνικές κυβερνήσεις, αρχής» που θα αποτελείται από ελεγχόμενους επιστήμονες και εργοδότες και θα αναλάβει το έργο της αξιολόγησης των ιδρυμάτων της ΕΕ, αντί να εξασφαλίζονται οι όροι για ισότιμη ανάπτυξη των Πανεπιστημιακών ιδρυμάτων, θα προωθείται η κατηγοριοποίησή τους, με διαρκώς αυξανόμενη τη μεταξύ τους ποιοτική απόσταση. Στην πρώτη κατηγορία, θα ανήκουν αυτά που θα συγκεντρώνουν τη μεγαλύτερη βαθμολογία, τα επονομαζόμενα «κέντρα αριστείας», με αυστηρή επιλογή φοιτητών, γόνων της άρχουσας τάξης, στα οποία θα «ξαφρίζονται» βεβαίως και τα καλύτερα μυαλά της εργατικής τάξης. Τμήματα και σχολές που δε συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον της «αγοράς», θα οδηγούνται σε μαρασμό και κλείσιμο, ανεξάρτητα από την κοινωνική τους αναγκαιότητα.

Ηδη στα κοινοτικά προγράμματα Σωκράτης και Leonardo, προβλέπονται μηχανισμοί αξιολόγησης των αποτελεσμάτων της πανεπιστημιακής δραστηριότητας με ανάλογη κατανομή της κοινοτικής χρηματοδότησης. Ταυτόχρονα, τα κράτη - μέλη προχωρούν στη συγκρότηση Εθνικών Συστημάτων Αξιολόγησης, με ολοένα και αυξανόμενη τη συμμετοχή των εργοδοτικών φορέων, και στα οποία τίθενται συγκεκριμένοι όροι, που από την εκπλήρωσή τους εξαρτάται η χρηματοδότηση, ή δανειοδότηση των ιδρυμάτων. Στη χώρα μας, οι αρμοδιότητες αξιολόγησης των Πανεπιστημίων ανατίθενται στο ΕΣΥΠ (ν.2327/95), το οποίο εσπευσμένα η κυβέρνηση έρχεται (μέσα από επιμέρους τροποποιήσεις που το καθιστούν πιο αποτελεσματικό) να ενεργοποιήσει, για λόγους ευθυγράμμισης στις υποχρεώσεις της που έχει αναλάβει, ενόψει της Συνόδου της Πράγας. Στα πλαίσια μάλιστα της συγκεκριμενοποίησης των δομών και οργάνων που θα αναλάβουν την αξιολόγηση των ΑΕΙ-ΤΕΙ, η κυβέρνηση έχει ήδη καλέσει σε προσχηματικό διάλογο για τη «θεσμοθέτηση εθνικού συστήματος αξιολόγησης της ποιότητας της Ανώτατης Εκπαίδευσης». Το νομοσχέδιο δεν υπεισέρχεται καθόλου στο επίμαχο ζήτημα των κριτηρίων για την αξιολόγηση, σε μια τακτική δημιουργίας τετελεσμένων, πριν αποκαλυφθούν στο σύνολό τους οι αντιδραστικοί στόχοι της. Ωστόσο και μέσα απ' αυτό μπορεί κανείς να διαπιστώσει την κατεύθυνση, αφού το όργανο που θα αναλάβει την προώθηση των διαδικασιών, το Εθνικό Συμβούλιο Αξιολόγησης Ποιότητας (ΕΣΑΠ), είναι πλήρως ελεγχόμενο από την κυβέρνηση και με ενισχυμένη την παρουσία εκπροσώπων των εργοδοτικών φορέων.

Γενικότερα θα πρέπει να συμπεράνουμε ότι η πολιτική της ιδιωτικοποίησης των δημόσιων ΑΕΙ, σε συνδυασμό με τις προωθούμενες διαδικασίες αξιολόγησης, κάθε άλλο παρά συνιστούν ενίσχυση της δημοκρατικής αυτοδιοίκησης των Πανεπιστημίων, όπως επιχειρείται να εμφανιστεί, κάτω από τον τίτλο της «διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας των ιδρυμάτων». Αντίθετα, οδηγούν σε ενίσχυση του συγκεντρωτισμού και του ελέγχου των Πανεπιστημίων από το κράτος και τους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς, ουσιαστικά από το μεγάλο κεφάλαιο. Ταυτόχρονα η ευθύνη για τη χρηματοδότηση και τη γενικότερη εξασφάλιση των προϋποθέσεων λειτουργίας τους μεταφέρεται στα ίδια τα ιδρύματα και τους φοιτητές.




(2) Ενδεικτικά για τις προθέσεις βίαιης και αναγκαστικής επιβολής των μέτρων, είναι τα όσα εκστομίζονται απειλητικά στην ομιλία του Guy Haug στο συνέδριο:

* Η κοινωνία δεν είναι πρόθυμη να αποδεχτεί τη συνέχιση της αναντιστοιχίας ανάμεσα στα υψηλά ποσοστά ανεργίας των πτυχιούχων και την έλλειψη προσόντων σε τομείς που ενδιαφέρουν την αγορά

* Η ισχυρή αριθμητική εξάπλωση των Πανεπιστημίων των τελευταίων δεκαετιών έφτασε στο τέλος της. Τα Πανεπιστήμια θα χρειαστεί να ανταγωνιστούν για φοιτητές, δεδομένου μάλιστα ότι σε πολλές χώρες η κρατική χρηματοδότηση είναι ανάλογη με τον αριθμό των εγγραφών.

* Υπάρχει μια σημαντική ανάπτυξη νέων προμηθευτών εκπαίδευσης (βλ. παραρτήματα αμερικανικών Πανεπιστημίων), πολλοί από τους οποίους προέρχονται από το εξωτερικό. Αυτό το γεγονός αυξάνει τις διαθέσιμες επιλογές των φοιτητών. Προβληματιζόμαστε τι είναι αυτό που κάνει έναν φοιτητή να επιλέγει έναν ξένο προμηθευτή που μπορεί να είναι και ακριβότερος, αντί για το εθνικό, παραδοσιακό εκπαιδευτικό σύστημα σπουδών που είναι μάλιστα και δωρεάν;

* Η ευθύνη των Πανεπιστημίων για τη χρήση των κρατικών κονδυλίων θα αυξηθεί σημαντικά στο μέλλον. Φαίνεται απίθανο να συνεχίσουν να διατίθενται κρατικοί πόροι σε ιδρύματα και φοιτητές που παρατείνουν τη διάρκεια των σπουδών πέραν της φυσιολογικής!

[aliakmwn]

Β6. Η σχέση των πτυχίων με το επάγγελμα και η προοπτική των αποφοίτων

- Φταίει η εκπαίδευση για την ανεργία;

Το επιχείρημα ότι η προσαρμογή των σπουδών στις ανάγκες της «αγοράς», θα εξασφαλίσει άμεσα μια επικερδή εργασία στους αποφοίτους, είναι εντελώς αβάσιμο και παραπλανητικό. Η ανεργία των πτυχιούχων δεν οφείλεται στην έλλειψη των κατάλληλων ειδικοτήτων και δεξιοτήτων τους, όπως ισχυρίζεται ο Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων και προβάλλει η κυβέρνηση και ο αστικός Τύπος. Αν το πρόβλημα ήταν τόσο απλό, τότε μέσα από μέτρα αναδιανομής του αριθμού των εισακτέων στις διάφορες ειδικότητες - που σε ένα βαθμό μπορεί να γίνει και στα καπιταλιστικά πλαίσια - θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί. Η ανεργία είναι σύμφυτη με τη συγκεκριμένη μορφή της κοινωνίας, όπου ο εφεδρικός στρατός των ανέργων χρησιμοποιείται από το κεφάλαιο, για να συμπιέσει στο κατώτατο δυνατό όριο τις απαιτήσεις των εργαζομένων και να εντείνει την εκμετάλλευσή τους.

Η υποβάθμιση, αντίθετα, του προπτυχιακού κύκλου των σπουδών, οδηγεί σε απαξίωση την εργατική δύναμη των αποφοίτων του, σε χειροτέρευση των όρων και της δυνατότητας απασχόλησής τους, που αποτελεί και τη βασική αξίωση των εργοδοτών.

Είναι χαρακτηριστικό ότι η ανεργία των αποφοίτων των ΤΕΙ -Ιδρυμάτων ήδη προσανατολισμένων στην εφαρμογή και την ικανοποίηση των συγκεκριμένων απαιτήσεων της «αγοράς» - είναι, κατά μέσο όρο, μεγαλύτερη από αυτή των αποφοίτων των ΑΕΙ. Ενα πολύ μεγαλύτερο μάλιστα, σε σχέση με τα ΑΕΙ, ποσοστό των σπουδαστών των ΤΕΙ, δεν ολοκληρώνει τις σπουδές του, διαπιστώνοντας στην πορεία ότι ελάχιστα μπορούν να βελτιώσουν την εργασιακή τους προοπτική. Σύμφωνα με δηλώσεις του αντιπρύτανη του Fachohochshule του Ντίσελντορφ, τα ιδρύματα που ζημιώθηκαν μετά το 1990, από τη μαζική εισροή στη γερμανική αγορά εργασίας των υψηλά μορφωμένων και πολύ φθηνότερων πτυχιούχων των πρώην σοσιαλιστικών χωρών, είναι τα - αντίστοιχα των ΤΕΙ - Fachohochshule, στα οποία έπεσε κατακόρυφα ο αριθμός των σπουδαστών, εξαιτίας της υψηλής ανεργίας των αποφοίτων τους.

Στη μητρόπολη μάλιστα του καπιταλισμού, στις ΗΠΑ, ολοένα και λιγοστεύει το ποσοστό των κατόχων μεταπτυχιακών τίτλων που εργάζονται σε θέσεις αντίστοιχες των προσόντων τους. Η τάση αντικατάστασης των αποφοίτων του προπτυχιακού κύκλου από απόφοιτους των μεταπτυχιακών και κατάληψης αντίστοιχα των θέσεων των αποφοίτων του Λυκείου και της Μέσης Επαγγελματικής Εκπαίδευσης από τους απόφοιτους του προπτυχιακού κύκλου, κυριαρχεί. Η δε μεγάλη πλειοψηφία των αποφοίτων των χαμηλότερων εκπαιδευτικών βαθμίδων, καταδικάζεται σε δουλιές του ποδαριού, ή μπαίνει στο περιθώριο. Φαινόμενο που με τη σειρά του συμβάλλει στην παθογένεια της αμερικανικής κοινωνίας, στη ραγδαία αύξηση των τροφίμων, του αφύσικα διογκωμένου σωφρονιστικού της συστήματος. Η τάση αυτή δεν αποτελεί βεβαίως «αντικειμενικό» αποτέλεσμα της κοινωνικής εξέλιξης, όπως παρουσιάζεται σε τοποθετήσεις αστών αναλυτών. Είναι προϊόν της πολιτικής που διευρύνει την ανεργία και του αδυσώπητου ανταγωνισμού για μια θέση εργασίας, που ανεβάζει διαρκώς τον πήχη των εργοδοτικών απαιτήσεων, και κατεβάζει μισθούς και κοινωνικές παροχές. Είναι αποτέλεσμα του ξέφρενου ανταγωνισμού των μονοπωλίων, που χρησιμοποιώντας ολοένα και υψηλότερα ειδικευμένη εργατική δύναμη, εκτινάσσουν στα ύψη την εκμετάλλευσή της, αυξάνοντας αντί να μειώνουν το χρόνο απασχόλησης. Είναι χαρακτηριστικό ότι η πλειοψηφία των νέων πτυχιούχων ιδιαίτερα εκείνων οι οποίοι απασχολούνται σε τομείς αιχμής, δεν έχουν ωράριο, ασφάλιση και γενικότερα κανένα εργασιακό δικαίωμα, ενώ οι ώρες απασχόλησής τους ξεπερνούν κατά πολύ το οχτάωρο.

Συνεπώς το κυνήγι ολοένα περισσότερων προσόντων, η ατομική προσπάθεια ένταξης στην κατηγορία των «άριστων» και «επίλεκτων», οδηγεί σε αδιέξοδο και ο μύθος της «αξιοκρατικής» κοινωνίας μας η οποία επιβραβεύει τάχα τους ικανούς και εργατικούς, έχει προ πολλού καταρρεύσει, πόσο μάλλον στις μέρες μας, όπου η προλεταριοποίηση του επιστημονικού δυναμικού διευρύνεται ραγδαία.