ΠΩΣ ΔΑΝΕΙΖΟΝΤΑΙ ΤΑ ΚΡΑΤΗ ??
Τα κράτη δανείζονται εκδίδοντας κρατικά ομόλογα. Αγοραστής μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, φυσικό ή νομικό πρόσωπο, που εδρεύει σε οποιοδήποτε μέρος της γης. Τα ομόλογα έχουν γενικά καλύτερη απόδοση (τόκο) από την τραπεζική κατάθεση και αυτό τα κάνει ελκυστικά ακόμη και σε μικροκαταθέτες.
Τα επιτόκια των ομολόγων καθορίζονται από τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης. Επειδή τα ομόλογα της Μ. Βρετανίας για παράδειγμα, έχουν μεγαλύτερη ζήτηση από τα ομόλογα του Μπαγκλαντές , κάποια κράτη δανείζονται ακριβά (δηλαδή με υψηλό επιτόκιο) ενώ κάποια κράτη φθηνά. Τα ομόλογα δε κάποιων κρατών θεωρούνται πολύ αξιόπιστα, με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη ζήτηση και να δανείζονται πρακτικά χωρίς τόκο. Εχει να κάνει με το πόσο ισχυρό είναι το νόμισμα της χώρας , πόσο ζωντανή η οικονομία, αν υπάρχει σταθερό φορολογικό και νομικό σύστημα, τον δείκτη οικονομικής ελευθερίας ο οποίος δείχνει πόσο ασφαλείς αισθάνονται οι πολίτες μια χώρας να ιδρύσουν μια επιχείρηση ή μια εταιρία στον τομέα που τους ενδιαφέρει κ.α. Τα επιτόκια δανεισμού της Ελλάδας έπεσαν απότομα με την είσοδο στην ευρωζώνη (2002) και ξαναανέβηκαν γύρω στο 2009-2010 λόγω της εκτόξευσης του ελλείματος και τη γενικότερη δυσπιστία που υπήρξε για την πορεία της ελληνικής οικονομίας.
Ο λόγος που το κούρεμα χρέους το οποίο πέτυχε η κυβέρνηση Παπαδήμου είχε και
αρνητικές συνέπειες είναι ότι έχουν εκδωθεί ομόλογα εσωτερικού δανεισμού. Το κράτος δανείζει στο κράτος. Δηλαδή π.χ. το ΙΚΑ έχει μεγάλο μέρος του αποθεματικού του, δηλαδή τα χρήματα που προέρχονται από τις ασφαλιστικές εισφορές , επενδεδυμένα σε ομόλογα με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου. Ενα ομόλογο λοιπόν ονομαστικής αξίας 100000 ευρώ μετά το PSI μπορεί να έπεσε στα 70000 ευρώ. Αυτό πάει να πει κούρεμα χρέους -
μείωση της ονομαστικής αξίας των ομολόγων. Τα ασφαλιστικά ταμεία, οι Δήμοι και άλλοι φορείς του δημοσίου έχουν επενδεδυμένα μέρος των αποθεματικών τους, δηλαδή του ταμείου τους, σε κρατικά ομόλογα. Πριν βιαστεί κάποιος να αποφανθεί ότι αυτό σημαίνει κακοδιαχείρηση πρέπει να συνυπολογίσει ότι δεν μπορεί εύκολα ο διοικητής του τάδε κρατικού ασφαλιστικού ταμείου να αμφισβητήσει την αξιοπιστία των κρατικών ομολόγων. Επίσης επειδή οι διοικητές παραδοσιακά αλλάζουν με την αλλαγή των κυβερνήσεων , δεν ξέρω αν έχουν και την ευχέρεια να αρνηθούν να δανείσουν στο ελληνικό κράτος. Είναι εξαρτώμενοι από τους πολιτικούς τους προϊστάμενους. Τέλος, είναι αυτό που προανέφερα για το επιτόκιο - τα ομόλογα πάντα προσφέρουν καλύτερο επιτόκιο από την τραπεζική κατάθεση.
Δεν έχω επαρκείς γνώσεις για να εκφράσω γνώμη για το αν το PSI ήταν θετικό για την ελληνική οικονομία. Το πιο πιθανό θεωρώ ότι κανείς που διαβάζει αυτό το φόρουμ δεν έχει επαρκείς γνώσεις για να αποφανθεί για τόσο σύνθετο ζήτημα.
Έξοδος στις αγορές σημαίνει ότι ένα κράτος είναι ελεύθερο να εκδώσει νέα ομόλογα. Οπότε το κράτος σταματάει να δανείζεται με ειδικό καθεστώς , όπως ο δανεισμός από το ΔΝΤ και από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά κράτη στα χρόνια των μνημονίων και δανείζεται με τη συνήθη μέθοδο με την οποία δανείζονται τα κράτη. Ο δανεισμός από τους ευρωπαίους εταίρους ήταν έκτακτη οικονομική βοήθεια την οποία ζητήσαμε ως χώρα, μετά το 2010.
Δεν είναι ούτε η ορθή , ούτε η συνηθισμένη μέθοδος δανεισμού Ζητήσαμε την οικονομική βοήθεια κυρίως για να εξοφλούμε τα ομόλογα που λήγανε, χωρίς να αναγκαστεί η Ελλάδα να πάρει κάποιο απότομο πολύ βάρβαρο μέτρο π.χ. να απολύσει τους μισούς δημοσίους υπαλλήλους ή να σταματήσει τη χρηματοδότηση σε όλα τα εκκρεμούντα κρατικά έργα. Προσωπικά αμφιβάλλω ότι η Ελλάδα μπορούσε το 2010 να ανταποκριθεί στις εσωτερικές οικονομικές υποχρεώσεις της - ακόμη και αν δεν έπρεπε να πληρώσει κανένα ομόλογο. Είναι έτσι δομημένη η οικονομία, σαν να στοχεύει στο να γεννά συνεχώς ελλείμματα! Ένας από τους όρους των μνημονίων λοιπόν ήταν να σταματήσει η Ελλάδα προσωρινά να εκδιδει νέα ομόλογα. Οπότε "έξοδος στις αγορές" σημαίνει άρση αυτού του περιορισμού. Προσπάθησε λοιπόν το ΔΝΤ και η ΕΕ να αποφύγει την περαιτέρω διόγκωση του χρέους που θα ήταν άμεση συνέπεια του να εκδοθούν νέα ελληνικά ομόλογα, τα οποία μετά βεβαιότητας θα είχαν και απαγορευτικά επιτόκια, λόγω της χαμηλής ζήτησης των ελληνικών ομολόγων στα μνημονιακά χρόνια.
Μονομερής διαγραφή του χρέους σημαίνει ότι το σύνολο των ομολόγων που έχει εκδώσει και δεν έχει αποπληρώσει το ελληνικό δημόσιο, αποκτούν μηδενική αξία. Οπότε βγαίνει ο πρωθυπουργός και ο υπουργός οικονομικών στα ΜΜΕ και ανακοινώνει ότι το σύνολο των ομολόγων με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου που βρίσκονται στα χέρια φυσικών και νομικών προσώπων σε όλη την υφήλειο, είναι πλέον χαρτιά υγείας. Είναι ένα συνηθισμένο επιχείρημα-πρόταση των λεγόμενων αντιμνημονιακών κομμάτων. Καλό είναι να γνωρίζουμε τι ακριβώς σημαίνει.
Έχουμε προεκλογική περίοδο, και συχνά ακούω να λέγεται ή να αφήνεται να εννοηθεί (στα τηλεοπτικά πάνελ) ότι τα κράτη δανείζονται από άλλα κράτη , και τα εύρωστα κράτη εκμεταλλεύονται τα πιο αδύναμα με σκοπό να τα υποδουλώσουν , να κατάσχουν τον ορυκτό πλούτο κτλ. Αυτά λέγονται και από πολιτικούς που υποτίθεται είναι ειδικοί και διαβασμένοι. Οπότε σκέφτηκα να γράψω τα παραπάνω - τα οποία είναι πολύ στοιχειώδη , για τη μέθοδο με την οποία δανείζονται οι χώρες.
Για να λέμε τα σύκα-σύκα και τη σκάφη-σκάφη το πρώτο Μνημόνιο επεβλήθη αποκλειστικά για να προστατευθούν οι ευρωπαϊκές τράπεζες που διακρατούσαν ελληνικά ομόλογα. Και αυτό το έχουν ομολογήσει ευρωκράτες σαν τον Όλι Ρεν:
https://www.protothema.gr/economy/article/344400/paradohi-ren-i-ellada-bike-sto-mnimonio-gia-na-sothei-i-ee/Δηλαδή, αντί το ελληνικό κράτος να προβεί σε επιλεκτικό "κούρεμα" από τις αρχές του 2010, όταν διαπιστώθηκε ότι λεφτά δεν υπήρχαν επέλεξε να δέσει χειροπόδαρα την ελληνική οικονομία στις απαιτήσεις της Τρόικας προκειμένου να προστατευθεί το ευρωσύστημα. Βάλανε πάνω από το εθνικό συμφέρον το συμφέρον των τραπεζιτών και της ευρωπαϊκής ολιγαρχίας. Για να μη μιλήσουμε και για τα τεράστια ποσά που δαπανήθηκαν για τις ανακεφαλαιοποιήσεις των εγχώριων τραπεζών. Για να δώσω μια μικρή ιδέα, το 2008 ο Καραμανλής έδωσε 28 δις εγγυήσεις στις ελληνικές τράπεζες. Ο Αλογοσκούφης είχε δηλώσει τότε ότι τα 28 δις θα έμπαιναν μεν στο δημόσιο χρέος αλλά όχι στο έλλειμμα. Για όποιον γνωρίζει βασικά οικονομικά αυτή η δήλωση είναι τουλάχιστον ένδειξη παραφροσύνης ή παντελής ασχετοσύνης ή απλά πρόθεση εξαπάτησης. Και μετά φυσικά ήρθε - από το "πουθενά" - το έλλειμμα του 15% για το 2009 - η τελική εκτίμηση του οποίου φυσικά έγινε αφού μπήκαμε στο Μνημόνιο - το οποίο χρησιμοποιήθηκε από τα μέσα ως δικαιολογία για την σύναψη της δανειακής σύμβασης, ενώ αυτή προέκυψε κυρίως λόγω της υποβάθμισης της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας από τις εταιρείες αξιολόγησης, οι ίδιες που εκτιμούσαν τα τοξικά δομημένα ομόλογα των αμερικάνικων στεγαστικών δανείων ως ΑΑΑ λίγο προτού ξεσπάσει η οικονομική κρίση του 2007-2009 και σκάσει η τέραστια φούσκα πλασματικού πλούτου που είχε δημιουργηθεί. Τα επομενα χρόνια δαπανήθηκαν δισεκατομμύρια σε ανακεφαλαιοποιήσεις, ιδιαίτερα μετά το καταστροφικό PSI το οποίο, όπως έγραψες, τίναξε την μπάνκα στον αέρα όσον αφορά τα αποθεματικά ασφαλιστικών ταμείων, δημοσίων υπηρεσιών και τραπεζών, χωρίς ωστόσο να επηρεάσει σημαντικά τη μείωση του δημόσιου χρέους, αφού συνοδεύτηκε με το πακέτο των 140 δις του δεύτερου μνημονίου.
Όσον αφορά το PSI ήταν μια προδοτική ενέργεια για διάφορους λόγους. Αρχικά, αποδείχθηκε άχρηστο. Το 2009 είχαμε χρέος κοντά στα 264 δις (126% του ΑΕΠ). Το 2014, πριν την άνοδο του Τσίπρα στην εξουσία, το χρέος ανήλθε στα 320 δις. Σήμερα είναι στα 360 δις (180% του ΑΕΠ). Το 2009 είχαμε πρόβλημα και χρειαζόμασταν Μνημόνιο και σήμερα που έχουμε βγει από το Μνημόνιο είναι όλα μια χαρά. Και μετά ξυπνήσαμε. Επίσης το PSI άλλαξε το δίκαιο που αφορούσε την αποπληρωμή των ομολόγων, από ελληνικό σε αγγλικό. Με ελληνικό δίκαιο η Ελλάδα μπορεί να αποπληρώσε το χρέος στο δικό της νόμισμα (ευρώ ή δραχμή), με το αγγλικό όμως υποχρεούται να καταβάλλει τα τοκοχρεολύσια σε ευρώ, ανεξάρτητα του νομίσματος που χρησιμοποιεί. Το πού θα βρει τα νομισματικά αποθέματα για να το πραγματοποιήσει αυτό, σε περίπτωση που αργότερα επιστρέψουμε σε εθνικό νόμισμα, είναι ένα ζήτημα που δεν θέλω να το θίξω.
Επίσης, τα μνημόνια είναι παράνομα. Δεν έχουν περάσει προς ψήφιση στην ελληνική Βουλή. Αυτό που ψηφίστηκε ήταν σχέδια μνημονίων, όχι τα ίδια τα μνημόνια. Στην ουσία η Βουλή - και τις τρεις φορές - εξουσιοδότησε τον υπουργό οικονομικών να πάει να υπογράψει ό, τι θα του πλάσαρε η Τρόικα, αλλά και να προβεί στο μέλλον σε ενδεχόμενες διορθώσεις επί των ήδη συμφωνηθέντων, χωρίς να ρωτήσει κανέναν. Τα πραγματικά κείμενα των συμφωνιών ουδείς τα είδε ποτέ του και ούτε ξέρει τι υπεγράφη. Οι συμφωνίες που ήρθαν προς επικύρωση στη Βουλή ήταν κενό γράμμα, διότι δεν έφεραν την υπογραφή κανενός, όπως προβλέπεται σε περίπτωση σύναψης διεθνούς συμφωνίας μεταξύ κρατών/διεθνών οργανισμών. Θα θυμάσαι ασφαλώς ότι πρώτα υπεγράφη η συμφωνία των Πρεσπών από τους υπουργούς εξωτερικών Σκοπίων και Ελλάδας και μετά ήρθε προς επικύρωση στην ελληνική Βουλή. Βλέπουμε δηλαδή ότι τα μνημόνια επεβλήθησαν με εντελώς αντισυνταγματικό τρόπο, ο οποίος κατέλυσε ουσιαστικά το δημοκρατικό πολίτευμα, δίνοντας στην ουσία νομοθετικές αρμοδιότητες στην εκτελεστική εξουσία.
Το ελληνικό κράτος μπορεί να ήταν δυσλειτουργικό, αντιπαραγωγικό και βασισμένο τις τελευταίες δεκαετίες σε έναν ασταθή μηχανισμό εύκολου πλουτισμού και αναξιοκρατίας. Αυτά ήταν δομικά προβλήματα που μια πατριωτική κυβέρνηση θα μπορούσε να επιλύσει χωρίς να χρειαστεί να παραδοθεί ολοκληρωτικά η χώρα μας και ο λαός της θυσία στο βωμό των μεγάλων ευρωπαϊκών συμφερόντων, χωρίς να χρειαστεί να ξεπουληθεί ο δημόσιος πλούτος και να υπονομευτεί η εθνική κυριαρχία σε βαθμό τέτοιο που ακόμη και ένας εδαφικός ακρωτηριασμός να φαντάζει πια πιθανό σενάριο. Αν ο ΓΑΠ είχε τα κότσια θα έπρεπε το '10 να προβεί σε κούρεμα των ομολόγων, όταν ακόμα το μεγαλύτερο ποσοστό του δημόσιου χρέους διακρατούνταν από ιδιώτες και όχι από διεθνούς φορείς και ταυτόχρονα να μας έβγαζε από την ευρωζώνη τουλάχιστον, ώστε να ανακτούσαμε έστω τον έλεγχο της νομισματικής μας πολιτικής. Αντ' αυτού, με το φόβητρο μη μας κάνουν ντα και με μια εκστρατεία τρομοκρατίας που εξαπελύθη μέσα από τα ΜΜΕ υπονομεύσανε τις μελλοντικές προοπτικές της χώρας μετατρέποντάς την σε μια δουλοπαροικία του χρέους, στην οποία όλος ο κρατικός μηχανισμός αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση των απαιτήσεων των δανειστών. Από την πρώτη Ιουλίου τα αποθεματικά των δήμων θα μεταφερθούν σε λογαριασμό της ΤτΕ, όπου θα αντλούνται ποσά για τα έξοδα τους με πολύ αυστηρό έλεγχο και στραγγαλιστικούς περιορισμούς. Ταυτόχρονα τα ποσά αυτά θα μπορούν να διατίθενται προς την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων, όπως αναφέρει το σχετικό ΦΕΚ.
Εν ολίγοις, ξεπουλιέται το σύμπαν. Η μη βιωσιμότητα του χρέους και οι υποχρεώσεις της Ελλάδας απέναντι στους δανειστές εξασφαλίζουν την εξολόθρευση των προοπτικών ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας για το προβλεπόμενο μέλλον τουλάχιστον. Είναι γελοίο το γεγονός ότι έχουν επιβάλλει πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 2.5% μέχρι το 2060 λες και η Ελλάδα είναι καμιά εξαγωγική βιομηχανική χώρα σαν τη Γερμανία ή την Κίνα. Όποιος γνωρίζει στοιχειώδη οικονομικά γνωρίζει ότι αυτός ο στόχος είναι παράλογος και μπορεί να υλοποιηθεί μόνο με πλήρης κατάλυση του ρόλου του κράτους και την παράδοση των περισσότερων - αν όχι όλων - των πτυχών της οικονομίας στα χέρια ιδιωτών. Εδώ ο Τσίπρας ένα ψευτοεπίδομα υποσχέθηκε και κάτι επιστροφές αναδρομικών και κατευθείαν οι δημοσιονομικοί στόχοι τέθηκαν σε κίνδυνο, δηλαδή η αποπληρωμή του χρέους. Μη σας φανεί λοιπόν παράξενη η επιβολή ενός τέταρτου μνημονίου, όπως και αν αυτό ονομαστεί.
Όποιος αναγνωρίζει την καταστροφή που έχει συντελεστεί και γνωρίζει τα παραπάνω και παρ' όλα αυτά ισχυρίζεται ακόμα ότι τα μνημόνια ήταν απαραίτητα "για να μην πέσει η χώρα στα βράχια" είναι είτε ένας μικρόψυχος δουλοπρεπής απατεώνας που δεν του αξίζει να αποτελεί ενεργό μέλος της κοινωνίας μας είτε ένας φοβερά πλανημένος άνθρωπος που η προπαγάνδα έχει ριζώσει βαθιά στο μυαλό του. Όπως άλλωστε λέει και το ρητό: στο μυαλό στοχεύουν, όχι στα πόδια.