THMMY.gr

Μην τραγουδάτε στη λασποβροχή!

Ποιους κινδύνους για την υγεία μας κρύβει η σκόνη της Σαχάρας που κάθε τόσο κατακλύζει τη χώρα μας

ΙΩΑΝΝΑ ΣΟΥΦΛΕΡΗ

(http://tovima.dolnet.gr/data/D2008/D0316/1reh3b.jpg)

 Την καταιγίδα σκόνης που κινούνταν από τη Σαχάρα προς τη χώρα μας και είχε ήδη καλύψει την Κρήτη φωτογράφισαν οι δορυφόροι της NASA στις αρχές του 2006


Τα νέφη σκόνης, με προέλευση τη Σαχάρα, που σκεπάζουν τον ουρανό της χώρας από καιρού εις καιρόν, είναι για τους περισσότερους από εμάς μια ενόχληση. Αλλοι παραπονιούνται για το φρεσκοπλυμένο αυτοκίνητό τους που όχι μόνο ξαναχρειάστηκε πλύσιμο αλλά δυσκολεύτηκαν και να το αναγνωρίσουν καθώς είχε αποκτήσει την ίδια απόχρωση με τα γειτονικά του. Αλλοι παραπονιούνται για την περιορισμένη ορατότητα που καθιστά την οδήγηση δικύκλου ιδιαίτερα επικίνδυνη και άλλοι για τη διεισδυτικότητα αυτής της σκόνης που περνάει από τις χαραμάδες, δεν αφήνει καμία επιφάνεια ελεύθερη και κάνει τα ευαίσθητα μάτια να δακρύζουν. Με άλλα λόγια, τα παράπονά μας έχουν να κάνουν περισσότερο με την άνεσή μας η οποία διαταράσσεται και λιγότερο ή καθόλου με την υγεία μας (με εξαίρεση ίσως τα άτομα που πάσχουν από άσθμα ή άλλες αναπνευστικές παθήσεις). Και όμως, τις ημέρες εκείνες που η αφρικανική σκόνη σκεπάζει τον ελληνικό ουρανό, η υγεία μας φαίνεται πως είναι εκτεθειμένη όσο και το παρκαρισμένο στον δρόμο αυτοκίνητό μας. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη ελλήνων ερευνητών του Πανεπιστημίου Κρήτης και του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, με τη σκόνη μεταφέρονται και μικροοργανισμοί που προκαλούν σοβαρές παθήσεις σε ανθρώπους!

Καταιγίδα βακτηρίων!

Η μελέτη των ελλήνων επιστημόνων δημοσιεύεται στο τελευταίο τεύχος της επιθεώρησης «Environmental Health Perspectives» (Μάρτιος 2008, τόμος 116, τεύχος 3, σελ. 292-296) και έρχεται να προστεθεί σε μια σειρά από αντίστοιχες διεθνείς μελέτες οι οποίες συσχετίζουν τις καταιγίδες σκόνης με έξαρση ανθρωπίνων ασθενειών. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατονόμασε την ξηρασία και τις καταιγίδες σκόνης ως τους δύο βασικούς παράγοντες που οδήγησαν σε έξαρση της οφειλόμενης σε μηνιγγιτιδόκοκκο μηνιγγίτιδας στην υποσαχάρια Αφρική, το 1996. Αρκεί να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη έξαρση αφορούσε 250.000 κρούσματα και 25.000 θανάτους, για να αντιληφθεί κανείς ότι δεν μπορούν να αγνοηθούν οι επιπτώσεις των μετεωρολογικών φαινομένων στη δημόσια υγεία.

Με αυτό το σκεπτικό, οι έλληνες επιστήμονες πήραν δείγματα από την ατμόσφαιρα του Ηρακλείου, κατά τη διάρκεια της καταιγίδας σκόνης της ερήμου που έπληξε τη χώρα μας τον Φεβρουάριο του 2006. Πρόκειται για μία από τις ισχυρότερες καταιγίδες σκόνης που μας έπληξαν και η οποία είχε μειώσει δραματικά την ορατότητα. Τι υπήρχε όμως μέσα σε αυτή τη σκόνη; Και ειδικότερα, υπήρχαν μικροοργανισμοί ικανοί να προκαλέσουν ασθένειες; Αυτό ήταν το ερώτημα στο οποίο θέλησαν να απαντήσουν οι ερευνητές Παρασκευή Πολυμενάκου και Μανώλης Μανδαλάκης, καθώς και οι καθηγητές Ευριπίδης Στεφάνου και Αναστάσιος Τσελεπίδης. Για να πάρουν την πλέον ξεκάθαρη απάντηση, οι έλληνες επιστήμονες κατέφυγαν σε δύο νεωτερισμούς (σε σχέση με ό,τι είχε προηγηθεί): αφενός χρησιμοποίησαν δειγματολήπτη που τους επέτρεπε να διαχωρίσουν τα σωματίδια σκόνης με βάση το μέγεθός τους και αφετέρου αξιοποίησαν μοριακές τεχνικές προκειμένου να αποφανθούν για την παρουσία των μικροοργανισμών σε κάθε ομάδα σωματιδίων. Οπως εξήγησε μιλώντας προς «Το Βήμα» ο κ. Στεφάνου «η χρήση των εν λόγω τεχνικών ήταν ιδιαίτερα σημαντική καθώς παρακάμφθηκε η ανάγκη για τη χρονοβόρο καλλιέργεια των μικροοργανισμών, η οποία επιπροσθέτως δεν θα ήταν εξίσου αποτελεσματική».

Παρείσακτοι και παθογόνοι

Από τη βιβλιογραφία προκύπτει ότι μόλις το 1% των περιβαλλοντικών βακτηρίων μπορεί να καλλιεργηθεί στο εργαστήριο, πράγμα που σημαίνει ότι ακόμη και αν οι έλληνες επιστήμονες προσπαθούσαν να καλλιεργήσουν μικροοργανισμούς από τα δείγματα σκόνης, η πιθανότητα να κατέληγαν σε αξιόπιστα συμπεράσματα ήταν εξαιρετικά μικρή. Αντιθέτως, εφαρμόζοντας μοριακές τεχνικές, όχι μόνο πέτυχαν να πιστοποιήσουν την παρουσία μικροοργανισμών στα δείγματα, αλλά και να αποκαλύψουν την ταυτότητά τους. Σύμφωνα με το άρθρο τους, το 24% των μικροοργανισμών που μελετήθηκε ανήκε σε οικογένειες παθογόνων για τον άνθρωπο, τα ζώα ή τα φυτά. Ενα μεγάλο μέρος (43%) αυτών των εν δυνάμει παθογόνων μικροοργανισμών εντοπίστηκε σε σωματίδια μικρότερα των 3,3 μικρομέτρων, πράγμα που δηλώνει ότι ταξίδεψαν από μακριά, αλλά και ότι χάρη στο μέγεθός τους μπορούν να εισέλθουν στο αναπνευστικό μας σύστημα.

Ειδικότερα εντοπίστηκαν τα είδη Actinobacteria lwoffi (σε δείγματα μεγέθους 0,55-1μικρομέτρου) και Actinobacteria johnsonii (σε δείγματα μεγαλύτερα των 0,55 μικρομέτρων) τα οποία έχουν συνδεθεί με βατηριαιμία και μηνιγγίτιδα. Ενώ μεταξύ των σωματιδίων μεγέθους 1-1,6 μικρομέτρων εντοπίστηκε και το βακτήριο Haemophilus parainfluenzae το οποίο προκαλεί μηνιγγίτιδα σε βρέφη και παιδιά νεαρής ηλικίας, ενώ ευθύνεται και για χρόνιες αναπνευστικές νόσους στους ενηλίκους. Εντοπίστηκαν ακόμη τα είδη Streptococcus pneumoniae και Streptococcus mitis τα οποία προκαλούν πνευμονία, ιγμορίτιδα, οξεία ωτίτιδα και μηνιγγίτιδα.

Τα παραπάνω είδη στρεπτόκοκκου εντοπίστηκαν σε ένα μεγάλο εύρος μεγεθών (δείγματα σκόνης από 0,55 ως 7,9 μικρόμετρα), ενώ διάφορα είδη Sphingomonas (ευκαιριακά παθογόνα ανθρώπων, φυτών και ζώων, ορισμένα εκ των οποίων προκαλούν νοσοκομειακές λοιμώξεις) εντοπίστηκαν σε σωματίδια μεγαλύτερα των 7,9 μικρομέτρων. Τέλος, είδη συγγενικά του βακτηρίου Propionibacterium acnes το οποίο είναι ύποπτο για πρόκληση ενδοκαρδίτιδας, εντοπίστηκαν σε όλα τα δείγματα ενώ σε ένα μόνο φίλτρο διαπιστώθηκε η παρουσία του Streptococcus gordonii, ενός από τους σημαντικότερους υπευθύνους για την πρόκληση λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας.

Αθήνα - Βαρκελώνη

Τι σημαίνουν όμως όλα αυτά για μας; Είναι η παρουσία ενός μικροοργανισμού σε ένα δείγμα αρκετή για να θεωρήσουμε ότι μπορεί να αποτελεί κίνδυνο για τη δημόσια υγεία; Το καίριο αυτό ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί από την εργασία των ελλήνων επιστημόνων, οι οποίοι όμως έχουν ήδη σχεδιάσει τα επόμενα βήματά τους. Σύμφωνα με την κυρία Πολυμενάκου, «αφενός θα πρέπει να επιβεβαιωθεί η ακριβής προέλευση των μικροοργανισμών, αν δηλαδή αυτοί που εντοπίστηκαν στην ατμόσφαιρα του Ηρακλείου μεταφέρθηκαν από την Αφρική ή εν μέρει και τη Νότια Κρήτη, και αφετέρου να διερευνηθεί το αν οι μεταφερόμενοι μικροοργανισμοί είναι ζωντανοί, πράγμα που ενισχύει την πιθανότητα πρόκλησης ασθενειών».

Οι έλληνες επιστήμονες συνεργάζονται με ισπανούς επιδημιολόγους οι οποίοι, μελετώντας την επίδραση της μεταφοράς αφρικανικής σκόνης στην ατμόσφαιρα της Βαρκελώνης, διαπίστωσαν ότι αυτή συνδεόταν με αυξημένη θνητότητα. Δεν θα μας εκπλήξει αν τα ευρήματα της ελληνοϊσπανικής συνεργασίας αποτελέσουν σύντομα τη βάση για λήψη μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας σε περιόδους έξαρσης των καταιγίδων σκόνης.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΣΚΟΝΗΣ

* Τα ποσά σκόνης της Σαχάρας που εισέρχονται κάθε χρόνο στην ατμόσφαιρα υπολογίστηκαν, το 1997, σε ένα δισεκατομμύριο τόνους!

* Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας τα ποσά αυτά έχουν ενισχυθεί σημαντικά, γεγονός που αποδίδεται στην έντονη και συνεχή ερημοποίηση.

* Η ικανότητα μετακίνησης της ατμοσφαιρικής σκόνης είναι εντυπωσιακή: το φαινόμενο Ελ Νίνιο συμπίπτει πάντοτε με αυξημένες ποσότητες μεταφοράς σκόνης της Σαχάρας στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

* Εκτός από κλιματικές αλλαγές (οι οποίες επέρχονται μέσω επίδρασης στον σχηματισμό νεφών) και αλλαγές στην ορατότητα της ατμόσφαιρας, η σκόνη ασκεί και άμεση επίδραση στην ανθρώπινη υγεία.

* Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αποδίδει τοπικές εξάρσεις μηνιγγίτιδας στην ξηρασία και στην ύπαρξη καταιγίδων σκόνης.


Το ΒΗΜΑ, 16/03/2008 , Σελ.: H03

http://tovima.dolnet.gr/print_article.php?e=B&f=15312&m=H03&aa=1

Πρόσφατα ανακάλυψα ότι έχω αλλεργία, αλλά δε ξέρω ακόμη σε τί ακριβώς.. σίγουρα ένας απ'τους παράγοντες που προωθούν μία αλλεργία στο να εκδηλωθεί, είναι κ το περιβάλλον (-αέρας).. ε .. κ ψάχνοντας..