THMMY.gr

Tου Φωτη Κολλια

Λίγες εβδομάδες πριν από την πραγματοποίηση της πρώτης συνεδρίασης του διεθνούς Φόρουμ για τη Διαχείριση του Internet (Internet Governance Forum – IGF), που έχει προγραμματιστεί για το διάστημα 30 Οκτωβρίου έως 2 Νοεμβρίου στην Αθήνα, οι ΗΠΑ προχώρησαν σε μια ακόμα κίνηση για τη διατήρηση της σημερινής ισχύος στον έλεγχο του Διαδικτύου. Σε ένα ακόμα επεισόδιο του παγκόσμιου πολέμου για το ποιος θα ελέγχει το αχανές δίκτυο που αποτελεί πλέον κύριο μοχλό της παγκόσμιας οικονομικής και πολιτικής ισχύος, ανακοίνωσαν στα μέσα της εβδομάδας που πέρασε, ότι ανανεώνουν τη σύμβαση διαχείρισης του Διαδικτύου που κατέχει από το 1998 το αμιγώς αμερικανικό μη κερδοσκοπικό ίδρυμα ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers). Η νέα σύμβαση τίθεται σε ισχύ την 1η Οκτωβρίου και επιτρέπει στο ICANN να διατηρήσει τον αποκλειστικό έλεγχο σε καίρια τεχνικά σημεία του Internet, όπως ο καθορισμός «διευθύνσεων», (π.χ. με κατάληξη .net όπως www.kathimerini.net) μέχρι το 2011.

Προκειμένου να ικανοποιήσει όσους θεωρούν ότι η διαχείριση του Διαδικτύου είναι πλέον πολύ σοβαρότερη υπόθεση σε σύγκριση με την εποχή που αποτελούσε ένα περιορισμένο σύστημα επικοινωνίας μεταξύ ακαδημαϊκών, η κυβέρνηση των ΗΠΑ επανέλαβε ότι το ICANN θα μετατραπεί σε έναν πραγματικό ανεξάρτητο διεθνή οργανισμό, χωρίς να τίθεται συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα. Σήμερα ελέγχεται αποκλειστικά από το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ. Είχε προηγηθεί μια έντονη διαμάχη, με τη συμμετοχή αρκετών χωρών (συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας Διάσκεψης για την Κοινωνία της Πληροφορίας, τον περασμένο Νοέμβριο στην Τύνιδα.

Τότε, τόσο οι ΗΠΑ όσο και οι αντίπαλοί της θεώρησαν εαυτούς νικητές, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εμφανίστηκε να στηρίζει πολλά στη λειτουργία του IGF, που θα πραγματοποιήσει την παρθενική του συνεδρίαση στην Αθήνα. Μάλιστα, είχε προχωρήσει προ τριμήνου σε σχετική ανακοίνωση στην οποία εξηγούσε την ουσία της διαμάχης με τις ΗΠΑ, ενώ το θέμα είχε συζητηθεί στις αρχές Ιουλίου στην Επιτροπή Βιομηχανίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι η συμμετοχή κυβερνήσεων και άλλων φορέων στο IGF μπορεί να περιορίσει τον ρόλο των ΗΠΑ και να οδηγήσει στη λήψη περισσότερο συλλογικών αποφάσεων για το μέλλον του Διαδικτύου. Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού έχουν κάθε λόγο να υποβαθμίζουν το IGF, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για ένα φόρουμ διαλόγου.

Σε αμερικανικά χέρια το κρίσιμο σύστημα ηλεκτρονικών διευθύνσεων

Πού εστιάζεται, όμως, η διαμάχη; Πώς μπορεί να ελεγχθεί ένα αχανές δίκτυο το οποίο αποτελείται από αμέτρητα υπο–δίκτυα τα οποία αποφάσισαν να ενωθούν; Η κόντρα αφορά το κυριότερο τμήμα της υποδομής του Διαδικτύου, το σύστημα της ονοματοδοσίας (τις γνωστές καταλήξεις των ηλεκτρονικών διευθύνσεων όπως .gr για την Ελλάδα ή .com, .org κ.λπ.) γνωστό ως Domain Name System (DNS). Το σύστημα βρίσκεται σήμερα υπό τη διαχείριση του εδρεύοντος στην Καλιφόρνια ICANN. Το ICANN, η ίδρυση του οποίου αποφασίστηκε σε μια μυστική συνεδρίαση στο Κέιμπριτζ (σύμφωνα με πρόσφατο άρθρο των New York Times), εισηγείται στο αμερικανικό υπουργείο Εμπορίου τις αλλαγές στις κύριες ηλεκτρονικές διευθύνσεις του Διαδικτύου (τα Top Level Domains).

Κατά την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά και πολλές κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, η υφιστάμενη κατάσταση επιτρέπει στις ΗΠΑ να αποφασίζουν κατά το δοκούν πότε θα εισαχθεί στο κυβερνοδιάστημα μια νέα κατάληξη, ανεξάρτητα από το αν αφορά μια χώρα (π.χ. .gr για την Ελλάδα) ή μια άλλη γενικότερη κατηγορία (π.χ. .com ή .org). Για παράδειγμα, τον περασμένο Μάιο το ICANN αρνήθηκε να εγκρίνει πρόταση για τη δημιουργία μιας νέας κατάληξης (.xxx) η οποία θα δίδονταν σε ιστοσελίδες με πορνογραφικό περιεχόμενο, μετά από ενστάσεις που εξέφρασε το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ. Η διοίκηση του ιδρύματος υποστήριξε τότε ότι η κατάληξη .xxx στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις απερρίφθη για τυπικούς λόγους και όχι επειδή υπήρξε πολιτική παρέμβαση, αλλά ο διεθνής Τύπος υποδέχθηκε χλιαρά τα επιχειρήματά του.

Οι ΗΠΑ επικαλούνται την ανεξαρτησία του ICANN και το γεγονός ότι το Διαδίκτυο άνθησε υπό τη δική του διαχείριση. Επισημαίνουν ότι ήδη λειτουργούν στο πλαίσιο του μη κερδοσκοπικού οργανισμού αρκετές επιτροπές με τη συμμετοχή εκπροσώπων από ολόκληρο τον κόσμο. Η σχετική πληροφόρηση παρέχεται στην ιστοσελίδα του ICANN και στα ελληνικά, αλλά αυτές τις ημέρες οι σελίδες δεν είναι προσβάσιμες (η σχετική σύνδεση οδηγεί στο πουθενά…).

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, που είχε ετοιμάσει ένα άλλο σχέδιο διαχείρισης πριν από τη διάσκεψη της Τύνιδας, αλλά τελικώς υποχώρησε. Τότε, το βρετανικό περιοδικό The Register είχε αποκαλύψει επιστολή της υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Κοντ. Ράις προς τον τότε προεδρεύοντα της Ε.Ε. Τ. Μπλερ, με την οποία στην ουσία προειδοποιούσε την Ενωση να περιορίσει τις απαιτήσεις για έλεγχο του Διαδικτύου, όπως πράγματι και συνέβη. Η Κομισιόν εξακολουθεί, πάντως να θεωρεί ότι η οικονομική και πολιτική σημασία του Internet είναι πλέον πολύ σημαντικότερη από την εποχή που αποτελούσε ένα δίκτυο αμερικανικών κυβερνητικών οργανισμών. Για τριάντα χρόνια, από το 1968 μέχρι το 1998, το Διαδίκτυο ελέγχονταν κατά βάση από έναν μηχανικό, τον Jon Postel, και για λογαριασμό του υπουργείου Αμυνας των ΗΠΑ. Το ICANN ανέλαβε τη διαχείριση το 1998, επί εποχής Μπιλ Κλίντον, και η σύμβασή του έληγε στα τέλη Σεπτεμβρίου.

Η κυβέρνηση του Τζ. Μπους είχε καταστήσει σαφές εδώ και καιρό ότι δεν πρόκειται να παραδώσει εύκολα τη διαχείριση του «πυρήνα» του Διαδικτύου. Η ανανέωση της συμφωνίας αποτελεί την κατάληξη σειράς ενεργειών που είχε ξεκινήσει το περασμένο καλοκαίρι το υπουργείο Εμπορίου των ΗΠΑ και ήταν η αφορμή για τον τελευταίο γύρο της διεθνούς διαμάχης για τον έλεγχο του Internet. Η νέα σύμβαση με το ICANN έχει διάρκεια ενός χρόνου, αλλά η αμερικανική κυβέρνηση έχει το δικαίωμα ανανέωσής της για διάστημα μέχρι και τέσσερα έτη, εξέλιξη που στην ουσία παρατείνει το υφιστάμενο καθεστώς μέχρι το 2011. Καλύπτει μόνο τεχνικά θέματα όπως η κατανομή των «διευθύνσεων» (DNS) του Διαδικτύου, αλλά παραμένει σε εκκρεμότητα η υπογραφή μιας συμφωνίας προθέσεων (MoU) μεταξύ του υπουργείου Εμπορίου και του ICANN.

Το συγκεκριμένο κείμενο, σύμφωνα με τον αμερικανικό Τύπο, έχει γραφεί και ξαναγραφτεί ουκ ολίγες φορές καθώς με αυτό προσδιορίζεται η διατήρηση της ηγεμονίας των ΗΠΑ στη διαχείριση του Διαδικτύου και καθορίζονται συγκεκριμένες υποχρεώσεις του μη κερδοσκοπικού οργανισμού όπως η διαφάνεια. Το ICANN είχε βρεθεί πρόσφατα στο επίκεντρο κριτικής από αμερικανούς πολιτικούς και οργανισμούς, οι οποίοι θεωρούσαν ότι η συμφωνία που έχει υπογράψει με την αμερικανική εταιρεία Verisign για τη διαχείριση των ηλεκτρονικών διευθύνσεων με κατάληξη .com (π.χ. www.kathimerini.com) οδηγεί κατά κάποιον τρόπο σε υψηλές τιμές για την κατοχύρωσή τους και στη δημιουργία μονοπωλιακών συνθηκών. Οι ίδιοι υποστηρίζουν ότι το ICANN καθυστερεί να εφαρμόσει νέες ηλεκτρονικές διευθύνσεις.

Από τους κύριους μοχλούς οικονομικής ανάπτυξης

Το Διαδίκτυο αποτελεί πλέον τη ραχοκοκκαλιά των συστημάτων επικοινωνίας στις περισσότερες χώρες του κόσμου και είναι ένας από τους κύριους μοχλούς οικονομικής ανάπτυξης. Γιʼ αυτό πολλές χώρες θεωρούν άδικο το γεγονός ότι μόνο μια κυβέρνηση αποφασίζει για ένα καίριο τμήμα της υποδομής του όπως οι ηλεκτρονικές διευθύνσεις. Πιστεύουν ότι η διαχείριση ενός κρίσιμου εργαλείου της παγκόσμιας οικονομίας δεν μπορεί να αποτελεί αντικείμενο μόνο μιας κυβέρνησης και κυρίως δεν μπορεί να υλοποιηθεί από το ICANN, που έχει λιγότερα ερεθίσματα και ακόμα λιγότερα καθήκοντα (περιορίζεται σε καθαρά τεχνικό ρόλο).

Κατά την ίδια άποψη, η διαχείριση πρέπει να ανατεθεί σε ένα διακυβερνητικό όργανο το οποίο θα λαμβάνει αποφάσεις για ζητήματα που ξ
εκινούν από την υποδομή και καταλήγουν στην ασφάλεια των επικοινωνιών ή των τεραστίου ύψους εμπορικών συναλλαγών που πραγματοποιούνται σήμερα ηλεκτρονικά. Τα πνεύματα είχαν οξυνθεί τόσο πολύ την περίοδο της διάσκεψης στην Τύνιδα, ώστε κάποιοι κυβερνητικοί παράγοντες πρότειναν μέχρι και τη δημιουργία ενός άλλου οργανισμού, αντίστοιχου με το ICANN, ο οποίος θα λειτουργούσε παράλληλα με τον αμερικανικό οργανισμό στη διαχείριση ηλεκτρονικών διευθύνσεων. Ενα τέτοιο ενδεχόμενο μπορεί να ωφελούσε μακροπρόθεσμα γιατί θα ενίσχυε τον ανταγωνισμό, αλλά θα περιέπλεκε την τεχνική δομή του Διαδικτύου.

Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν κάθε λόγο να υποστηρίζουν ότι στην Τύνιδα δεν άλλαξε τίποτα σε ό,τι αφορά την τεχνική υποδομή του Internet και ότι το IGF είναι ένα φόρουμ γενικών συζητήσεων, η Ευρωπαϊκή Ενωση αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στη λειτουργία του. Η σχετική απόφαση της Επιτροπής για τη διαχείριση του Διαδικτύου ανακοινώθηκε προ τριμήνου, εν όψει της συνάντησης των Αθηνών και συζητήθηκε στην Επιτροπή Βιομηχανίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις αρχές Ιουλίου.

Ο συμβιβασμός της Τύνιδας, στη διάσκεψη που πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), επέτρεψε σε όλες τις πλευρές να πανηγυρίζουν. Τώρα η Επιτροπή επανέρχεται και επικαλείται τις συμφωνίες της διάσκεψης για να επισημάνει ότι «όλες οι κυβερνήσεις πρέπει να έχουν ισότιμο ρόλο και ευθύνη στη διαχείριση του Internet». Στα ίδια κείμενα αναφέρεται η ανάγκη αυξημένης συνεργασίας, η οποία θα επιτρέψει στις κυβερνήσεις να επιτελέσουν τον ρόλο τους σε διεθνή ζητήματα πολιτικής για το Διαδικτύο, με ίσους όρους.

Οι γενικές αρχές που αναφέρονται στα κείμενα της Παγκόσμιας Διάσκεψης για την Κοινωνία της Πληροφορίας επιτρέπουν, πάντως, πολλές ερμηνείες, αλλά στην ουσία δεν επιλύουν το ζήτημα διαχείρισης του Διαδικτύου. Το ίδιο ζήτημα είχε απασχολήσει και την πρώτη διάσκεψη του ΟΗΕ για την Κοινωνία της Πληροφορίας, που είχε πραγματοποιηθεί στη Γενεύη τον Δεκέμβριο του 2003. Ολα δείχνουν ότι η συζήτηση στην Αθήνα θα περιοριστεί σε θεωρητικές διατυπώσεις, με την ελπίδα πως οι ΗΠΑ θα δείξουν κάποια στιγμή διάθεση συμβιβασμού…


Kαθημερινή (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_economyepix_1_20/08/2006_194705)