THMMY.gr

Με αφορμη τη (http://www.thmmy.gr/smf/index.php?topic=5147.msg65971#msg65971) εψαξα πληροφοριες για την ταινια, και βρηκα μερικα ενδιαφεροντα αρθρα που τα παραθετω εδω...

---

Ελεύθερος ωραρίου
Η εργασία δεν είναι αυταξία

Του Laurent Cantet

Η ταινία Ressources Humains (1999) (σ.τ.μ. προηγούμενη του σκηνοθέτη) αφηγούταν την ιστορία ενός άνδρα που ψάχνει, που αναζητά την θέση του στην ζωή. Η ταινία L' emploi du temps αφηγείται την ιστορία κάποιου που έχει μία θέση, αλλά όμως αρνείται να την αποδεχθεί και προσπαθεί να οικοδομήσει μία νέα ζωή γι' αυτό που δεν υπάρχει και δεν μπορεί να υπάρξει. Επιπλέον ο Vincent στο L' emploi du temps βιώνει την ίδια αποξένωση, όπως οι εργάτες στο Ressources Humains -αν και δεν είναι βιομηχανικός εργάτης και η αιτία της αποξένωσης δεν είναι τόσο προφανής. Δεν τον βλέπουμε σε μια γραμμή συναρμολόγησης να εργάζεται με μια θορυβώδη μηχανή και να είναι εξαντλημένος. Όμως το δίλημμα του είναι το ίδιο: η εργασία του δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες του.
(?) Προσπαθεί να δραπετεύσει από την δουλειά, την διοίκηση της επιχείρησης. Παρόλα αυτά είναι εύκολο γι' αυτόν να υποκρίνεται. Έχει δουλέψει για πολλά χρόνια φορώντας το κοστούμι του διευθυντή, μιλώντας σαν διευθυντής. Γνωρίζει τους κανόνες της τάξης του και είναι εύκολο γι' αυτόν να υποδυθεί αυτόν τον ρόλο.
(?) Δεν είναι ένας τεμπέλης. Θέλει απλώς να είναι το αφεντικό του χρόνου του και να εργάζεται όταν αυτός το θέλει. Απορρίπτει το "Δουλεύω και με πληρώνεις". Επιλέγει να δραπετεύσει, να αφήσει την δουλειά του. Δεν είναι ένα θύμα της ανεργίας -η ανεργία είναι κάτι που επιθυμεί. Δεν θέλει να καθορίζεται από την δουλειά του, ωστόσο πρέπει να δουλέψει σκληρά για να κάνει την φανταστική εργασία του να δείχνει αληθινή. Χρειάζεται να μελετήσει τα έγγραφα, να επισκεφθεί τα γραφεία των Ηνωμένων Εθνών και να επικοινωνήσει με πολλούς ανθρώπους. Το να μην δουλεύεις είναι πολύ κουραστικό.
(?) Αν επιλέγει να περιπλανιέται στο κτίριο με τα γραφεία, είναι γιατί είναι μία ενδιαφέρουσα εργασία γι' αυτόν. Βλέπει πως ο Nono, ο φίλος του ο μουσικός, ζει: έχει μια αρκετά ελεύθερη ζωή και δουλεύει όταν το θέλει ή όταν το χρειάζεται. Όμως αυτό θα ήταν βαρετό για τον Vincent. Δεν είναι ένας επαναστάτης. Δεν θέλει να αλλάξει τον κόσμο, θέλει απλώς να δραπετεύσει από τους περιορισμούς της εργασίας του. Όταν περιπλανιέται σ' αυτό το κτίριο στην Γενεύη είναι σαν ένα φάντασμα που περνά μέσα από την κίνηση.
(?) Ο Vincent δεν έχει ηθικά διλήμματα. Και ούτε υπάρχουν για μένα: δεν τον κρίνω. Στην αρχή της ταινίας, η κλοπή είναι απλώς η εκδίκηση απέναντι σε ανθρώπους που αισθάνεται ότι τον έχουν κοροϊδέψει. Περισσότερο δύσκολα προβλήματα εγείρονται όταν πρέπει να πει ψέματα στους ανθρώπου που αγαπά. Είναι πιο εύκολο να ζήσεις με τον τρόπο που θέλεις, όταν δεν είσαι συνδεδεμένος με αγαπημένα πρόσωπα, όπως μία σύζυγος ή ένα παιδί.
(?) Στο τέλος επιστρέφει πίσω στην εργασία του γιατί δεν θέλει να καταλήξει μόνος, όπως ο Jean Michel, του οποίου η κόρη κρατά αρχείο με τα δημοσιεύματα σχετικά με τις παράνομες δραστηριότητες του.
(?) Πιστεύω ότι θα μπορούσε εξ' ίσου να είναι νεκρός στο τέλος της ταινίας: η ζωή δεν είναι πλέον ενδιαφέρουσα. Κάνει απλώς ότι οι άλλοι άνθρωποι περιμένουν απ' αυτόν να κάνει, και δεν έχει το κουράγιο να συνεχίσει να μάχεται.
(?) Πιστεύω ότι σιγά-σιγά αυτοκτονεί. Εκτός αυτού, το τηλεφώνημα από την γυναίκα του ίσως τον πείθει ότι θέλει να συνεχίσει να ζει μαζί με τους ανθρώπους που αγαπά. Ο μόνος τρόπος που μπορεί να το κάνει αυτό είναι να επιστρέψει πίσω στην εργασία.
(?) Πολλοί θεατές θέλουν να διαβάσουν το τέλος ως happy ending: επειδή ένας άνεργος που βρίσκει εργασία υποτίθεται ότι έχει θριαμβεύσει. Ο περισσότερος κόσμος θεωρεί την εργασία ως αυταξία. Είναι δύσκολο να τους πείσεις ότι κάποιοι άνθρωποι είναι για κάτι άλλο εκτός της εργασίας. Ο κόσμος αντιλαμβάνεται το τέλος ως happy ending -κανένας δεν θέλει να δει την διάσταση η εργασία ως σκλαβιά.
(?) Αυτό που μ' ενδιέφερε είναι πώς η φύση της οικειότητα και της ιδιωτικής ζωής διαμορφώνεται από κοινωνικές αξίες. Και πώς κοινωνικές αξίες συνδέονται με την ιδιωτική ζωή. Ίσως αυτό είναι περισσότερο εμφανές στο Ressources Humains, αφού αυτή η ταινία παλινδρομεί συνεχώς από το εργοστάσιο στο σπίτι. Στο L' emploi du temps η εργασία είναι πιο αφηρημένη: οι επίσημοι στα Ηνωμένα Έθνη φαίνεται απλώς να ανταλλάσσουν ιδέες. Τουλάχιστον με τον Jean-Michel, η εργασία είναι πιο συγκεκριμένη, αφού ασχολείται με καταναλωτικά αγαθά -ρολόγια, γυαλιά. Κάνει τον Vincent να αισθάνεται πιο προσγειωμένος στην πραγματικότητα απ' ότι η προηγούμενη δουλειά του. Αν δεν αντιμετωπίσεις την εργασία στην επιχείρηση ως ένα παιχνίδι, τότε ο ανταγωνισμός σε συνθλίβει, και όπως ο Vincent φθάνεις σε ένα στάδιο όπου δεν αντιλαμβάνεσαι τι πραγματικά κάνεις.

(αποσπάσματα από συνέντευξη του Laurent Cantet για το L' emploi du temps στο Cineaste Vol. XXVII No. 2. Απόδοση Δημήτρης Μπάμπας)

http://www.cinephilia.gr/euro/cantet.htm

---

Η θρησκεία της εργασίας

Γαλλία, 1993. Ο Jean-Claude Romand ζει εδώ και 18 χρόνια μια διπλή ζωή. Οικογένεια και φίλοι γνωρίζουν ότι εργάζεται στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Όμως αυτός εν ώρα εργασίας περιπλανιέται στις Γαλλικές ʼλπεις. Στον κίνδυνο να αποκαλυφθεί η αλήθεια, θα δώσει τέλος στο θέατρο: θα δολοφονήσει την οικογένεια του.
Γαλλία, 2001. Ο 40χρονος σκηνοθέτης Laurent Cantet γυρίζει την ταινία L' Emploi du Temps (Ελεύθερος ωραρίου). Η προηγούμενη του Ressources humaines/ Ο Ανθρώπινος Παράγοντας προβλήθηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης το1999: σ' αυτήν επικεντρόταν στον χώρο ενός εργοστασίου και στο πως οι εργασιακές σχέσεις επιδρούν στις οικογενειακές. "Υπάρχει μία θρησκεία της εργασίας που μας περιβάλλει" δηλώνει, "είμαστε όλοι διαποτισμένοι από την ιδέα ότι είναι ντροπή να μην έχεις δουλειά".
Ο ήρωας στην ταινία L' Emploi du Temps ως ένας άλλος Ripley ζει μέσα στο ψέμα του. Ο Βενσάν, σύμβουλος επιχειρήσεων, δεν τολμά να ομολογήσει στη γυναίκα του και τους φίλους του ότι έχει απολυθεί. Περνάει τις μέρες του στους δρόμους, φτιάχνοντας φανταστικά πλάνα εργασίας κι επισκεπτόμενος μόνο τα Σαββατοκύριακα την οικογένειά του. Οικοδομώντας έναν ψεύτικο κόσμο γύρω του, το να επινοεί ένα νέο πλάνο εργασίας αποτελεί πλέον τη μοναδική δουλειά του. Εμπνεόμενος ελεύθερα από την περίπτωση του Ζαν-Κλοντ Ρομάν, ο οποίος επί 20 χρόνια έλεγε ψέματα ότι δούλευε στην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, ο Laurent Cantet σχεδιάζει το πορτρέτο ενός μυθομανούς, ο οποίος είναι θύμα των σύγχρονων κοινωνικών μύθων περί επιτυχίας και των αλλοτριωτικών σχέσεων εργασίας.
Ο Laurent Cantet περιγράφει την σχέση της ταινίας του με την περίπτωση του Ζαν-Κλοντ Ρομάν: "Ο Ρομάν διέκοψε τις σπουδές του στο δεύτερο έτος της ιατρικής χωρίς να ενημερώσει την οικογένειά του. Μετά για 18 περίπου χρόνια άφησε όλους να πιστέψουν ότι εργάζεται ως ερευνητής στην Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Όταν αποκαλύφθηκε το ψέμα του, σκότωσε ολόκληρη την οικογένειά του. Είναι ένας αρκετά παράδοξος τρόπος επινόησης μιας ψεύτικης εργασίας απ' όπου υιοθέτησα κάποια στοιχεία, όπως το να κλέβεις χρήματα από τους συγγενείς σου. Όλη όμως η υπόλοιπη ταινία δεν σχετίζεται με αυτή την ιστορία, το ψέμα δεν λειτουργεί ως προστατευτικό κάλυμμα και ο πρωταγωνιστής δεν είναι ψυχοπαθής".
Αξίζει να αναφερθεί άλλη μια ενδιαφέρουσα πτυχή της ταινίας. Στις άσκοπες περιπλανήσεις του ο Βενσάν συναντά έναν άνθρωπο του υποκόσμου, έναν λαθρέμπορο. Εντυπωσιάζεται απο την προσωπικότητα του και γρήγορα γίνεται συνεργάτης του στο λαθρεμπόριο. Τον χαρακτήρα του λαθρέμπορου υποδύεται ο Serge Livrozet. Γιος αγνώστου πατρός και μιας πόρνης, ο Livrozet έχει ένα περιπετείωδη βίο: βρέθηκε πολλές φορές στην παρανομία και θήτευσε στις Γαλλικές φυλακές παραπάνω από μια φορά. Συμμετείχε στον Μάη του 68 και ήταν ένας από τους πρώτ
ους που κατέλαβαν την Σορβόννη. Πήρε το απολυτήριο λυκείου μέσα στις φυλακές. Γνωρίστηκε με τον Γάλλο διανοούμενο Μισέλ Φουκώ. Έγραψε το βιβλίο Από την φυλακή στην εξέγερση. Είναι ένας μαχόμενος αναρχικός. Στην βιογραφία του σημειώνει: "Στα 14, όταν ξεκίνησα να δουλεύω, μου είπαν ότι θα έπρεπε να γίνω υδραυλικός. Από εκείνη την μέρα κατάλαβα ότι καταδικάστηκα ισόβια να εργάζομαι".

http://www.cinephilia.gr/euro/cantet2.htm

---

Ο Λωράν Καντέ κι ο τραγικός "ελεύθερος" άνθρωπος

Ο Laurent Cantet είναι ένα δυναμικά ανερχόμενο όνομα στο νέο γαλλικό σινεμά. Σε άλλες εποχές θα μιλούσαμε για έναν 'στρατευμένο σκηνοθέτη, ενάντια στο κατεστημένο της πλουτοκρατίας και υπέρ του εργαζόμενου'. Καταλαβαίνετε και μόνοι σας ότι όλ' αυτά ακούγονται παλιομοδίτικα. Σήμερα όλοι ενδύθηκαν τον μανδύα του ευαίσθητου και φιλότιμου εργοδότη. Οι μέθοδοί τους εξευγενίστηκαν και εξωραϊστηκαν ωσαύτως. Αυτές τις υποδόριες τακτικές έρχεται να καταγγείλει ο Καντέ. Μας άφησε άφωνους με τον "Ανθρώπινο παράγοντα" στο διαγωνιστικό τμήμα του 40ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. Και μας άφησε έντρομους βλέποντας τον "Ελεύθερο ωραρίου", με το έδαφος να υποχωρεί κάτω απ' τα πόδια μας. Συνειδητοποιήσαμε [όσοι κοιμούνται μακαρίως, καιρός να ξυπνήσουν] πόσο έχουμε μεταλλαχτεί από το νέο μας εργασιακό σύστημα και τί θλιβερά περιθώρια έχουμε παραπέρα.

Η βία του αστικού περιβάλλοντος τον απασχόλησε και τον ιντριγκάρισε από την πρώτη του δουλειά, μια τηλεταινία με τίτλο "Οι αιμοβόροι" [Les Sanguinaires, 1997]. Η δράση τοποθετείται στο κοντινό μέλλον. Μια παρέα αστών και τα παιδιά τους καταφεύγουν σ' ένα νησί το Δεκέμβριο του 1999 για να αποφύγουν τη φρενίτιδα της αλλαγής του αιώνα [που άλλαξε βέβαια την επόμενη χρονιά αλλ' αυτοί όπως και πάρα πολλοί άλλοι έτσι νόμιζαν]. Όπως ήταν φυσικό, μετέφεραν μαζί τους και τα προβλήματά τους αλλά και τον πανικό που θέλησαν ν' αποφύγουν, νομίζοντες ότι είναι γύρω τους κι όχι μέσα τους. Εντάσεις, πάθη, ζήλιες και διογκωμένα μίση τους μεταβάλλουν σταδιακά σε ζώα με - δυστυχώς - πολύ προβλέψιμες αντιδράσεις. Η πρωτοχρονιάτικη κατάληξη αποδυναμώνει το θέμα, αλλά μένει στα υπέρ μια πολύ καλή μελέτη πάνω στην ανδρική ψυχολογία και ψυχοσύνθεση. Βέβαια εγώ προτιμώ ανυπερθέτως το "Βιβλίο της ζωής" [The book of life] του Hal Hartley.

Το 1999 έκανε μια στροφή. Ο εγκλωβισμένος άνθρωπος είναι το κεντρικό του πρόσωπο, αλλά τώρα πια η βία είναι καθαρά ψυχολογική, προέρχεται από το εργασιακό περιβάλλον και προσλαμβάνει διαστάσεις εκβιασμού. Η ταινία "Ανθρώπινος παράγων" [Ressources houmaines] είναι εφιαλτικά ευρηματική και προφητική. Ο μαθητευόμενος γιος ανακαλύπτει, πίσω από την προοδευτικότητα των πολυεθνικών [35ωρο εργασίας], τον οπορτουνισμό και την καιροσκοπία. Η σύγκρουση με τον συμβιβασμένο πατέρα του είναι το δυνατότερο σημείο του φιλμ [εκπληκτικοί αμφότεροι οι Jalil Lespert και Jean-Claude Vallod]. Του λέει: μπράβο μπαμπά ο γιος σου πέρασε απ' την άλλη μεριά. Θα γίνει ότι ονειρεύτηκες. Ένα πετυχημένο στέλεχος που καταπιέζει τους υπαλλήλους και απολύει άτομα σαν και σένα, όταν πέφτει η παραγωγικότητά τους λόγω γήρατος. Εσένα όμως δεν θα σ' απολύσουν, θα σε συνταξιοδοτήσουν. Όχι γιατί επί 30 χρόνια τους δούλευες σαν σκύλος, αλλά γιατί με συμπαθεί το αφεντικό.

Δραματικός αλλά αριστουργηματικός, είναι και ο "Ελεύθερος ωραρίου" [L' emploi du temps]. Ο δημιουργός βάζει στο στόχαστρό του την παγκοσμιοποίηση, βλέποντας την κακή εξέλιξή της μέσα από την προοπτική του απάνθρωπου παράγοντα, ως φυσική συνέχεια της προηγούμενης δουλειάς του. Ο ήρωάς του είναι θύμα του σύγχρονου μοντέλου περί επιτυχίας και κοινωνικής καταξίωσης. Η δύναμη της σκηνοθεσίας του Καντέ στηρίζεται, αφενός στην απλότητα [παντελής έλλειψη ανατροπών ή εντυπωσιακών πλάνων], κι αφετέρου στις στιβαρές ερμηνείες, κυρίως του πρωταγωνιστή Aurelien Recoing αλλά και της Karin Viard. Κρατάει σταθερή την ματιά (και την κάμερα) μες απ' τον άνθρωπο κι αφήνει την ιστορία να δουλέψει γι' αυτόν. Μπορεί να σας φαίνεται μια αργή 'διαδικασία' αλλά σίγουρα βρίσκει το κέντρο του προβλήματος. Αν είστε στελέχη επιχειρήσεων, θα νοιώσετε τον 'ασφυκτικό κλοιό' που υπονομεύει.

Το σενάριο είναι βασισμένο στην αληθινή ιστορία του Jean-Claude Romond. Ο τύπος αυτός σκότωσε την οικογένειά του γιατί δεν μπορούσε ν' αντέξει την επικριτική τους στάση όταν θα μάθαιναν ότι απολύθηκε απ' τη δουλειά του ως επενδυτικός σύμβουλος των Ηνωμένων Εθνών στη Γενεύη. Ο Καντέ λέει πως δεν είχε υπόψη του το βιβλίο "L'Adversaire" [Ο αντίπαλος: Μια αληθινή ιστορία μιας τερατώδους εξαπάτησης] του Emmanuel Carrere που αναφερόταν στα πραγματικά γεγονότα. Στο φιλμ βέβαια δεν πεθαίνει κανείς, αλλά μην νομίζετε ότι θα είναι ανώδυνη η θέασή του. Ίσα-ίσα, θα περάσετε απ' τα σαράντα κύματα και την καταπιεσμένη ψυχολογία του ήρωα, θα δεχτείτε ψυχρολουσίες, θα κάνετε ζοφερές σκέψεις στις ελβετικές Άλπεις, θα νοιώσετε παγιδευμένοι στις καταστάσεις που ο ίδιος αφήνει να γίνουν χιονοστιβάδα. Ψυχολογικά είναι χειρότερη κι από το "Funny games" του Μίκαελ Χάνεκε.

Αξίζει επίσης να πούμε μερικά λόγια για τον Serge Livrozet που υποδύεται εκπληκτικά τον κακοποιό μέντορα του κεντρικού χαρακτήρα. Ο Λιβροζέ είναι από μόνος του 'βίος και πολιτεία'. Στο παρελθόν υπήρξε διαρρήκτης, συγγραφέας και μαχητικό στέλεχος του Μάη του '68. Φυλακίστηκε κι όταν αφέθηκε ελεύθερος, συναντήθηκε με τους Ζαν-Πωλ Σαρτρ και Μισέλ Φουκώ και συγκρότησαν μια ομάδα δράσης ενάντια στις φυλακές και το σωφρονιστικό σύστημα, η οποία οδήγησε στην ίδρυση της εφημερίδας La Liberacion [Ελευθερία]. Στην ταινία υποδύεται έναν ιδιοκτήτη ξενοδοχείου που κάνει λαθρεμπόριο εκμεταλλευόμενος τη θέση του συγκροτήματός του και κάποιους από τους ανυποψίαστους πελάτες. Λειτουργεί τελείως αντιστικτικά και σιγοντάρει έξοχα τον γολγοθά του ελεύθερου ωραρίου Βίνσεντ. Πρόκειται για μια απολύτως επιτυχημένη επιλογή του σκηνοθέτη που αφενός προτιμά ερασιτέχνες ηθοποιούς και αφετέρου δίνει μια επιπλέον πολιτική διάσταση στο θέμα.

Φιλμογραφία του Laurent Cantet
Un ete a Beyrouth (1990) τηελοπτικό ντοκιμαντέρ
Tous a la manif (1994) μικρού μήκους, σκηνοθεσία
Veillees d'armes (1994) βοηθός σκηνοθέτη στο ντοκιμαντέρ του Marcel Ophuls
Jeux de plage (1995) μικρού μήκους, σενάριο, σκηνοθεσία
Les sanguinaires (1997) τηλεταινία, σενάριο [ομού με τον Gilles Marchand], σκηνοθεσία
Cette nuit (1998) διεύθυνση φωτογραφίας στην ταινία του Vincent Dietschy
Ressources humaines (Ανθρώπινος παράγων, 1999) σενάριο [και πάλι με τον Gilles Marchand], σκηνοθεσία
L' emploi du temps (Ελεύθερος ωραρίου, 2001) σενάριο [ομού μετά του Robin Campillo], σκηνοθεσία



ΥΓ: Δώστε βάση στα βιολονιστικά μουσικά θέματα της Jocelyn Pook στον "Ελεύθερο ωραρίου". Είναι ενδιαφέρουσες συνθέσεις και παίζουν σημαίνοντα σημειολογικό ρόλο. Κάποια στιγμή θα πρέπει να εντρυφήσουμε στην μουσική της πορεία από τον "Εδουάρδο τον 2ο" (Edward II, 1991) του Derek Jarman ως την δουλειά της στο "Addicted to the Stars" του Michael Radford από τα δεκάλεπτα "Ten Minutes Older: The Cello" (2002).

Κώστας Γ. Καρδερίνης



Πατε στο site, εχει κατι ωραια λινκς στο τελος!

http://www.mic.gr/cinema.asp?id=22109