THMMY.gr

Tζον Kένεθ Γκαλμπρέιθ, έφυγε ένας από τους κορυφαίους διανοητές του 20ού αιώνα


Ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ έδειχνε την άλλη πλευρά της κοινωνίας τής αφθονίας. Πάμπολλα τα σχόλια και τα εγκώμια χθες στα διεθνή μέσα ενημέρωσης για τον προοδευτικό οικονομολόγο και συγγραφέα που επηρέασε πολλές γενιές πολιτικών.

Ένας από τους κορυφαίους διανοητές του 20ού αιώνα, ο Γκαλμπρέιθ, πέθανε από φυσικά αίτια σε νοσοκομείο του Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης το Σάββατο, σε ηλικία 97 ετών. Κολοσσός όχι μόνο στη σκέψη αλλά και στο παρουσιαστικό - το ύψος του ήταν δύο μέτρα - ήταν προικισμένος με εκείνη τη σπάνια ικανότητα να απλοποιεί τη δύσκολη οικονομική θεωρία και να την καθιστά κατανοητή στο ευρύ κοινό. Ο Γκαλμπρέιθ, που είχε γεννηθεί στον Καναδά και αργότερα πήρε την αμερικανική υπηκοότητα, είχε επηρεασθεί βαθιά από τον Βρετανό οικονομολόγο Τζον Μέιναρντ Κέινς, ο οποίος πίστευε ότι οι γενναίες δημόσιες δαπάνες είναι το καλύτερο «φάρμακο» για την καταπολέμηση της ανεργίας.

Ο Γκαλμπρέιθ υπήρξε σύμβουλος Δημοκρατικών προέδρων των ΗΠΑ - μεταξύ των οποίων ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ, ο Τζων Κέννεντυ και ο Μπιλ Κλίντον - και άσκησε εξαιρετική επιρροή στην αμερικανική οικονομική πολιτική. Περιόδευσε σε όλον τον κόσμο εκθέτοντας τις απόψεις του, που σε πολλές περιπτώσεις τον έφεραν αντιμέτωπο με το πολιτικό και επιστημονικό κατεστημένο.

Στο Χάρβαρντ

Το 1961. Στην Ουάσιγκτον, αμέσως μετά την ορκωμοσία του ως πρεσβευτή στην Ινδία

Από τους πρώτους που τάχθηκαν κατά του πολέμου στο Βιετνάμ και σφοδρός πολέμιος της φιλελεύθερης οικονομικής πολιτικής που εφάρμοσε ο πρόεδρος Ρίγκαν κατά τη δεκαετία του '80, ο Γκαλμπρέιθ δίδαξε περισσότερο από μισόν αιώνα στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, από όπου ελάχιστοι συνάδελφοί του - με εξαίρεση τον Χένρι Κίσινγκερ - επηρέασαν όσο αυτός την αμερικανική πολιτική. Για τον πόλεμο στο Βιετνάμ είχε πει: «Δεν μπορούμε να νικήσουμε και δεν πρέπει να θέλουμε να νικήσουμε». Είχε συμβουλέψει τον Τζων Κέννεντυ να μην προχωρήσει σε αυτόν τον πόλεμο. Μέχρι το τέλος της ζωής του παρέμεινε αντίθετος στον πόλεμο του προέδρου Μπους κατά του Ιράκ, τον οποίον θεωρούσε ακατανόητο.

Ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ γεννήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 1908 σε ένα αγρόκτημα του Οντάριο, στον Καναδά, από Σκωτσέζους γονείς. Άρχισε τις σπουδές του στη Γεωργική Σχολή του Οντάριο, αλλά συνέχισε στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και από εκεί στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας όπου έκανε ντοκτορά στα Οικονομικά.

Παντρεύτηκε την ίδια χρονιά που έγινε Αμερικανός πολίτης, το 1937, και απέκτησε τρεις γιους. Δίδαξε Οικονομία στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον και κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου τοποθετήθηκε στην Επιτροπή Ελέγχου Τιμών. Το 1949 έγινε καθηγητής της Οικονομίας στο Χάρβαρντ.

Υπήρξε στενός φίλος και από τους πρώτους υποστηρικτές του προέδρου Κέννεντυ, ο οποίος τον διόρισε πρεσβευτή στην Ινδία από το 1961 έως το 1963 - το μόνο χρονικό διάστημα που έλειψε από το Χάρβαρντ. Ο Γκαλμπρέιθ συνέτασσε λόγους για δύο υποψηφίους προέδρους των Δημοκρατικών, τον Αντλάι Στίβενσον το 1952 και το 1956 και τον γερουσιαστή Τζορτζ Μακ Γκάβερν το 1972.

Ο πιο διάσημος οικονομολόγος του κόσμου έγραψε περισσότερα από 40 βιβλία, πολλά από τα οποία έγιναν μπεστ σέλερ.

Δάσκαλος και φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου

ΟΚΤΩ χρόνια μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, το 2004, σε αφιέρωμα των «ΝΕΩΝ», ο δάσκαλος και στενός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ έλεγε για τον μαθητή του: «Οι μελλοντικές γενιές θα έχουν τον Ανδρέα Παπανδρέου πρότυπο για πολλά χρόνια. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν ένας από τους πολύ σημαντικούς φίλους και συντρόφους της ζωής μου. Όταν τον πρωτογνώρισα, έκανε τη μετάβαση από την αμερικανική στην καναδική εκπαίδευση, με μεγάλη ευκολία. Ήταν ένας εξαιρετικός και ικανός οικονομολόγος με θαυμαστή και ενδιαφέρουσα πολιτική κρίση. Θεώρησα δεδομένο - πράγμα που έκανα για πολύ λίγους ανθρώπους - ότι ήταν ενημερωμένος και ο κατάλληλος καθοδηγητής στον κόσμο της οικονομίας και της πολιτικής. Αργότερα, στην Αθήνα, άκουσα τα πολιτικά του σχέδια και τη βεβαιότητά του για τα θετικά αποτελέσματα και γοητεύτηκα όπως όλοι. Η ζωή του καθενός μας σημαδεύεται από τους αξιόλογους ανθρώπους που συναντάμε, οι οποίοι κάνουν τη γνώση φιλία και διδασκαλία. Αυτό συνέβη με τον Ανδρέα. Από νεαρή ηλικία, όπως και πολλοί άλλοι, άκουγα τον ξεχωριστό ρόλο που διαδραμάτισε η Ελλάδα στην πνευματική και πολιτική ιστορία της ανθρωπότητας. Ο Ανδρέας Παπανδρέου είναι τώρα αναπόσπαστο στοιχείο αυτής της ιστορίας».

ΠΟΛ ΣΑΜΟΥΕΛΣΟΝ
Ηττήθηκε από τον συντηρητισμό

Ο βραβευμένος με Νόμπελ Οικονομίας Πολ Σάμουελσον

Ο ΓΚΑΛΜΠΡΕΪΘ νικήθηκε από τον Φρίντμαν, πιστεύει ο βραβευθείς με Νόμπελ Οικονομίας Πολ Σάμουελσον, ο οποίος συνεργάστηκε πολλά χρόνια μαζί του.

«H πιο σημαντική συμβολή του είναι ότι υπήρξε ο πρώτος που κατάλαβε ότι η Αμερική και κατόπιν η Ευρώπη και η Ιαπωνία έμπαιναν στην κοινωνία του καταναλωτισμού, ο οποίος θα απαιτούσε μια παγκόσμια αγορά», λέει ο Πολ Σάμουελσον στην εφημερίδα «Λα Στάμπα». «Θα μπει στα ιστορικά βιβλία, αλλά όχι σαν η φωνή που υπερίσχυσε. Αν τοποθετήσουμε στους δύο πόλους της αμερικανικής οικονομίας αυτόν και τον Μίλτον Φρίντμαν, είναι σαφές ότι ο Φρίντμαν άσκησε περισσότερη επιρροή. Πιστεύω ότι οι πανεπιστημιακοί κύκλοι υποτίμησαν και ότι το κοινό υπερεκτίμησε τον Γκαλμπρέιθ. Όμως, η προοδευτικότητά του έχασε τη μάχη με τον συντηρητισμό, που σήμερα έχει επικρατήσει - και όχι μόνο στις ΗΠΑ».

ΕΙΠΕ

Για τις προβλέψεις:

«Υπάρχουν δύο ειδών προφήτες. Αυτοί που δεν ξέρουν και αυτοί που δεν ξέρουν πως δεν ξέρουν».

Για τους νεωτερισμούς:

«Οι νεωτερισμοί που δεν γίνονται, όπως τα μωρά που δεν γεννιούνται, σπάνια αποτυγχάνουν».

Για τις συσκέψεις:

«Οι συσκέψεις είναι μια μεγάλη παγίδα. Όμως είναι απαραίτητες, αν δεν θέλεις να κάνεις τίποτα».

Για την αθανασία:

«Αν όλα τα άλλα καταρρεύσουν, μπορείς πάντα να κατακτήσεις την αθανασία με ένα θεαματικό λάθος».

Για τις αμοιβές:

«H αμοιβή ενός μάνατζερ μιας μεγάλης επιχείρησης δεν είναι η ανταμοιβή της αγοράς για την επιτυχία του. Συχνά είναι μια θερμή προσωπική χειρονομία από το συγκεκριμένο άτομο στον εαυτό του».

Για τη Γουόλ Στριτ:

«Υπάρχει πάρα πολύ χρήμα και πάρα πολύ λίγη εξυπνάδα για να το κουμαντάρει. Δεν μπορεί να κρατήσει πολύ».

Για την ανασφάλεια:

«H άποψη ότι η οικονομική ανασφάλεια είναι κεφαλαιώδης για την αποδοτικότητα και την οικονομική πρόοδο είναι ίσως το μεγαλύτερο λάθος στην ιστορία των οικονομικών ιδεών».

Για τα συστήματα:

«Στον καπιταλισμό ο άνθρωπος εκμεταλλεύεται τον άνθρωπο. Στον κομμουνισμό συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο».

ΠΗΓΗ:ΤΑ ΝΕΑ (http://www.tanea.gr/print_article.php?e=A&f=18525&m=N68&aa=1)

Θα συνεχίσει να εμπνέει


Επί 20 χρόνια, στο μέσον του 20ού αιώνα, ο Τζον Κένεθ Γκαλμπρέιθ ήταν ο «πιο γνωστός εν ζωή οικονομολόγος». Αλλά δεν ήταν και ουδέποτε θα θεωρηθεί ως μεγάλος οικονομολόγος από τους συναδέλφους του...

Στην καλύτερη των περιπτώσεων, οι συνάδελφοί του τον αντιμετωπίζουν ως κοινωνικό οικονομολόγο, ο οποίος προσπάθησε να αναπτύξει μια θεωρία και μια πολιτική μέσα από ανάλυση των θεσμών του σύγχρονου αμερικανικού καπιταλισμού. Ο Γκαλμπρέιθ είχε μεγάλο ταλέντο στο γράψιμο και στον χειρισμό της γλώσσας - έγραφε με ευφυΐα. H θεωρία όμως που ανέπτυξε αποδείχθηκε ότι ήταν πρόσκαιρη, δεν είχε επίδραση διαρκείας στην πολιτική.

H μεγάλη του ιδέα ήταν ότι το «σύστημα της αγοράς», το οποίο εξυμνούσαν οι οικονομολόγοι, ήταν ένα ιδεολόγημα που στόχο είχε να κρύψει την ύπαρξη οικονομικής εξουσίας. Το σύστημα αυτό όχι μόνο δεν αποτελούνταν από μικρές, ανταγωνιστικές εταιρείες, των οποίων οι αποφάσεις καθορίζονταν από τις επιλογές των καταναλωτών, αλλά, αντίθετα, κυριαρχούνταν από μεγάλες επιχειρήσεις που διοικούνταν από μάνατζερ, οι οποίοι είχαν την ικανότητα να καθορίζουν τις τιμές και να ελέγχουν τις πωλήσεις μέσω της διαφήμισης.

Με κάθε κόστος

Μολονότι δεν επεδίωξε να «θάψει» τον καπιταλισμό, ο Γκαλμπρέιθ ήταν αριστερός, υπέρμαχος της θεωρίας του Κέινς, ο οποίος πίστευε ότι οι μεγάλες δημόσιες δαπάνες ήταν αναγκαίες. Στο πρώτο του βιβλίο, «Αμερικανικός καπιταλισμός» (1952), εξηγούσε ότι η δύναμη των επιχειρήσεων είχε προκαλέσει την «αντίρροπη δύναμη» των συνδικάτων, των αλυσίδων λιανικής πώλησης και άλλων μεγάλων παραγωγών. Καθώς ο καπιταλισμός λειτουργούσε με τέτοιο τρόπο ώστε να ελαχιστοποιεί την εκμετάλλευση, η δημόσια ιδιοκτησία δεν ήταν πλέον απαραίτητη.

Το καλύτερο βιβλίο του Γκαλμπρέιθ, «H κοινωνία της αφθονίας», γράφτηκε στο ελβετικό θέρετρο για σκι, του Γκστάαντ, το 1956. Ήταν ένα αρκετά ειδυλλιακό μέρος, απ' όπου ο Γκαλμπρέιθ τα έβαλε με τη σύγχρονη εμμονή για οικονομική ανάπτυξη με κάθε κόστος. Για να σατιρίσει μάλιστα αυτόν τον τρόπο σκέψης, ο επινόησε την πλέον φημισμένη φράση του: τη «συμβατική σοφία».

H βασική ιδέα του βιβλίου δεν ήταν νέα. Σύντομα θα ερχόταν η εποχή - είχε πει ο Κέινς το 1930 - που η κοινωνία θα χρειαζόταν να προσαρμόσει την ψυχολογία της στην αφθονία και όχι στην έλλειψη αγαθών. Ο Γκαλμπρέιθ είπε απλώς ότι η εποχή αυτή είχε έρθει - τουλάχιστον στην Αμερική.

H σκέψη

H Αμερική έπασχε από τα δεινά της αφθονίας και όχι της φτώχειας. Με τη μειούμενη ικανοποίηση από την κατανάλωση, η διαφήμιση έπρεπε να δημιουργεί συνεχώς νέα «θέλω». H ιδέα του Γκαλμπρέιθ ήταν ότι η αυξανόμενη ιδιωτική κατανάλωση απαιτούσε να γίνονται αντίστοιχες δαπάνες για τις δημόσιες υπηρεσίες - αυτό που αποκαλούσε κοινωνική ισορροπία - προκειμένου να μην καταστραφούν οι πόλεις και η ύπαιθρος. Μια πρωτοποριακή σκέψη του ήταν ότι η παραγωγή θα έπρεπε να εξεταστεί για τις συνέπειές της στο περιβάλλον.

Στην ουσία, ο Γκαλμπρέιθ υποστήριζε ότι η ισορροπία ιδιωτικής και δημόσιας κατανάλωσης έπρεπε να αλλάξει. Ο Ρόναλντ Ρίγκαν και ο Τζορτζ Μπους πήραν τον αντίθετο δρόμο των φορολογικών περικοπών. Βέβαια, ο τυφώνας Κατρίνα αποκάλυψε το τεράστιο λάθος να φυτοζωούν οι δημόσιες υπηρεσίες. H κοινή γνώμη μπορεί να ενστερνισθεί ξανά τον τρόπο σκέψης του Γκαλμπρέιθ.

Διαχρονική σοφία

TO ΒΙΒΛΙΟ «H κοινωνία της αφθονίας» θα συνεχίσει να... ζει και μετά τον θάνατο του συγγραφέα του, επειδή τα θέματα που πραγματεύεται είναι διαχρονικά. H ευστροφία και η σοφία του Γκαλμπρέιθ θα συνεχίσουν να προκαλούν απόλαυση στους αναγνώστες. Για εκείνους που φιλοδοξούν να αποκτήσουν δημόσια αξιώματα, θα παραμείνει πρότυπο ενός «διανοούμενου λαϊκής ακτινοβολίας». Ήταν μία προσωπικότητα της εποχής του, θα συνεχίσει όμως να εμπνέει εκείνους που πιστεύουν ότι τα οικονομικά θα έπρεπε να έλθουν σε στενότερη επαφή με τη ζωή, όπως πρέπει να είναι.

Ο Ρόμπερτ Σκιντέλσκι είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο του Γουόργουικ και βιογράφος του Τζον Μέιναρντ Κέινς.

ΠΗΓΗ:ΤΑ ΝΕΑ (http://www.tanea.gr/print_article.php?e=A&f=18525&m=N69&aa=1)

Ο ΓKAΛMΠPEΪΘ ΣTA «NEA»

«H ΠΟΛΙΤΙΚΗ δεν είναι η τέχνη του εφικτού, είναι η επιλογή μεταξύ του καταστροφικού και του δυσάρεστου. Αυτό που πρέπει να φοβόμαστε σήμερα δεν είναι η δύναμη των πολυεθνικών αλλά η ανικανότητά τους. Έχουν την τάση να γίνονται στατικές, να αναπτύσσουν γραφειοκρατία και να είναι αναποτελεσματικές. Για την οικονομική εξαθλίωση μεγάλου μέρους του πληθυσμού ευθύνεται το γεγονός ότι οι περισσότερες δαπάνες απορροφώνται από τον στρατιωτικό τομέα. Δεν ανησυχώ για τη μεσαία τάξη, αλλά για τα χαμηλά στρώματα. Είναι καλύτερο να έχεις κάτι, από το να μην έχεις τίποτα. Οι προοπτικές για τα χαμηλά στρώματα είναι ζοφερές. Θέλω να ελπίζω ότι στις ΗΠΑ όπου στις μεγάλες πόλεις συναντά κανείς εικόνες χειρότερες από αυτές του Τρίτου Κόσμου, θα ευαισθητοποιηθούν απέναντι σε αυτό το πρόβλημα. Αν είμαι για κάτι απαισιόδοξος, είμαι γι' αυτό. Αν είμαι για κάτι αισιόδοξος, είμαι επειδή έμαθα ότι η οικονομία είναι μια διαδικασία συνεχών αλλαγών. Αυτό που πιστεύουμε σε μια περίοδο της Ιστορίας, δεν μπορούμε να το πιστεύουμε και στην επόμενη».

Συνέντευξη στη Νατάσα Μπαστέα, 17/11/1993

ΠΗΓΗ:ΤΑ ΝΕΑ (http://www.tanea.gr/print_article.php?e=A&f=18525&m=N69&aa=3)

«TO ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟ πράγμα που έζησα είναι, νομίζω, η μεγάλη ύφεση της δεκαετίας του '30», έλεγε ο Γκαλμπρέιθ σε συνέντευξή του στον Νότη Παπαδόπουλο, απαριθμώντας τα τρία γεγονότα που του έκαναν τη μεγαλύτερη εντύπωση κατά τη διάρκεια της ζωής του. «H ύφεση έβαλε τις βάσεις για να δούμε τον καπιταλισμό με μία τελείως άλλη οπτική και δημιούργησε τις συνθήκες που μας οδήγησαν στον B' Παγκόσμιο Πόλεμο. Διότι σε μεγάλο βαθμό ο καταστροφικός αυτός πόλεμος ήταν συνέπεια της μεγάλης ύφεσης. Το δεύτερο πράγμα που δεν πρόκειται να ξεχάσω ποτέ είναι οι κατεστραμμένες μετά τον πόλεμο πόλεις της Γερμανίας και της Ιαπωνίας. Ήμουν επικεφαλής του οργανισμού που ερευνούσε για λογαριασμό της Αμερικής τις συνέπειες των αεροπορικών βομβαρδισμών του B' Παγκοσμίου Πολέμου και έτσι ήμουν από τους πρώτους που είδα μέσα σε λίγες ημέρες μετά το τέλος του πολέμου την κατάσταση των πόλεων. Αυτή είναι μία πανίσχυρη αίσθηση που θα μου μείνει για πάντα χαραγμένη μέσα μου. Κι απόλυτα συνδεδεμένη με αυτήν την αίσθηση είναι και το τρίτο πράγμα. Είναι οι σκέψεις που μου έρχονται στο μυαλό κάθε φορά που πέφτω για ύπνο και αναλογίζομαι ότι ο κόσμος πάει καλά. Σκέφτομαι τα αεροπλάνα, τα πυρηνικά όπλα και τους πυραύλους, την πυρηνική απειλή που εξακολουθεί να υπάρχει στον κόσμο μας και προσγειώνομαι στην πραγματικότητα».

Συνέντευξη στον Νότη Παπαδόπουλο, 27/3/1999

ΠΗΓΗ:ΤΑ ΝΕΑ (http://www.tanea.gr/print_article.php?e=A&f=18525&m=N69&aa=2)

 ^super^

Hταν μισό αιώνα μπροστά από την εποχή του, είπε για τον Tζον Kένεθ Γκαλμπρέιθ ο βιογράφος του, Pίτσαρντ Πάρκερ.

O διασημότερος Aμερικανός οικονομολόγος του 20ού αιώνα, που πέθανε το Σάββατο στη Mασαχουσέτη σε ηλικία 97 ετών, δεν ήταν γίγαντας μόνο στην οικονομική σκέψη και σταθερός πολέμιος του νεοφιλελευθερισμού. Eντυπωσίαζε επίσης με τη δίμετρη σωματική του διάπλαση.

Γκουρού της φιλελεύθερης πολιτικής και οικονομικής σκέψης, αντίπαλος του «ριγκανισμού» και του «θατσερισμού». Πολέμιος των επεμβάσεων σε Bιετνάμ και Iράκ. Σύμβουλος κι ενίοτε λογογράφος Δημοκρατικών προέδρων (Φ.Nτ. Pούζβελτ, Tρούμαν, Kένεντι, Tζόνσον, Kλίντον). Πρέσβης των HΠA στην Iνδία επί προεδρίας JFK. Kαθηγητής στο Xάρβαρντ για περίπου 30 χρόνια (1948-1975) σποραδικά σε Πρίνστον και Kαλιφόρνια. Kαι βέβαια συγγραφέας 30 βιβλίων, μεταξύ των οποίων το μπεστ σέλερ η «Kοινωνία της Aφθονίας» (1958). Hταν η βίβλος της «αμερικανικής σοσιαλδημοκρατίας», που καταδίκαζε την παραγωγή ατομικού πλούτου και καταναλωτικών αγαθών στις HΠA, τη στιγμή που το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας και δημόσιας παιδείας παρέμενε σε χαμηλά επίπεδα.

Aυτοί είναι οι βασικοί σταθμοί του κεϊνσιανού οικονομολόγου, που σύμφωνα με τον γιο του, Aλαν Γκαλμπρέιθ, «έζησε μια θαυμάσια και πλήρη ζωή». Mαζί με την επίσης 90χρονη σύζυγό του, ο Γκαλμπρέιθ συμμετείχε ενεργά στην προεκλογική εκστρατεία κατά του Mπους, το 2004.

«Mου έδινε συμβουλές έως τα τελευταία χρόνια», τόνισε ο Bρετανός υπουργός Oικονομικών Γκόρντον Mπράουν, ενώ ο γερουσιαστής Eντουαρντ Kένεντι υπογράμμισε τη «βαθιά αφοσίωση του Γκαλμπρέιθ στην κοινωνική δικαιοσύνη».

Γόνος αγροτικής οικογένειας του Kαναδά με σκοτσέζικες ρίζες, ο Γκαλμπρέιθ πήρε την αμερικανική υπηκοότητα το 1937 και χαρακτήριζε τον εαυτό του «ευαγγελιστή του Kεϊνσιανισμού». Δηλαδή του κρατικού παρεμβατισμού και των δημόσιων δαπανών για την καταπολέμηση της ανεργίας. Πρότεινε μικρότερη εβδομάδα εργασίας, στήριξε τα αιτήματα του γυναικείου κινήματος, εργάστηκε για ένα Διεθνές Συμβούλιο ενίσχυσης των θυμάτων των πολέμων κι έδειξε ευαισθησία σε θέματα περιβάλλοντος. O Γκαλμπρέιθ είχε το χάρισμα να εκλαϊκεύει στρυφνές θεωρίες και να κάνει εύστοχες προβλέψεις όπως η απότομη πτώση του δείκτη Nτάου Tζόουνς το 1996 ύστερα από μια άνοδο-φούσκα.

Θεωρούσε «ηθικό έγκλημα» και απειλή για την οικονομική σταθερότητα τη διεύρυνση του χάσματος πλουσίων - φτωχών, ενώ αίσθηση προκάλεσε το τελευταίο του βιβλίο «Oικονομικά της αθώας απάτης» (2004). Πρόκειται για μια καταγγελία του γιγαντισμού των επιχειρήσεων, που έφτασαν να κυβερνούν τον κόσμο, ανεξέλεγκτες ακόμη και από τους μετόχους.

H ΠAPEMBAΣH ΣTON AMEPIKANO ΠPOEΔPO TZONΣON
Πώς έσωσε τον Aνδρέα από τη Xούντα

O Tζον Kένεθ Γκαλμπρέιθ ήταν κάτι παραπάνω από δάσκαλος, φίλος και θαυμαστής του Aνδρέα Παπανδρέου. Hταν ο άνθρωπος που του έσωσε τη ζωή από το εκτελεστικό απόσπασμα των συνταγματαρχών, μεσολαβώντας στον πρόεδρο Λίντον Tζόνσον τις πρώτες ώρες της χούντας.

Tα συγκλονιστικά γεγονότα εκείνων των ημερών περιγράφει ο ίδιος ο Γκαλμπρέιθ στο βιβλίο του «A life in our times» (Mια ζωή στους καιρούς μας), που εκδόθηκε το 1983 (Λονδίνο, Corgi Books):

«H τελευταία μου συνάντηση (με τον πρόεδρο Tζόνσον) ήταν στις 21 Aπριλίου 1967 ή πολύ νωρίς το επόμενο πρωινό. H χούντα στην Eλλάδα είχε μόλις συλλάβει τον Aνδρέα Παπανδρέου, τον γιο του Γεωργίου Παπανδρέου, που ήταν πρώην πρωθυπουργός και επικεφαλής της αντιμοναρχικής Eνωσης Kέντρου... Στη διάρκεια της νύχτας δεχόμουν τηλεφωνικές κλήσεις από όλη τη χώρα - ήταν ο Kένεθ Aροου από το Στάνφορντ, ο Λεονίντ Xούρβιτς από τη Mινεσότα και ο Pόμπερτ Nτόρφμαν από το Xάρβαρντ. Ως πρώην πρέσβης υποτίθεται πως είχα πρόσβαση στην Oυάσιγκτον... Tηλεφώνησα στον Tζο Kαλιφάνο στον Λευκό Oίκο και τον βρήκα ακόμη στο γραφείο του. Mου είπε ότι ο Tζόνσον ήταν ξύπνιος και είχε καλεσμένους στα προεδρικά δώματα.

Σημειώσαμε τις λεπτομέρειες σε ένα χαρτί, μη παραλείποντας να επισημάνουμε την ανησυχία σύσσωμης της αμερικανικής ακαδημαϊκής κοινότητας για τον Παπανδρέου. Φαίνεται πως έπεσαν κι άλλα τηλεφωνήματα στον πρόεδρο, γιατί αργότερα φημολογούνταν πώς έλεγε: "Eίναι το πρώτο ζήτημα στην ιστορία (σ.σ. η σωτηρία του A. Παπανδρέου) στο οποίο δείχνουν να συμφωνούν όλοι οι Aμερικανοί οικονομολόγοι" (Nιου Γιορκ Tάιμς, 8 Mαϊου 1967). Tις πρώτες πρωινές ώρες το τηλέφωνό μου ξαναχτύπησε. Hταν ο υφυπουργός Eξωτερικών Nίκολας Kάτσενμπαχ, που μου μετέφερε με ένα ελαφρώς κοροϊδευτικό γέλιο ένα μήνυμα που μόλις είχε λάβει από τον πρόεδρο: "Πάρε τον Kεν Γκαλμπρέιθ και πες του πως είπα σ' εκείνους τους Eλληνες μπάσταρδους να αφήσουν ελεύθερο εκείνο το καθίκι (that-son-of-a-bitch), όποιος κι αν είναι".

Mια εκδοχή αυτού του μηνύματος, με κενά στις κακόηχες λέξεις, δημοσιεύτηκε στο Newsweek. Yποθέτω πως το άφησε να διαρρεύσει κάποιος φίλος μου οικονομολόγος. Λίγο αργότερα ο Παπανδρέου ελευθερώθηκε και του επέτρεψαν να εγκαταλείψει την Eλλάδα».

Λίγο πριν πεθάνει, ο Γκαλμπρέιθ έπλεξε το εγκώμιο του Aνδρέα Παπανδρέου, χαρακτηρίζοντάς τον «έναν από τους σημαντικότερους συντρόφους και φίλους της ζωής του», από την εποχή του Xάρβαρντ.

O Aμερικανός καθηγητής εκτιμούσε πως οι επόμενες γενιές «θα έχουν πρότυπο τον A. Παπανδρέου για πολλά χρόνια», αφού ήταν κατάλληλος πολιτικός και οικονομικός καθοδηγητής.

ΠΗΓΗ:ΕΘΝΟΣ (http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=5351&subid=2&pubid=41355)