THMMY.gr

8 του Μάρτη 1946 – 8 του Μάρτη 1949



Εφτασε και η φετινή Ημέρα της Γυναίκας και, μαζί της, οι συχνά ανούσιες τελετουργίες που τη συνοδεύουν τα τελευταία χρόνια. Στη θέση τους, προτείνουμε μια σελίδα από το λησμονημένο παρελθόν της "γιορτής των γυναικών". Τότε που η 8 του Μάρτη γιορταζόταν με το όπλο στο χέρι.

Η στήλη δεν τα πάει καλά με τους σύγχρονους εορτασμούς της Ημέρας της Γυναίκας. Και έχει δώσει εξηγήσεις για τη θέση της: οι σημερινές χρήσεις της 8 του Μάρτη -από το καθιερωμένο πλέον μήνυμα του αρχιεπισκόπου ώς τις ειδικές προσφορές των ινστιτούτων αδυνατίσματος και τα ανδρικά στριπτίζ για κυρίες– δύσκολα θυμίζουν το αν μη τι άλλο αγωνιστικό ιστορικό της ημέρας. Στο κλίμα του γενικευμένου αυτού πανηγυριού, το εύστοχο φεμινιστικό σύνθημα της δεκαετίας του ’80 «8 Μαρτίου. Δεν εορτάζουμε και δεν δεχόμαστε επισκέψεις» διατηρεί κατά τη γνώμη μας την επικαιρότητά του.

Για να είμαστε πάντως ακριβείς, τα τελευταία χρόνια γυναικείες και φεμινιστικές συλλογικότητες επιχειρούν μια αναθέρμανση της επετείου δοκιμάζοντας να προσδώσουν σημερινά περιεχόμενα στο παλιό πλαίσιο του εορτασμού της. Το φαινόμενο δεν είναι ελληνικό: αν στις υπό ανάπτυξη χώρες η 8 του Μάρτη συνεχίζει λίγο πολύ να παραπέμπει στις παραδοσιακές μορφές της ημέρας, οι διεκδικητικές εκδοχές της «γιορτής των γυναικών» στις χώρες του λεγόμενου πρώτου κόσμου έχουν να αντιπαλέψουν τόσο με τη θεσμική και πολιτική κατάχρηση της 8 του Μάρτη όσο και με τη μεταμόρφωσή της σε προνομιακή ημέρα προώθησης «γυναικείων» καταναλωτικών προϊόντων.

Οπως και να έχει, οι μεταμφιέσεις της 8 του Μάρτη στο χρόνο έχουν να μαρτυρήσουν πολλά για τις ιστορικές διαδρομές της σχέσης των γυναικών με την πολιτική. Αν και συχνά αλλοιωμένο στα χρονικά που συνοδεύουν τα ετήσια σχετικά αφιερώματα, το οδοιπορικό της ημέρας προσφέρει πολύτιμες πληροφορίες τόσο για τη «γυναικεία πολιτική» των κομμάτων (αρχικά της αριστεράς, τις τελευταίες δεκαετίες ολόκληρου του πολιτικού φάσματος) όσο και για τις πολιτικές των ίδιων των γυναικών εντός και εκτός κομματικών σχηματισμών. Γιορτή σοσιαλιστική/σοσιαλδημοκρατική κατά την καθιέρωσή της (1910), η Ημέρα της Γυναίκας θα συμπυκνώσει στα χρόνια του μεσοπολέμου την πολιτική των κομμάτων της Γ΄ Διεθνούς (και του ΚΚΕ) για τις γυναίκες και θα παραμείνει αριστερή κατά τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Στη δεκαετία του ’70, την ημέρα θα υιοθετήσουν και οι φεμινιστικές ομάδες της εποχής, ενώ σταδιακά θα ακολουθήσουν γυναικείες οργανώσεις και κόμματα. Στα 1977, η 8η Μαρτίου επιλέγεται από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ ως η πλέον ενδεδειγμένη ημερομηνία για μια Διεθνή Ημέρα της Γυναίκας κοινής αποδοχής. Η κατάχρησή του από κυβερνήσεις, κόμματα και μέσα ενημέρωσης οδηγεί τα επόμενα χρόνια στη φεμινιστική αμφισβήτηση του εορτασμού, ενώ με το πέρασμα του χρόνου η εμπορική εκμετάλλευση της ημέρας γνωρίζει όλο και μεγαλύτερη άνθηση.

Η "αναβίωση"

Από το χρονικό της 8 του Μάρτη, τότε που η ημέρα ταυτιζόταν ακόμη με τη «γυναικεία πολιτική» της αριστεράς, επιλέγουμε να σταθούμε σήμερα σε μια λησμονημένη αλλά ενδιαφέρουσα σελίδα: την αναγέννηση της ημέρας στα χρόνια του εμφυλίου. Γιατί χωρίς να εξαφανιστεί, η 8 του Μάρτη είχε χάσει στα χρόνια της κατοχής και της εαμικής αντίστασης το μεγάλο συμβολικό βάρος που διέθετε τον καιρό του μεσοπολέμου. Από πρώτη ματιά παράδοξη, η εξέλιξη αυτή αποδίδεται κάποτε από τις ίδιες τις γυναίκες του ΚΚΕ στην αλλαγή των κομματικών νοοτροπιών και στην ποικιλία των γυναικείων δράσεων την εποχή της αντίστασης: οι γυναίκες δεν χρειάζονταν πια μια «ειδική» ημέρα. «Κάθε μέρα ήταν τότε για μας 8 του Μάρτη», μας δήλωνε προ καιρού η Μαρία Καραγιώργη και έκτοτε παρόμοιες διατυπώσεις ακούσαμε και από άλλες συντρόφισσές της.

Ως ένα βαθμό, η διαπίστωσή τους ισχύει. Τους λόγους ωστόσο της συρρίκνωσης της 8 του Μάρτη την περίοδο της κατοχής πρέπει κατά κύριο λόγο να αναζητήσουμε στην προτίμηση της εαμικής αντίστασης στις μη «χωριστικές» επετείους και, κυρίως, στην ιδιαίτερη βαρύτητα που αποκτούσαν τώρα (και) για την αριστερά οι «εθνικές» γιορτές. Ανακαλώντας κομμουνιστικές μνήμες, η Ημέρα της Γυναίκας δεν ήταν σε θέση να διεκδικήσει το εθνικό ακροατήριο που εκ προοιμίου εξασφάλιζε η 25η Μαρτίου ή και η πρόσφατη ακόμη τότε 28η Οκτωβρίου.

Με την απελευθέρωση, η 8 του Μάρτη ξαναβρίσκει βαθμιαία τη χαμένη της αίγλη και, μαζί μ’ αυτήν, τον παλιό βηματισμό της: την ημέρα αυτή, τα αρμόδια όργανα του ΚΚΕ παρουσιάζουν τις «θέσεις» του κόμματος για τις γυναίκες, τα κομματικά έντυπα δημοσιεύουν σχετικά αφιερώματα, ενώ ο εορτασμός υιοθετείται και από το ευρύτερο αριστερό γυναικείο κίνημα, το οποίο αποτελείται τώρα από την Πανελλήνια Ενωση Γυναικών (ΠΕΓ) και δεκάδες, τοπικής κυρίως εμβέλειας, συλλόγους που τους πρώτους μήνες του 1946 θα συγκροτήσουν την Πανελλαδική Ομοσπονδία Γυναικών (ΠΟΓ). Την εποχή αυτή, καθώς η ενασχόληση των γυναικών με την πολιτική της αριστεράς περνά σε μεγάλο βαθμό μέσα από χωριστές κομματικές και εξωκομματικές οργανώσεις, η Ημέρα της Γυναίκας αντιμετωπίζεται και πάλι σαν ευκαιρία απολογισμού της «γυναικείας δουλειάς», στρατολόγησης νέων μελών, «εκλαϊκευσης» των γυναικείων καθηκόντων στη συγκυρία και σύσφιξης των σχέσεων με ομόλογες γυναικείες κινήσεις του εξωτερικού.

Προς τον εμφύλιο

Η εξέλιξη δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο: η 8 του Μάρτη γιορτάζεται πλέον συστηματικά -και με παρεμφερές περιεχόμενο- από τις γυναικείες οργανώσεις που συμμετέχουν στην αριστερή Παγκόσμια Δημοκρατική Ομοσπονδία Γυναικών (ΠΔΟΓ), η οποία ιδρύεται στο Παρίσι το 1945 για να αναλάβει σύντομα το συντονισμό της (καθοδηγούμενης από τις Σοβιετικές) αριστερής γυναικείας δράσης στα χρόνια του ψυχρού πολέμου. Συνεπείς προς τις γενικές κατευθύνσεις της ΠΔΟΓ, οι διοργανώτριες της ελληνικής εκδοχής της 8 του Μάρτη εξαρτούν την κινητοποίηση των γυναικών για τα εκκρεμή αιτήματά τους (ψήφο, αστικά και εργασιακά δικαιώματα κ.ο.κ.) από τη συνολικότερη προσπάθεια της κομμουνιστικής αριστεράς να θέσει τη σφραγίδα της στην πολιτική συγκυρία. Στην προσέγγιση αυτή του «γυναικείου ζητήματος», η διεκδίκηση της γυναικείας ισοτιμίας δεν χάνει τη σημασία της, υπάγεται ωστόσο στις προτεραιότητες που έθετε η κοινή πάλη ανδρών και γυναικών κατά των «νεοφασιστικών» αθηναϊκών κυβερνήσεων και των ξένων υποστηρικτών τους.

Η αριστερή γυναικεία κίνηση δεν έμελλε να διαρκέσει πολ. Κατά τους τελευταίους μήνες του ’47 και τους πρώτους του ’48 διαλύονται οι αριστεροί γυναικείοι σύλλογοι, ενώ οι γυναικείες οργανώσεις που θα επιβιώσουν φροντίζουν να εναρμονίσουν τη δράση τους με τις εμφυλιοπολεμικές πραγματικότητες, συμμετέχοντας ενεργητικά στον αντικομμουνιστικό αγώνα. Το 1948, οι «νόμιμες» γυναικείες οργανώσεις συνασπίζονται στα Συνεργαζόμενα Γυναικεία Σωματεία και την ίδια χρονιά ορισμένες από αυτές (Εθνικό Συμβούλιο Ελληνίδων, Λύκειο Ελληνίδων, Σύλλογος Ελληνίδων Επιστημόνων, Ελληνίδες Οδηγο[b]Συνεχίζεται...[/b][/color]

http://www.iospress.gr/ios2006/ios20060305.htm

συνέχεια...

«Ολες στ’ άρματα»

Την εποχή αυτή εκκρεμούσε η δημιουργία μιας γυναικείας οργάνωσης η οποία θα αναλάμβανε τη διεκπεραίωση της «γυναικείας δουλειάς» στις δύσκολες συνθήκες του πολέμου. Ετσι, τον Οκτώβριο του 1948 ιδρύεται η Πανελλαδική Δημοκρατική Ενωση Γυναικών (ΠΔΕΓ) η οποία εμφανίστηκε σαν συνέχεια της «διαλυμένης από τον μοναρχοφασισμό» ΠΟΓ. Στην ιδρυτική σύσκεψη της ΠΔΕΓ (25.10.48) συμμετείχαν, μεταξύ άλλων, γυναικεία στελέχη του ΚΚΕ, του Αγροτικού Κόμματος (ΑΚΕ), της ΕΠΟΝ και του σλαβομακεδονικού ΑΦΖ (Αντιφασιστικού Μετώπου Γυναικών). Πρόπλασμα του νέου τύπου οργάνωσης, με την οποία οι κομμουνίστριες θα πολιτεύονταν στα χρόνια του ψυχρού πολέμου, η ΠΔΕΓ είχε ένα διττό καθήκον: να «διαπαιδαγωγεί» τις μαχήτριες του Δημοκρατικού Στρατού χωρίς να παρεμβαίνει στις αρμοδιότητες της στρατιωτικής του ηγεσίας και την ίδια στιγμή να ενισχύει το έργο της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης διδάσκοντας στις γυναίκες των «ελεύθερων περιοχών» να «πονούν και να νοικοκυρεύουν το κράτος τους όπως το σπίτι τους«Η Συνδιάσκεψη έγινε σε ένα πολεμικό αμπρί, 30 μέτρα μήκος και 9 μέτρα φάρδος», σημειώνει η Ρίτα Λαζαρίδου, προσθέτοντας ότι στο τεράστιο αυτό αμπρί χώρεσαν πάνω από 400 άτομα. «Εξω από το αμπρί το χιόνι σκέπαζε τα πάντα, το κρύο ήταν τσουχτερό. Οι γεμάτοι χιόνι λόφοι τριγύρω έφερναν τον αντίλαλο του βουητού της μάχης. Στο αμπρί όλα είχαν προβλεφθεί, όλα είχαν οργανωθεί σωστά. Υπήρχαν καθίσματα για όλους τους αντιπροσώπους, φωτισμός, μικρόφωνα, μετάφραση ξένων γλωσσών, θέρμανση από δυο πελώριες σόμπες» («Πόλεμος και αίμα», σ. 221). Ενα «μεγάλο διπλοθωρακισμένο αμπρί, ολόφωτο από τεχνικό ηλεκτρισμό» και «με υπερυψωμένη 'σκηνή'», θυμάται και η Βάγια Παπακόγκου, υπεύθυνη μαχητριών της Ι Μεραρχίας, η οποία αναφέρει και άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες. Ανάμεσά τους ότι οι μαχήτριες που θα συμμετείχαν στη συνδιάσκεψη (από το Κλιμάκιο Γενικού Αρχηγείου Νοτίου Ελλάδος και την Ι και ΙΙ Μεραρχία) «επιλέχτηκαν από την καθοδήγηση», καθώς και ότι προτού αρχίσει η διαδικασία οι εκπρόσωποι πήραν «μερικά από τα υλικά» για να τα μελετήσουν προσεκτικά και «να προσαρμόσουμε ανάλογα και τις δικές μας ομιλίες» («Λαϊκών αγώνων αναπαραστάσεις», Εκδόσεις Βαρβάκη, Αθήνα 2001, σ. 323 και 335). Στη συνδιάσκεψη συμμετείχαν αντιπροσωπείες από τις «Λαϊκές Δημοκρατίες» και την ΠΔΟΓ, ενώ οι Σοβιετικές έστειλαν χαιρετισμό με τον ασύρματο. Παρόντες, προφανώς, και εκπρόσωποι της Προσωρινής Δημοκρατικής Κυβέρνησης, του Γενικού Αρχηγείου του Δημοκρατικού Στρατού, του ΚΚΕ, του Αγροτικού Κόμματος και του σλαβομακεδονικού ΝΟΦ.

«Τη φετινή 8 του Μάρτη προϋπαντούν οι γυναίκες που ζουν κάτω απ’ τον ιμπεριαλιστικό ζυγό με δυνατότερη πάλη για ειρήνη και ελευθερίες», διαβάζουμε στο «Χαιρετιστήριο της ΠΔΕΓ προς όλες τις γυναίκες της Ελλάδας» για την Ημέρα της Γυναίκας του 1949. «Εμείς, παραμονές της 8 του Μάρτη, κάναμε τον πλούσιο απολογισμό της πάλης μας στην Πανελλαδική μας Συνδιάσκεψη και ορκιστήκαμε να παλέψουμε πιο αποφασιστικά για να σώσουμε τον τόπο μας και τα παιδιά μας απ’ τη σκλαβιά και τον πόλεμο». Για μια ακόμη φορά, η Ημέρα της Γυναίκας έδινε την ευκαιρία να διατυπωθούν τα γυναικεία καθήκοντα μέσα από ένα διττό λόγο ο οποίος συνδύαζε τη στράτευση των γυναικών στον πόλεμο με τη «φυσική» τους κλίση στα έργα της συμφιλίωσης και της ειρήνης: «Εμπρός να δώσουμε μαζί με τ’ αδέρφια μας πιο γερά χτυπήματα στους τύραννους για να 'ρθει πιο γρήγορα η Λευτεριά. Μ’ όλη τη δύναμη της καρδιάς μας να δουλέψουμε για τη λαϊκή συμφιλίωση για να 'ρθει πιο γρήγορα η ειρήνη. [...] Ολες στ’ άρματα για να κάνουμε το 1949 χρόνο της Νίκης» (στο ίδιο).

Ηταν η τελευταία 8 του Μάρτη του εμφυλίου. Η επόμενη θα έβρισκε τις ελληνίδες κομμουνίστριες στις χώρες της αναγκαστικής τους υπερορίας, όπου η Ημέρα της Γυναίκας διέθετε ήδη τις δικές της, εξαιρετικά προβληματικές, τελετουργίες. Επιφυλασσόμαστε, καθώς πρόκειται για την επόμενη σελίδα του συναρπαστικού όσο και λησμονημένου χρονικού της ημέρας.

συνεχίζεται...

http://www.iospress.gr/ios2006/ios20060305.htm

"Με το όπλο στα χέρια"

Στις γραμμές που ακολουθούν σταχυολογούμε χαρακτηριστικά αποσπάσματα από κείμενα αφιερωμένα στην 8 του Μάρτη την εποχή του εμφυλίου:

1946
«[...] Οσο εδώ θα κυριαρχεί ο νεοφασισμός και η ξενική κατοχή που τον υποστηρίζει και τον προστατεύει, ο δρόμος της δημοκρατικής ισοτιμίας για τις γυναίκες θα 'ναι κλειστός. Η Ελληνίδα θα ζει μέσα στο φόβο και την αβεβαιότητα για το αύριο της οικογένειας και των παιδιών της. Θα ζει με το βραχνά της αναρχίας, της πείνας, της φασιστικής τρομοκρατίας, του πολέμου. Ημέρα πάλης ενάντια στο νεοφασισμό και την ξενική κατοχή που τον στηρίζει είναι λοιπόν ο φετινός μας γιορτασμός της 8 του Μάρτη και γι' αυτό ακριβώς είναι ημέρα πραγματικής πάλης για τα ισότιμα δικαιώματά μας.1947
«[...] Την εφετινή 8 του Μάρτη οι γυναίκες των δημοκρατικών χωρών του κόσμου τη γιορτάζουν με κατακτημένο το αίτημα της ισοτιμίας και της ισοπολιτείας. [...] Οι Ελληνίδες όμως και πάλι θα γιορτάσουν την 8 του Μάρτη μέσα στις συνθήκες της κατωτερότητας και της υποτέλειας που δημιουργούν για τις γυναίκες τα ανελεύθερα και αντιλαϊκά καθεστώτα [...]. Η αγγλική κατοχή που συνεχίζει να δυναστεύει τη χώρα μας έφερε και διατηρεί στην εξουσία τον ελληνικό νεοφασισμό, οργάνωσε και ξαπόλυσε τον εμφύλιο πόλεμο, εμποδίζει τη δημοκρατική μας πορεία και μ' αυτό εμποδίζει και την ανάδειξη της Ελληνίδας στη θέση του ισότιμου πολίτη.» («Η 8η Μαρτίου, Διεθνής Ημέρα Πάλης της Γυναίκας», «Ριζοσπάστης» 21 Φεβρουαρίου 1947.)

1948
«Οι γυναίκες της Σοβιετικής Ενωσης κι όλος ο Σοβιετικός λαός με συγκίνηση παρακολουθεί τον ανδρείο αγώνα του Ελληνικού λαού ενάντια στη μοναρχοφασιστική κυβέρνηση και τους αγγλοαμερικάνους ιμπεριαλιστές. Οι λαοί της Σοβιετικής Ενωσης είναι καταγαναχτισμένοι απ' το καθεστώς της τρομοκρατίας και της βίας που βασιλεύει στην Ελλάδα. Αλλά εμείς πιστεύουμε πως ούτε οι ομαδικές εκτελέσεις, ούτε τα βασανιστήρια, ούτε οι δολοφονίες, ούτε οι εξορίες γέρων και γυναικόπαιδων δεν θα μπορέσουν να λυγίσουν το σθένος και την πίστη του Ελληνικού λαού στη νίκη.» («Μήνυμα των Σοβιετικών Γυναικών στις γυναίκες της Ελλάδας», «Δελτίο Ειδήσεων» του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας, 10 Μαρτίου 1948.)

1949
«Σήμερα 8 του Μάρτη, οι γυναίκες σ’ όλο τον κόσμο γιορτάζουν τη μεγάλη γιορτή τους, παλεύουν για την ειρήνη, για μια καλύτερη ζωή. [...] Και οι γυναίκες της Ελλάδας θέλουν ησυχία, ποθούν την ειρηνική δουλειά, αγωνιούν να ξαναδούν τα παιδιά και τους άνδρες στα σπίτια, λαχταρούν τη χαρά. Ομως ένας κακός δαίμονας, οι μοναρχοφασίστες δολοφόνοι και οι αμερικάνοι ιμπεριαλιστές σφάζουν, ρημάζουν, αφανίζουν και εξοντώνουν. Δεν θέλουν ησυχία, μισούν την ειρήνη, λυσσομανούν, όταν ο λαός χαίρεται, θέλουν πόλεμο. Διψούν αίμα γιατί αυτό τους δίνει χρυσάφι, πλούτη. Ομως ο λαός μας δεν σκύβει το κεφάλι. Και μαζί του οι γυναίκες παλεύουν, θυσιάζονται, μα νικούν. Δεκάδες και εκατοντάδες γυναίκες περνούν απ' τα μοναρχοφασιστικά στρατοδικεία, δικάζονται και τουφεκίζονται, βρίσκονται στις φυλακές και τα ξερονήσια του θανάτου. Μα δεκάδες χιλιάδες στις πόλεις, στα χωριά και στον δημοκρατικό μας στρατό παλεύουν μ' όλη τους την ψυχή, με το όπλο στα χέρια, χέρι-χέρι με τον άντρα για την ειρήνη, για τη λευτεριά, για μια ζωή καλύτερη.» («Χαιρετισμός του ΚΚΕ», «Επίσημα Κείμενα», τ. 6ος, Σύγχρονη Εποχή, Αθήνα 1987, σ. 357.)

1950
«Για σένα, μανούλα, ξημέρωσε η μέρα./ Στη μεγάλη τη γη πέρα ως πέρα/ τις 8 του Μαρτιού/ τα παιδιά θα γιορτάσουν/ για σε τη χαρά του σπιτιού/ και στεφάνια θα φτιάσουν»   (ποίημα με τίτλο «Στη Μάνα μου», «Η Φωνή της Γυναίκας», όργανο της ΠΔΕΓ στην υπερορία, φύλλο 1, Μάρτιος 1950.)

ΔΙΑΒΑΣΤΕ

«8 του Μάρτη. Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας. Θέσεις της Κεντρικής Γραμματείας Γυναικών, εγκριμένες από το Π.Γ. της Κ.Ε. του ΚΚΕ»
(«Ριζοσπάστης» 3 Μαρτίου 1946) και

«Η Διεθνής Ημέρα της Γυναίκας»
(«Ριζοσπάστης» 10 Μαρτίου 1947)
Η Ημέρα της Γυναίκας ως αφορμή για τη διατύπωση των θέσεων του ΚΚΕ για το «γυναικείο ζήτημα».

«Μαχήτρια»
(«Οργανο των μαχητριών του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας» και στη συνέχεια «Οργανο της ΠΔΕΓ», 1948-1949)
Αφιέρωμα στην 8 του Μάρτη 1949 και στην Α΄ Πανελλαδική Συνδιάσκεψη της ΠΔΕΓ (φύλλα 7, 8 και 9, Φεβρουάριος-Μάρτιος 1949).

"Μαχήτριες της λευτεριάς"
(Εκδοτικό Ελεύθερη Ελλάδα, 1949)
Αναφορά στην "πολεμική επίδοση των μαχητριών του ΔΣΕ" με αφορμή την Ημέρα της Γυναίκας γραμμένη από τη Μαργαρίτα Λαζαρίδου, αρχισυντάκτρια και της "Μαχήτριας".

Μαργαρίτα Λαζαρίδου
«Πόλεμος και αίμα. Ταξείδι στο παρελθόν, ταξείδι στον πόνο»
(Διογένης, Αθήνα χ.χ.)
Ενδιαφέρον οδοιπορικό της συγγραφέως από την εαμική αντίσταση στον εμφύλιο και από εκεί στην υποχρεωτική υπερορία. Πολύτιμες πληροφορίες για εγχώριες και μη γυναικείες οργανώσεις την εποχή του εμφυλίου και τις αρχές της δεκαετίας του ’50.

Αγγέλικα Ψαρρά
«Μια μέρα στα ΑΣΚΙ. Η 8 του Μάρτη, οι κομμουνίστριες και η πολιτική»
(«Αρχειοτάξιο», τεύχος 5, Μάιος 2003, σ. 64-72)
Η Ημέρα της Γυναίκας ως πηγή για την ιστορία της "γυναικείας πολιτικής" του ΚΚΕ και της σχέσης των κομμουνιστριών με την πολιτική.
 
(Ελευθεροτυπία, 5/3/2006)

http://www.iospress.gr/ios2006/ios20060305.htm

(http://www.thmmy.gr/smf/index.php?action=dlattach;topic=4211.0;attach=3200)
(http://www.thmmy.gr/smf/index.php?action=dlattach;topic=4211.0;attach=3202)

 
Στις 8 του Μάρτη 1857 οι εργάτριες στα υφαντουργεία και τα ραφτάδικα της Νέας Υόρκης κατεβαίνουν σε απεργία και διαδηλώσεις. Ζητούν μείωση των ωρών εργασίας στις 10, απο 16 ώρες που δούλευαν τότε αλλά και η εξίσωση των μισθών ανδρών και γυναικών. Η απεργία και οι μεγάλες μαχητικές διαδηλώσεις αντιμετωπίζονται με την αστυνομία και τα όπλα και βάφονται με το αίμα των εργατριών. Η Β΄ Διεθνής Συνδιάσκεψη των Σοσιαλιστριών Γυναικών, που συνήλθε στην Κοπεγχάγη το 1910, καθιέρωσε, μετά από πρόταση της Κλάρας Τσέτκιν, τη μέρα της 8ης Μάρτη σαν Διεθνή Μέρα της Γυναίκας.

Είναι γεγονός ότι το «γυναικείο ζήτημα» έγινε αντικείμενο μελέτης των κλασικών του Μαρξισμού. Το γυναικείο ζήτημα ως ιστορικό κοινωνικό φαινόμενο είναι ένα σύμπλεγμα οικονομικών, πολιτικών, πολιτιστικών ανισοτιμιών και διακρίσεων που εκδηλώνονται σε όλους τους τομείς της κοινωνικής και προσωπικής ζωής της γυναίκας, και σε τελευταία ανάλυση πηγάζει από τις ταξικές σχέσεις εκμετάλλευσης.

Η απελευθέρωση της γυναίκας από την ταξική εκμετάλλευση και τη διπλή καταπίεση μπορεί να πραγματοποιηθεί εφόσον καταργηθεί η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.

Σήμερα ο «Ρ», ενόψει της 8ης Μάρτη, δημοσιεύει δύο κεφάλαια από τη διάλεξη του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ «Για το γυναικείο ζήτημα», το ένα «για την κατάσταση των γυναικών στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και το άλλο «η εξειδίκευση της πολιτικής του ΚΚΕ στις γυναίκες και το γυναικείο κίνημα». Αναδημοσιεύεται από την ΚΟΜΕΠ, τεύχος 1/2006.

Συνεχίζεται...

http://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=5/3/2006&id=6381&pageNo=16&direction=1

...συνέχεια...


Η διεύρυνση της διεθνούς καπιταλιστικής αγοράς, οι αλλεπάλληλες και ολοένα βαθύτερες περιοδικές οικονομικές κρίσεις μετά το 1970, επέβαλαν νέα στρατηγική του κεφαλαίου. Βασικό στοιχείο της αποτελεί η μεγαλύτερη απελευθέρωση των αγορών, σε σχέση με τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες, η συμπίεση της τιμής της εργατικής δύναμης, με προσαρμογή στα νέα επίπεδα παραγωγικότητας της εργασίας αυξάνοντας τον πρόσθετο χρόνο εργασίας σε σχέση με τον αναγκαίο, κάνοντας δηλαδή νέα διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου (π.χ. μερική απασχόληση, ελαστικές εργασιακές σχέσεις προσαρμοσμένες στις εβδομαδιαίες και μηνιαίες ανάγκες των εργοδοτών). Η μεγαλύτερη ανάγκη των γυναικών για περισσότερο μη εργάσιμο χρόνο οδηγεί στην ευκολότερη αποδοχή των ελαστικών εργασιακών σχέσεων.

Για άλλη μια φορά η καπιταλιστική εξουσία χρησιμοποιεί τη γυναικεία ιδιαιτερότητα της εργατικής δύναμης για να γενικεύσει την επίθεσή της σε όλη την εργατική τάξη. Οι ελαστικές εργασιακές σχέσεις προβλήθηκαν ως «ίσες ευκαιρίες» για τη μείωση της μεγαλύτερης ανεργίας των γυναικών, για το συνδυασμό «της μητρότητας με την εργασία».

1. Η ανεργία στις γυναίκες
Η ανεργία στις γυναίκες φτάνει στο 16,1% και είναι υπερδιπλάσια των ανδρών (6,4%). Αυτά τα στοιχεία είναι υποτιμημένα, αφού ουσιαστικά είναι άνεργες ένα μέρος των γυναικών που δηλώνουν οικιακά.

Η ανεργία δημιουργείται από το ταξικό εκμεταλλευτικό χαρακτήρα της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής. Η εργατική δύναμη στον καπιταλισμό είναι εμπόρευμα και γι' αυτό έχει την τύχη κάθε εμπορεύματος, να μένει και απούλητη.

Η μεγαλύτερη ανεργία των γυναικών συναντιέται σε 3 βασικούς κλάδους της ελληνικής μεταποίησης (κλωστοϋφαντουργία, ιματισμός, δέρμα) που βρίσκονται σε μακροχρόνια κρίση (συρρίκνωση), κλάδους που απασχολούσαν και απασχολούν σημαντικό γυναικείο εργατικό δυναμικό.

Η ανεργία στις γυναίκες διευρύνεται παράλληλα με τη διεύρυνση του αριθμού των γυναικών στην κοινωνική εργασία, τη διεύρυνση της μισθωτής γυναικείας εργασίας και τη μείωση της αγροτικής γυναικείας εργασίας.

Η ΕΕ προβάλλει ως αιτία της γυναικείας ανεργίας τη χαμηλή ειδίκευση των γυναικών έναντι των αντρών.

Η γενική πολιτική του κεφαλαίου είναι:

α. Να ανεβεί η συμμετοχή των γυναικών στη μισθωτή εργασία, μοναδική πηγή παραγωγής ή ιδιοποίησης υπεραξίας. Ταυτόχρονα να χρησιμοποιηθεί ως «ελαστική - εφεδρική» εργατική δύναμη. Το κίνητρο απασχόλησης γυναικών (όπως και νέων) έχει τη μορφή επιδότησης προς τους καπιταλιστές. Είναι περιορισμένης χρονικής διάρκειας και δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ουσιαστικά το πρόβλημα της ανεργίας.

β. Διαμορφώνει ορισμένα ειδικά προγράμματα «επιχειρηματικότητας», «κατάρτισης» για τις γυναίκες.

Είναι ζήτημα αν σε αυτά απορροφήθηκαν 7-8.000 γυναίκες σε όλη την Ελλάδα, κυρίως ως αυτοαπασχολούμενες.

Οι περισσότερες απ' αυτές τις «νέες» επιχειρήσεις των γυναικών είναι επισφαλείς λόγω του μονοπωλιακού ανταγωνισμού.

γ. Δημιουργεί κακοπληρωμένες, ασταθείς, στερημένες από τα συλλογικά κατοχυρωμένα εργασιακά δικαιώματα, θέσεις εργασίας στον «κοινωνικό τομέα» (ενδιάμεσες μεταξύ των δημοτικών, κρατικών υπηρεσιών και της υπηρεσίας προς τρίτους).

Δίνοντας λίγα ψίχουλα στις γυναίκες, η πολιτική του κεφαλαίου επιχειρεί να «αμβλύνει» την ανεργία των γυναικών και να διαχειριστεί με υποβαθμισμένες υπηρεσίες τις σύγχρονες ανάγκες για πρόνοια, π.χ. προγράμματα φύλαξης παιδιών στο σπίτι, «Βοήθεια στο σπίτι», φροντίδας υπερηλίκων κλπ.

2. Αμοιβή - εργασιακές σχέσεις - συνταξιοδότηση των μισθωτών εργαζόμενων γυναικών
Κατά το γ΄ τρίμηνο του 1999, οι αμοιβές των γυναικών στο δευτερογενή τομέα της οικονομίας αποτελούσα (οι συγκρίσεις με βάση τις μέσες μηνιαίες αμοιβές). Στο γ΄ τρίμηνο του 2005 ελάχιστη ήταν η τροποποίηση. Στο δευτερογενή τομέα η μέση γυναικεία αμοιβή ήταν το 83,2% της ανδρικής και στον τριτογενή τομέα το 81,7%.

Στην Ελλάδα το 2002 το 68,2% των μερικώς απασχολουμένων ήταν γυναίκες (121.564). Η ανατροπή του σχετικά σταθερού ημερήσιου εργάσιμου χρόνου επήλθε σε μεγαλύτερη έκταση σε κλάδους με σημαντική συγκέντρωση γυναικείου εργατικού δυναμικού, π.χ. στο λιανικό εμπόριο.

Στο όνομα του δημογραφικού προβλήματος και της ισότητας, αυξήθηκαν τα ηλικιακά όρια συνταξιοδότησης από τα 60 στα 65 χρόνια, καταργήθηκε η 5ετής διαφορά από τον άνδρα.

3. Το εκπαιδευτικό σύστημα προετοιμάζει την αυριανή φτηνή, ευέλικτη γυναικεία εργατική δύναμη
Η αστική ιδεολογία και πολιτική θεωρεί κατακτημένη την ισοτιμία μεταξύ ανδρών και γυναικών στη μόρφωση, παρακάμπτοντας την ύπαρξη των ταξικών φραγμών και για τα δυο φύλα. Υποστηρίζει ότι το ζητούμενο είναι η αλλαγή στον παραδοσιακό επαγγελματικό προσανατολισμό των γυναικών, που εμποδίζεται από την αντίθεση μεταξύ ανδρών - γυναικών.

Το αστικό σχολείο στηρίζει την ταξική εκμετάλλευση. Προπαγανδίζει όλα τα σύγχρονα αστικά ιδεολογήματα (βλέπε στη συνέχεια) για τη θέση της γυναίκας και γενικότερα. Διαμορφώνει στις κοπέλες την εξισωτική συνείδηση για τα δύο φύλα, αποσιωπώντας την ταξική διαφοροποίηση που υπάρχει και στα δύο, τα κοινά ταξικά συμφέροντα μεταξύ ανδρών και γυναικών, αλλά και το ταξικό κίνητρο (καπιταλιστικό) στην άρνηση των ιδιαίτερων αναγκών των γυναικών. Μεγάλο μέρος των γυναικών εκπαιδευτικών ζυμώνει αυτές τις αντιδραστικές απόψεις και μέσω του ιδιαίτερου μαθήματος στην «ευέλικτη ζώνη». Τον ίδιο ρόλο παίζουν και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ιδιαίτερα τα τηλεοπτικά εκχυδαΐζουν τις ιδιαιτερότητες του γυναικείου φύλου, εθίζουν στην εκπόρνευση, στη βία.

4. Διευρύνονται οι αστικοί μηχανισμοί του κράτους, για την προώθηση των λεγόμενων «Ισων Ευκαιριών», που εξειδικεύουν την προώθηση των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων και στις γυναίκες. Το ίδιο γίνεται και μέσω της Τοπικής και Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης.

http://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=5/3/2006&id=6381&pageNo=16&direction=1

Να αξιοποιήσουν τη συσσωρευμένη τους πείρα και να αντιπαλέψουν αποφασιστικά όλους όσοι ευθύνονται για τα προβλήματά τους, καλεί τις γυναίκες της χώρας και ειδικότερα τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων η Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας, με ανακοίνωσή της για την Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας.

«Σήμερα 8 Μάρτη 2006, Παγκόσμια Μέρα της Γυναίκας, οι γυναίκες της χώρας μας έχουμε παραλάβει το "εκκαθαριστικό" των κυβερνήσεων που δρομολόγησαν την ανάπτυξη της χώρας μας μέσα στην ΕΕ και στη ζώνη του ευρώ.

Καθαρά καταγράφονται τα τεράστια κέρδη των τραπεζών, των βιομηχάνων, των μεγάλων επιχειρήσεων και των πολυεθνικών, που δρουν στη χώρα μας.

Καθαρά καταγράφονται, επίσης, και οι δείκτες της ανεργίας, της μερικής απασχόλησης, της μερικής ζωής, της φτώχειας για όλους τους εργαζόμενους και ιδιαίτερα για τις γυναίκες που μοχθούν είτε στα αστικά κέντρα είτε στην ύπαιθρο», σημειώνει η ΟΓΕ.

Και συνεχίζει: «149 χρόνια πέρασαν από τον ξεσηκωμό των εργατριών της Νέας Υόρκης για το 8ωρο.

Σήμερα με τόσο παραγόμενο πλούτο και από τον ιδρώτα των εργαζομένων γυναικών, ψάχνουμε ξανά το 8ωρο, τη σύνταξη, το δημόσιο και δωρεάν παιδικό σταθμό.

Ο διευθετημένος χρόνος εργασίας και το απελευθερωμένο ωράριο έχουν ιδιαίτερες επιπτώσεις στις εργαζόμενες γυναίκες:

Κατάργηση του 8ωρου. 10 και 12 ώρες εργασίας χωρίς πληρωμή υπερωριών.
Μηδενισμός του ελεύθερου χρόνου για ξεκούραση, διασκέδαση, συνδικαλισμό, πολιτική και κοινωνική δράση.
Προβληματικές διαπροσωπικές σχέσεις.
Φθορά στη σωματική και ψυχική υγεία, όταν στο σπίτι τις περιμένει το άλλο 8ωρο για την οικογένεια, τα παιδιά, τους γέροντες και τους αρρώστους.
Δυσκολία στον προγραμματισμό της ζωής, στη δημιουργία οικογένειας, στη χαρά της μητρότητας.
Τώρα ξέρουμε:

Τι σημαίνει "ευρωπαϊκό όραμα".
Τι σημαίνουν "ίσες ευκαιρίες" αντί για δικαιώματα.
Τι σημαίνουν οι αναδιαρθρώσεις στα εργασιακά, στα ασφαλιστικά, στην παιδεία, στην υγεία, στην πρόνοια.
Τώρα ξέρουμε:

Γιατί θεσμοθετήθηκε η πορνεία ως επάγγελμα.
Γιατί αυξάνεται η χρήση των ναρκωτικών.
Γιατί ο πολιτισμός καταρρακώνεται και οι τηλεοπτικές χωματερές πληθαίνουν.
Τώρα ξέρουμε:

Γιατί ενισχύονται οι μηχανισμοί παρακολούθησης και καταστολής.
Γιατί μας περικυκλώνουν με κάμερες και εντείνουν την αστυνομοκρατία.
Γιατί ποινικοποιούν τους λαϊκούς αγώνες και κάνουν πολιτική επιστράτευση των απεργών.
Γιατί περιστέλλουν τις δημοκρατικές μας ελευθερίες».
Κι η ανακοίνωση της Ομοσπονδίας καταλήγει:

«Σήμερα η ΟΓΕ καλεί τις εργαζόμενες γυναίκες της χώρας μας, τις νέες γυναίκες να δυναμώσουν το μαχητικό γυναικείο κίνημα. Να κατανοήσουν ότι αποτελούν υπολογίσιμη δύναμη μέσα στο λαϊκό μας κίνημα, δίπλα στο ταξικό εργατικό κίνημα. Να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους πριν μας γυρίσουν στο Μάρτη του 1857. Να πουν ΟΧΙ στην ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα που απειλεί τον κόσμο, την πατρίδα μας, που αφαιρεί το δικαίωμα στη ζωή και απειλεί τη νέα ζωή που φέρνουν στον κόσμο.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ της χώρας μας ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΤΕ:

Σταθερή δουλιά με όλα τα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα.
Κυριακή Αργία.
Ελεύθερο Χρόνο.
Αμοιβές και κοινωνικές παροχές σύμφωνες με τις σύγχρονες ανάγκες σας.
Οι "ανοιχτοί λογαριασμοί" των γυναικών με τους δημάρχους και τους νομάρχες πρέπει να κλείσουν στις επερχόμενες εκλογές. Να ενισχυθούν τα αγωνιστικά ψηφοδέλτια που θα προωθήσουν τα αιτήματά μας και να καταδικαστούν οι πολιτικές της ανεργίας και της φτώχειας».