THMMY.gr

μια ιδέα για την Ελλάδα

ΝΑΣΟΣ ΒΑΓΕΝΑΣ

Σε μιαν εποχή όπου ο αγώνας για ό,τι θα έπρεπε να θεωρείται δεδομένο αναλώνει ένα μεγάλο μέρος της δημιουργικής δραστηριότητας, κάθε ιδέα που θα βοηθούσε στην επιβολή του αυτονόητου θα ήταν πρωτότυπη και αναζωογονητική - ιδιαίτερα για τον λόγο των πολιτικών μας αντιπαραθέσεων, που είναι σήμερα αφόρητα αρνητικός και στείρος. Θα ήταν γόνιμο για τη δημόσια ζωή της χώρας αν ο πολιτικός μας λόγος γινόταν λιγότερο αυτιστικός· αν κυβέρνηση και αντιπολίτευση αποφάσιζαν να απαλλαγούν από τα λεκτικά στερεότυπα, με τα οποία απαξιώνουν ακατάπαυστα ο ένας τον άλλον· αν η εκάστοτε αντιπολίτευση αντιλαμβανόταν ότι αντιπολίτευση - πραγματική, δηλαδή ωφέλιμη για τη χώρα, αντιπολίτευση - δεν γίνεται μόνο με την αντιπαράθεση προς την κυβέρνηση, ότι θα αποτελούσε απόδειξη πολιτικής σοβαρότητας η συμφωνία της με κάποιες κυβερνητικές επιλογές.

Ο κ. Νάσος Βαγενάς είναι καθηγητής της Θεωρίας και Κριτικής της Λογοτεχνίας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΓΕΡΑΣΙΜΟΣ ΒΩΚΟΣ

Ιδέες για να γίνει καλύτερη η χώρα. Δεν είναι κακή ιδέα για τις γιορτές, τώρα που θα ξεκινήσει ένας καινούργιος χρόνος και όλες οι ψευδαισθήσεις επιτρέπονται, ενώ οι ελπίδες και τα χαμόγελα επιβάλλονται προγραμματικά. Εκεί που στις περισσότερες άλλες χώρες οι άνθρωποι είναι υποχρεωμένοι στην επίδειξη της συλλογικής ευτυχίας μόνο μια φορά τον χρόνο, στη δική μας χώρα είμαστε καταδικασμένοι στην ευτυχία όλη τη χρονιά: απόγονοι δοξασμένων προγόνων, απολαμβάνουμε τη μοναδική θέση που κατέχουμε στην Ιστορία και δεν χάνουμε ευκαιρία να το δηλώσουμε. Με «πρώτες προτεραιότητες την παιδεία και τον πολιτισμό», ενισχυμένοι από τον εμπνευσμένο, ευγενή και ήπιο λόγο των θρησκευτικών μας ηγετών, είμαστε πνευματικά θωρακισμένοι, βέβαιοι ταυτοχρόνως ότι δεν κινδυνεύουμε από τους κλυδωνισμούς της πολιτικής, τώρα που αναθέσαμε την τελευταία στις φροντίδες των δικαστικών αρχών. Δύσκολο να βρεθεί καλύτερο. Μόνο ευχές για άλλη μια καλή χρονιά.

Ο κ. Γεράσιμος Βώκος είναι καθηγητής Φιλοσοφίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

ΕΦΗ ΓΑΖΗ

Να εγκαταλείψουμε την ηθικολογία και να (ξανα)σκεφτούμε την πολιτική. Πολλές από τις έννοιες και τις προτάσεις που αρθρώνονται και διακινούνται στον δημόσιο χώρο εμπεριέχουν ατέρμονες επαναλήψεις του «ορθού» και του «πρέποντος» και αποβλέπουν στην ενεργοποίηση του θυμικού και στην καλλιέργεια ενός είδους «ηθικού πανικού». H επανάληψη όμως εκτός από «μήτηρ μαθήσεως» είναι και αδελφή της ανίας. Αφενός, η ηθικολογία βλάπτει σοβαρά την έννοια του ήθους αφού την περιορίζει εντός των κλειστών ορίων αορίστως διατυπωμένων γενικών παραδοχών και λαϊκιστικών επιταγών. Αφετέρου, η ηθικολογία υπονομεύει την ίδια την έννοια της πολιτικής επειδή ανάγει την αντιμετώπιση συλλογικών προβλημάτων στο επίπεδο ατομικών στάσεων και συμπεριφορών. H πολιτική είναι δημόσια και συλλογική υπόθεση και παράγει ήθος όταν συγκροτεί θεσμούς και μηχανισμούς που προωθούν τη διαφάνεια, τη δικαιοσύνη, τη χειραφέτηση και την ισότητα.

Η κυρία Εφη Γαζή είναι λέκτωρ Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

A. ΓΙΑΚΟΥΜΑΚΑΤΟΣ

Μια κριτική ιδέα για την Ελλάδα, μια ευχή. Την ευχή η Ελλάδα, αυτή η τόσο νέα χώρα, να γίνει κάποτε μια κανονική χώρα. Να αλλάξει τη συλλογική νοοτροπία της χωρίς να απαρνηθεί την ταυτότητά της. Να αναπτύξει την αίσθηση της νομιμότητας, τον σεβασμό των κανόνων. Να κατακτήσει μια νέα κοινωνική συνοχή: από τους αγροτικούς μικρόκοσμους περάσαμε σε αλλοτριωμένα, αλαφιασμένα αστικά συμπλέγματα, σε έναν κοινωνικό ιστό χωρίς προσανατολισμό, χωρίς σημεία αναφοράς, χωρίς θεσμούς, χωρίς ανοχές, χωρίς αντοχές. Να καταργήσει τη μαζική παραγωγή ημιμαθών και να συμφιλιωθεί με την έννοια μιας εκπαίδευσης ικανής να παράγει αρίστους. Να πολεμήσει τη μετριότητα, υπερασπίζοντας την αξιοκρατία, κάνοντας την πολιτική ελκυστική για τους καλύτερους. Και να κάνει σημαία της την αρχή ότι στη δημοκρατία οι υποχρεώσεις μπορεί να είναι τόσες όσες και οι απολαβές.

Ο κ. Αντρέας Γιακουμακάτος είναι αρχιτέκτων, επίκουρος καθηγητής Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής, στο ΑΠΘ.

ΓΙΩΡΓΗΣ ΓΙΑΤΡΟΜΑΝΩΛΑΚΗΣ

Χρόνια τώρα οι υπουργοί Παιδείας θεωρούν απαραίτητο να αναφερθούν στην πικραμένη ιστορία για τα Αρχαία Ελληνικά στη ME, στην αξία των κλασικών γραμμάτων και στην εθνική μας υπερηφάνεια για αυτή την κληρονομιά. Αν λοιπόν η ελληνική πολιτεία ενδιαφέρεται όντως για τα κλασικά γράμματα, ας ιδρύσει μέσα στο 2006 ένα Ινστιτούτο Κλασικών Σπουδών, που εμείς οι αρχαιόπληκτοι Ελληνες δεν διαθέτουμε. Ας εξαγγείλει ο κ. Πρωθυπουργός τη δημιουργία ενός ρωμαλέου εκπαιδευτικού Οργανισμού, μη κερδοσκοπικού, με δικό του κτίριο, με πλούσια βιβλιοθήκη, αίθουσες διαλέξεων και σεμιναρίων, όπου θα εργάζονται δικοί μας και ξένοι μεταπτυχιακοί φοιτητές. Σκοπός του, η καλλιέργεια και προώθηση των κλασικών σπουδών. Αν όμως δημιουργηθεί αυτό το Ινστιτούτο για να βολευτούν τίποτε δικοί μας άνθρωποι, χωρίς φαντασία, χωρίς ιδέες και αδιάβαστοι, καλύτερα να μη γίνει.

Ο κ. Γιώργης Γιατρομανωλάκης είναι καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΣ

Μια ιδέα θα ήταν να αυτοδεσμευθούν και οι πολιτικοί και οι επιχειρηματίες - όσοι θέλουν, φυσικά - ότι δεν διαφθείρονται. Πώς, την παλιά εποχή, τα καταστήματα έγραφαν στον τοίχο τους, για να μη φέρουν σε δύσκολη θέση τους πελάτες τους, «βερεσές δεν δίδεται»; Θεωρείται πια εκ των ων ουκ άνευ η ανάγκη διαφοροποίησης τού τάδε από τον δείνα. Δείτε το ως έναν τρόπο αυτοπροβολής των όντως εντίμων σε μια εποχή διαφθοράς. Σε κάθε άλλη περίπτωση, «η σιωπή μιλάει».

Ο κ. Δημήτρης Δημητράκος είναι καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

ΙΩΑΝΝΗΣ M. ΚΟΝΙΔΑΡΗΣ

Βλέπω κάθε μέρα, σε κάθε μου βήμα, τους πολλούς, έντιμους, άξιους και ικανούς μπροστά μου... Από όλους τους χώρους, φοιτητές, διανοούμενους, εργάτες και υπαλλήλους... Ανεξάρτητα από πολιτικές παρατάξεις, στις οποίες ο καθένας από παράδοση ή πεποίθηση ανήκει... Ετοιμους να συντονίσουν τον ζωογόνο παλμό τους σε μια αναγεννητική προσπάθεια... Μια ελπίδα, να ξαναβρεί η Ελλάδα έναν πρωτοπόρο βηματισμό στη χορεία των κρατών και των λαών τους... Να ασφυκτιούν σε αδιέξοδο, αφού οι ηγεσίες όλων των θεσμών έχουν πλέξει σφικτά το δίκτυ που εμποδίζει να προβάλουν και να προχωρήσουν όλοι εκείνοι που δεν είναι ενταγμένοι στο σύστημά τους... Αραγε, ενύπνιο, διαπίστωση ή διαίσθηση;

Ο κ. Ι. Μ. Κονιδάρης είναι καθηγητής της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΚΟΥΛΟΥΡΗ

Να γίνει υποχρεωτική η ανάγνωση ενός βιβλίου τον χρόνο για όλους τους Ελληνες και τουλάχιστον δύο βιβλίων για όσους κατέχουν ηγετικές θέσεις και αξιώματα. Εννοείται ότι αυτό θα είναι το κατώτατο όριο. Ανώτατο όριο ανάγνωσης δεν θα θεσπισθεί. Αφήνω την περιγραφή των κυρώσεων για τους παραβάτες στη δημιουργική φαντασία των συγγραφέων.

H κυρία Χριστίνα Κουλούρη είναι καθηγήτρια Νεότερης Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΚΩΤΙΔΗΣ

Να μην καταργηθεί, όπως φημολογείται ως πρόθεση των κυβερνώντων, το πανεπιστημιακό άσυλο. Το άσυλο είναι μύθος και οι μύθοι δεν καταργούνται διά νόμου αφού ανήκουν στον χώρο της μεταφυσικής. Αντιθέτως, να καθιερωθεί το άσυλο και σε περιοχές εκτός πανεπιστημίου, όπως, δειγματοληπτικώς, μπορώ να προτείνω, τα Εξάρχεια, την πλατεία Συντάγματος, τη διαδρομή της ετήσιας πορείας του Πολυτεχνείου και τα ποδοσφαιρικά γήπεδα σε όλη την Ελλάδα. Δεν ξέρω πόσο θα βελτιωθεί η κατάσταση με μια τέτοια επέκταση, αλλά φαντάζομαι ότι η κυβέρνηση θα κερδίσει τουλάχιστον τη συμπάθεια των αστυνομικών. Εκτός, όμως, από την ανθρωπιστική μου πρόταση έχω και μια περιοριστική της ελεύθερης έκφρασης: να απαγορευθεί στους μητροπολίτες να χρησιμοποιούν το επίθετο «άγιος» όταν αναφέρονται στον εαυτό τους και στους συναδέλφους τους. Γιατί άλλο να λένε «Ο Αγιος Αντώνιος είναι προστάτης των τρελών» και άλλο «Ο Αγιος Μακρακώμης είναι τρελός, κομπλεξικός, ανίκανο
ς », σκανδαλίζοντας τους πιστούς και διασκεδάζοντας τους απίστους.

Ο κ. Αντώνης Κωτίδης είναι καθηγητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

ΙΩΑΝΝΑ ΛΑΛΙΩΤΟΥ

Σκέπτομαι συχνά πώς θα ήταν η ζωή σε μια Ελλάδα λιγότερo ομοιόμορφη. Παρά τη διατυμπανισμένη νεότευκτη πολυπολιτισμικότητα, η χώρα μας χαρακτηρίζεται ακόμη και σήμερα από ιδιαίτερα έντονη - και κάποτε εξοντωτική - ομοιομορφία. Αυτό γίνεται αντιληπτό σε διάφορα επίπεδα της καθημερινότητας: στις ιδέες, στην πολιτική, στη μουσική, στην τέχνη, στις παρέες και στις οικογένειες, στις γειτονιές και στους κοινωνικούς χώρους, στα κέντρα διασκέδασης, στη μόδα, στο ντύσιμο και στα στυλ. Λίγες είναι οι διαφοροποιήσεις, ακόμη και εκεί όπου οι διαφορές είναι πιο έντονες, λόγω κυρίως των αυξανόμενων κοινωνικών ανισοτήτων, πάντα υφέρπει το πρόταγμα, η τάση και η επιθυμία της ομοιομορφίας. Μπορούμε να οραματιστούμε και να σχεδιάσουμε μια Ελλάδα με περισσότερη ισότητα και λιγότερη ομοιομορφία;

H κυρία Ιωάννα Λαλιώτου είναι λέκτωρ Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΡΙΝΟΣ

Μια διαχρονικής αξίας πρόταση, η οποία κατά καιρούς επαναλαμβάνεται αλλά δυστυχώς ουδέποτε υλοποιείται. Φέρει την υπογραφή του μεγάλου Ελευθερίου Βενιζέλου, διατυπώθηκε το 1928 και εγώ αντιγράφω και ταπεινά προσυπογράφω: «Πρώτη μέριμνα της Κυβερνήσεως οφείλει να είναι η πραγματοποίησις όλων των δυνατών οικονομιών εις τας δαπάνας του προϋπολογισμού κυρίως με την μείωσιν της πληθώρας των δημοσίων υπαλλήλων. Αρμόδιοι κριταί υπολογίζουν ότι ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων δύναται άνευ βλάβης της υπηρεσίας να περιορισθή κατά 5.000 και άλλοι ανεβάζουν αυτόν εις 10.000. Δεν ισχυρίζομαι ότι διά των καταργήσεων τούτων θα ανακουφισθή αμέσως ο προϋπολογισμός κατά εκατοντάδες εκατομμυρίων. Διότι δεν είναι εύκολο να ριφθή εις τους δρόμους από της μιας ημέρας εις την άλλην τόσος αριθμός βιοπαλαιστών. Αλλ' αφ' ενός ο περιορισμός των νέων διορισμών, έως ότου απορροφηθούν οι πλεονάζοντες, και εξ άλλου μέτρα τινά, τα οποία θα διευκολύνουν την εκ της υπηρεσίας απομάκρυνσιν άλλων, θα ησφάλιζον οικονομίας, αι οποίαι από έτους εις έτος θα απέβαιναν μεγαλύτεραι. Αι οικονομίαι αυταί όχι μόνον δεν θα παρέβλεπον την καλήν διαξαγωγήν των υπηρεσιών αλλά και θα ικανοποιούσαν το αίσθημα του λαού, ο οποίος τότε μόνον θα επλήρωνε αδιαμαρτυρήτως τους βαρείς φόρους, εάν εγνώριζε ότι έγιναν προηγουμένως όλαι αι δυναταί οικονομίαι εις τας δαπάνας του προϋπολογισμού»(1). Λιγότεροι δημόσιοι υπάλληλοι, λιγότερο κράτος, λιγότερη γραφειοκρατία, μικρότερα δημόσια ελλείμματα, χαμηλότεροι φόροι, λιγότερη ταλαιπωρία των πολιτών, λιγότερη διαφθορά. Ονειρο θερινής νυκτός;

(1) Πηγή το πολύτιμο βιβλίο του Πέτρου Δούκα «Οικονομικές θεωρίες και αρχαία ελληνική σκέψη».

Δ. N. ΜΑΡΩΝΙΤΗΣ

Ο αντίστροφος τίτλος δεν είναι λογοπαίγνιο. Υπονοεί ότι τα περισσότερα πάθη της σύγχρονης Ελλάδας μπορεί να οφείλονται στο γεγονός ότι ο τόπος μας φουσκώνει και ξεφουσκώνει κάθε τόσο από την ιδέα που έχει για τον εαυτό του. Οπότε ζητούμενο για το άμεσο μέλλον είναι η μείωση αυτής της ιδεοληψίας, η προσγείωση δηλαδή στην προβληματική πραγματικότητα. Προσγείωση που την εμποδίζουν, εκτός των άλλων, η δημοσκόπηση των δημοσκοπήσεων και η τηλεθέαση των τηλεθεάσεων. Αν μπορούσαν, για λίγο έστω, να λείψουν.

ΗΡΑΚΛΗΣ ΜΟΣΚΩΦ

Στη χώρα μας η κυρίαρχη αντίληψη για τον δημόσιο βίο, για τον τρόπο που δουλεύουμε, που ψηφίζουμε, ο δεδομένος πατριωτισμός μας δηλαδή, φέρει τα χαρακτηρ
ιστικά μιας αμυντικής συμπεριφοράς που αντιμετωπίζει με μεγάλη επιφύλαξη την εξωστρέφεια και τη συνεργασία.

Χρειαζόμαστε μια ιδέα για την Ελλάδα, η οποία οδηγεί σε αυτό που στην ορολογία των διεθνών σχέσεων ονομάζεται «ήπια δύναμη» (soft power), το κύρος που αντλεί μια χώρα λόγω της απήχησης των επιχειρημάτων της και του σταθεροποιητικού προσανατολισμού της. Χώρα που επηρεάζει τις εξελίξεις και αναδεικνύεται σε διεθνή κοινότητα γιατί προστατεύει τους αναξιοπαθούντες εντός και εκτός συνόρων, πρωταγωνιστεί στην προστασία των γυναικών και των παιδιών από τις σύγχρονες απειλές της φτώχειας, του υποσιτισμού, της σωματεμπορίας, της προσφυγιάς. Χώρα με εθελοντικό κίνημα ανθρωπιάς και κοινωνικής αλληλεγγύης, με πολίτες που συμμετέχουν και λογοδοτούν, που απολαμβάνουν δικαιώματα αλλά αντιλαμβάνονται και τις υποχρεώσεις τους, πολίτες που σέβονται και τους σέβονται.

Ο κ. Ηρακλής Μοσκώφ είναι διδάκτωρ κοινωνιολογίας στη London School of Economics.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗΣ

- Να καταρτισθεί προϋπολογισμός με τριπλάσια κονδύλια για την Παιδεία και τον Πολιτισμό.

- Παράλληλα, να δοθεί θεσμικά πλήρης αυτοδιοίκηση (θεσμική - οικονομική - ακαδημαϊκή) στα AEI, με άσκηση οικονομικού ελέγχου από την πολιτεία.

- Να αλλάξει ριζικά το περιεχόμενο διδασκαλίας στη Γενική Εκπαίδευση (δημοτικό - γυμνάσιο - λύκειο) με έμφαση στη γλώσσα και στα μαθηματικά, με ενίσχυση των ανθρωποπλαστικών μαθημάτων (φιλοσοφίας - ψυχολογίας - καλλιτεχνικών - πολιτισμού - σπουδών περιβάλλοντος - φυσικής άσκησης και αθλητισμού - ανάπτυξης προσωπικότητας) και με ουσιαστική διεύρυνση τού σχολικού χρόνου (09.00-17.00).

Ο κ. Γεώργιος Μπαμπινιώτης είναι καθηγητής Γλωσσολογίας, πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών.

ΠΗΓΗ:ΤΟ ΒΗΜΑ

...συνέχεια

ΝΙΚΟΣ ΜΟΥΖΕΛΗΣ

Δεδομένου ότι η κύρια πηγή της ελληνικής κακοδαιμονίας είναι η δημόσια διοίκηση· δεδομένου ότι τα κόμματα δεν μπορούν να αλλάξουν και πολλά, πολύ απλά γιατί αποτελούν μέρος του προβλήματος· δεδομένου, τέλος, ότι η «επανίδρυση του κράτους» από τη Νέα Δημοκρατία δεν είναι παρά η τακτοποίηση ημετέρων: η Ελλάδα χρειάζεται μια ανεξάρτητη αρχή που θα χαράξει σχέδιο μακρόπνοο για τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης. Το Ανώτατο Συμβούλιο Δημοσίων Υπηρεσιών, το παλιό ΑΣΔΥ, που λειτούργησε κατά το διάστημα 1951-1973, δεν επέτυχε μεγάλη αυτονομία, αποτέλεσε προέκταση της γραφειοκρατίας. Εχουμε, λοιπόν, ανάγκη ένα νέο ΑΣΔΥ, με πραγματική ανεξαρτησία, με πόρους, με κύρος, στα πρότυπα του Συνηγόρου του Πολίτη. Ισως τότε μπορέσει να σημάνει το τέλος της κομματικοκρατίας.

Ο κ. Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στη London School of Economics.

Π. ΝΟΥΤΣΟΣ

Δεν γνωρίζω την αξιοπιστία των οικείων στατιστικών πινάκων. Είναι όμως διάχυτη η αίσθηση ότι οι φτωχοί (με διαρκώς ανατρεπόμενο το όριο επιβίωσης σε ευρώ) γίνονται φτωχότεροι και περισσότεροι. Δηλαδή και στη χώρα μας διευρύνεται ο αριθμός όσων βρίσκονται εκτός απασχόλησης, με μηδενικό εργάσιμο χρόνο, και συνάμα εκτός των αγαθών που συνάδουν προς την ικανοποίηση των αναγκών του σημερινού ανθρώπου, με εξαιρετικά χαμηλό δείκτη αξιοποίησης τού υπό διάθεση χρόνου πέραν της σφαίρας της εργασίας. Χωρίς να συναρτάται η περαιτέρω εξαθλίωση με την ενδεχόμενη κοινωνική ανατροπή, μπορεί εδώ και τώρα να υπάρξει μια στοιχειώδης πρόνοια επιβίωσης της φτωχολογιάς. Με ειδικά κουπόνια (τα οποία θα δίδονται με βάση τη φορολογική δήλωση, την οικογενειακή κατάσταση, την έλλειψη εργασίας κτλ.) θα μπορούν να αγοράζουν στο ένα πέμπτο της αξίας όσα προϊόντα διαθέτουν τα καταστήματα, μικρά και μεγάλα. Αντίστοιχα, με ειδική φορολογία των υψηλών εισοδημάτων θα μπορούσε να ανευρεθεί το σχετικό κονδύλιο. Και αν η ελληνική κοινωνία εμφανίζεται έτοιμη για μια τέτοια αντιμετώπιση, η κυβέρνηση θα κινηθεί προς την αντίθετη κατεύθυνση - δεν τρέφω καμία αυταπάτη.

Ο κ. Παναγιώτης Νούτσος είναι καθηγητής της Κοινωνικής και Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.

ΘΑΝΟΣ Π. ΝΤΟΚΟΣ

H Ελλάδα, όπως άλλωστε και όλα τα άλλα κράτη, θα αντιμετωπίσει, τον 21ον αιώνα, μια σειρά σημαντικές προκλήσεις για την εθνική ασφάλεια, την οικονομική ευημερία και την κοινωνική σταθερότητα. Ενδεικτικά αναφέρουμε: ρόλος στο πλαίσιο της EE, σχέσεις με Τουρκία και βαλκάνιους γείτονες, δημογραφικό και μετανάστευση, περιβάλλον, οικονομική ανάπτυξη σε μια παγκοσμιοποιούμενη οικονομία (με βασικό πόρο τη γνώση), αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών και πανδημιών, κ.ο.κ. Το ζητούμενο είναι να ξεφύγουμε από τη λογική της αποσπασματικής θεώρησης και πυροσβεστικής αντιμετώπισης μέσω της συγκρότησης ομάδας τεχνοκρατών και επιστημόνων, που θα προσπαθεί να δει το δάσος και όχι μεμονωμένα δέντρα. Πρόταση: δημιουργία ενός ολιγομελούς και απολύτως αξιοκρατικά στελεχωμένου οργάνου στρατηγικού σχεδιασμού για την ετοιμασία ενός συνολικού σχεδίου για την Ελλάδα της επόμενης πεντηκονταετίας.

Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι διευθυντής Ερευνών στο Ελληνικό Ιδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).

Θ. Δ. ΠΑΠΑΓΓΕΛΗΣ

Οσο θυμάμαι και ξέρω, στην Ελλάδα έχουμε ένα σύστημα χρονομέτρησης, το εκλογοκεντρικό· δύο (βασικά) εποχές, την καραμανλική και την παπανδρεϊκή· και τριών ειδών χρονιές, τις προεκλογικές, τις εκλογικές και τις μετεκλογικές. Από την άποψη αυτή, το 2006 είναι λίγο - πολύ προκαθορισμένο και δεν χρειάζεται τις ιδέες μου. Αλλά, έστω και έτσι, μια καλή ιδέα θα ήταν να μην αναβάλουμε για το 2007 ό,τι μπορούμε να κάνουμε το 2006. Κοινότοπο (το ξέρω), αλλά εφέτος περίμενα μια πιο «φευγάτη» ερώτηση ­ και, εν πάση περιπτώσει, συμπλήρωσα, και με το παραπάνω, το ελάχιστο των 50 λέξεων που μου ζήτησε «Το Βήμα».

Ο κ. Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής είναι καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΩΜΑΙΟΣ

Στα πλοία γράφεται η σύγχρονη ιστορία... Τον Δεκέμβριο του 1989 ο πρόεδρος Μπους (πατήρ) και ο Γκορμπατσόφ, επιβαίνοντες σε αμερικανικό αντιτορπιλικό, έξω από τη Μάλτα, ενταφίασαν τη συμφωνία της Γιάλτας και υπέγραψαν τη διάλυση της Σοβιετικής Ενωσης...

Θα ήταν ωραίο, με τον νέο χρόνο, οι κουμπάροι Καραμανλής και Ερντογάν να συναντιούνταν σε κρουαζιερόπλοιο, καταμεσίς στο Αιγαίο, και να υπέγραφαν συμφωνία με ένα μόνο άρθρο:

Παγώνουν οι εξοπλισμοί των δύο χωρών για τα επόμενα δέκα χρόνια!

Θα έχει πλάκα να βλέπουμε τους πρεσβευτές των κρατών-προμηθευτών οπλικών συστημάτων και των εγχωρίων εμπόρων να συνωστίζονται στα ταμεία ανεργίας και να κάνουν διακοπές στο Αιγαίο με δαπάνες της Εργατικής Εστίας...

Τι περισσότερο ρεαλιστικό και ελπιδοφόρο μπορούσα να ευχηθώ με μια κυβέρνηση συνεχών εκπλήξεων;

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΣΑΒΒΙΔΗΣ

Ποια Ελλάδα θέλουμε; Θέλουμε μια Ελλάδα που να είναι περήφανη για τον ευρωπαϊκό πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της. Με μια κοινωνία που θα αποδέχεται τον «άλλο» και όχι μόνο θα ανέχεται αλλά και θα καλωσορίζει τη διαφορετικότητα. Συνεπώς χρειάζονται ρηξικέλευθες πρωτοβουλίες οι οποίες να εκφράσουν πολιτικά τα αιτήματα της κοινωνίας για εκσυγχρονισμό όπως έχει γίνει και σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη, π.χ. στην Ισπανία. Γι' αυτό πρέπει: (α) Να αρχίσει άμεσα ουσιαστικός διάλογος για τον χωρισμό Κράτους και Εκκλησίας. (β) Να κατοχυρωθούν τα δικαιώματα των ομόφυλων και ετερόφυλων ζευγαριών μέσα από σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις. (γ) Να εκσυγχρονισθεί η μεταναστευτική πολιτική και να δοθεί σήμερα (όχι αύριο) το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι σε όλους τους μετανάστες που πληρούν τα αναγκαία κριτήρια. Αυτή είναι η Ελλάδα του μέλλοντος. H οικουμενική Ελλάδα.

Ο κ. Φίλιππος Σαββίδης είναι διεθνολόγος και επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών (ΙΣΤΑΜΕ)-«Ανδρέας Παπανδρέου».

ΜΑΤΟΥΛΑ ΣΚΑΛΤΣΑ

Εχω μια ιδέα: Να κάνω μόνο αυτό που ξέρω.

Εχω μια ιδέα: Να κάνω μόνο αυτό που μπορώ.

Εχω μια ιδέα: Να δηλώνω μόνο ό,τι είμαι.

Εχω μια ιδέα: Να διεκδικώ μόνο ό,τι θεωρούν ότι αξίζω.

Εχω μια ιδέα: Να είμαι ο εαυτός μου.

Εχω μια ιδέα: Να μη φοβάμαι τις ιδέες.

Εχω μια ιδέα: Να μην έχω μόνο ιδέες.

Εχω μια ιδέα: Να κάνω πράξη τις ιδέες.

Εχω μια ιδέα: Να πράττω σοβαρά.

Εχω μια ιδέα: Να εμπιστεύομαι τους ανθρώπους.

Εχω μια ιδέα: Να μη φοβάμαι να δίνω.

Και μετά άκουσα τον δυομισάχρονο εγγονό μου να λέει: Γιαγιά, έχω μια ιδέα: Παίζουμε βαβούνια; Και προσγειώθηκα, παίζοντας πολύ σοβαρά μαζί του αυτοκινητάκια, όπως πολύ σοβαρά ξέρουν να παίζουν τα παιδιά. Αν μπορούσαμε και μεις σήμερα στην Ελλάδα να «παίζαμε» τις ιδέες μας τόσο σοβαρά όσο τα παιδιά...

H κυρία Ματούλα Σκαλτσά είναι καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης και Μουσειολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

ΜΙΜΗΣ ΣΟΥΛΙΩΤΗΣ

Εφόσον οι νέες ιδέες προκύπτουν από «στοχαστικές προσαρμογές» των παλαιών, ιδού η πρόταση: η Ελλάδα να κηρυχθεί ευρωπαϊκός χώρος των αρχαιολογικών μνημείων, ανθρώπων και τόπων, και το υπουργείο Πολιτισμού να αναβαθμισθεί σε πρώτο τη τάξει. Επί μέρους προκύπτουσες ιδέες: (α) οι αρχαιολόγοι και οι φύλακες μνημείων να διορίζονται πριν από τους νοσηλευτές και τους πυροσβέστες και εις τρόπον ώστε το επάγγελμα του ξεναγού να αποβεί πιο ελκυστικό από του αεροναυπηγού ή του πλαστικού χειρουργού, (β) οι αρχαίοι έλληνες συγγραφείς να εκδοθούν από την Ευρωπαϊκή Ενωση με συνοδευτικά CD πολύγλωσσων μεταφράσεων.

Αν όχι αυτήν την ιδέα, τότε να υιοθετήσουμε κάποιαν άλλη και πάντως μεμονωμένη, καθώς δεν είμαστε σε θέση να τα επιδιώκουμε όλα μαζί. Ο Τρικούπης και ο αρχετυπικός Καραμανλής είχαν επιλέξει ελάχιστους στόχους. Τρίτος ο Σημίτης είπε «ΟΝΕ, υποδομές και Ολυμπιάδα - και πολλά μάς είναι, γιατί μας ξέρω τι είμαστε»· και τα
 κατόρθωσε.

Y.Γ.: Το ρουσφέτι και η διαφθορά θα καταργηθούν μόνο αν ο θεσμός της οικογένειας ατονήσει: και τα δύο είναι σύμφυτα με αυτόν.

Ο κ. Μίμης Σουλιώτης είναι αναπληρωτής καθηγητής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας.

ΡΙΧΑΡΔΟΣ ΣΩΜΕΡΙΤΗΣ

H «ιδέα μου» είναι απλή, ανταποκρίνεται στους νόμους, στο Σύνταγμα και στις διακηρύξεις δικαιωμάτων του ανθρώπου: να καταλάβουμε όλοι ότι και η πιο μεγάλη και δημοκρατικά κατοχυρωμένη πλειοψηφία μπορεί να αποφασίζει για την πολιτική και την οικονομία αλλά όχι για τα «πιστεύω» μας και για το πώς θέλουμε να ζούμε και να πεθαίνουμε. Εχουμε συνηθίσει εδώ να θεωρούμε ότι μια πλειοψηφία μπορεί να καταργεί ή να συρρικνώνει τις ατομικές ελευθερίες - και να το πρόβλημα με τον κάθε πλειοψηφικό απολυταρχισμό. Παράδειγμα, όσα απαιτεί και (τρομοκρατικά: «πολιτικό κόστος») επιβάλλει η επίσημη Εκκλησία, από την κούνια μας ως την ταφή μας.

ΘΕΟΔΟΣΗΣ Π. ΤΑΣΙΟΣ

Χαίρομαι που έπεσε γενική Απαισιοδοξία (το απαραίτητο βήμα πριν από την Αυτοσυνειδησία και πριν από οποιαδήποτε Ανάκαμψη). Οι φαύλοι βέβαια παρακωλύουν ακόμη τον μηχανισμό της Αυτοσυνειδησίας, εμμένοντας στο αντιλαϊκό σύνθημα «για όλα φταίνε οι... Αλλοι». Τώρα όμως που οι τέως πάμπτωχοι Ιρλανδοί, Φινλανδοί, Πορτογάλοι και Σλοβένοι την αποφενάκισαν αυτήν την παπαρδέλα, καλούμαστε να ξαναρίξουμε «μιαν ιδέα, για μιαν Ελλάδα νέα». Πού, λοιπόν, να βάλουμε τη μύτη τού μοχλού για το Ανασήκωμα; Απάντηση: Στον δεκαπλασιασμό δαπανών για τα Νηπιαγωγεία. Εκεί όπου αμβλύνεται κάπως η ενώπιον της Παιδείας κοινωνική αδικία, χτίζονται οι χαρακτήρες, δια-μορφώνονται οι πολίτες (και απαλλάσσονται από τα έμμονα συμπλέγματα των γονιών τους). Είθε.

Ο κ. Θεοδόσης Π. Τάσιος είναι ομότιμος καθηγητής του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου.

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΖΙΟΒΑΣ

Το τέλος των ιδεών δεν νομίζω ότι θα σημάνει γρήγορα ή εύκολα, όπως διαψεύστηκαν και οι εικασίες για το τέλος της ιστορίας, του βιβλίου, της λογοτεχνίας ή της πολιτικής. Απλώς σήμερα δεν μπορούμε να μιλούμε ούτε για μεγάλες ιδέες αλλά ούτε και για ιδέες με αποκλειστικά εθνική εμβέλεια. Η Ελλάδα στο χώρο των ιδεών ήταν συχνά ετερόφωτη και για τούτο στην περίπτωσή της ιδιαίτερη σημασία έχουν οι λόγοι αποδοχής ή απόρριψης των νέων ιδεών. Πότε τις αγκάλιαζε χωρίς ενδοιασμούς και πότε αντιστεκόταν πεισματικά σε αυτές. Απλό παράδειγμα η ιδέα του αντικαπνιστικού αγώνα, που ενώ έχει επιβληθεί πλέον και έχει αναχθεί σε μείζον πολιτικό ζήτημα σε όλη την Ευρώπη (συμπεριλαμβανομένης της απείθαρχης γειτονικής Ιταλίας), στην Ελλάδα ακόμη και οι σχετικά πρόσφατες αντικαπνιστικές διατάξεις καταστρατηγούνται ασύστολα. Το γεγονός ότι η αντικαπνιστική νοοτροπία δεν ρίζωσε στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά αποκαλυπτικό τού πώς ο Ελληνας αντιδρά σε ξένες οδηγίες, αντιλαμβάνεται την εθνική του ιδιοτυπία, την ευρωπαϊκή του ωριμότητα ή τις υποχρεώσεις του προς τους συνανθρώπους του. Να ευχηθώ λοιπόν με την ευκαιρία του νέου χρόνου να μην ατονήσει εντελώς η ιδέα της αντικαπνιστικής εκστρατείας. H Ελλάδα την έχει ανάγκη.

Ο κ. Δημήτρης Τζιόβας είναι καθηγητής Νεοελληνικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Birmingham της Αγγλίας.

ΜΙΧΑΛΗΣ A. ΤΙΒΕΡΙΟΣ

Πολλά θα ήθελα να συμβούν, τη χρονιά που έρχεται, στη χώρα μας, αλλά η απαρίθμησή τους και μόνο θα ξεπερνούσε πολύ τον διαθέσιμο χώρο. Πάνω από όλα εύχομαι την αναστήλωση του σαθρού κρατικού οικοδομήματος με ιδιαίτερη ενίσχυση των υποστυλωμάτων της δικαιοσύνης. Ευελπιστώ ακόμη... το Αγιο Πνεύμα να φωτίσει τους αρμόδιους για θέματα Παιδείας, και ιδιαίτερα της μέσης και ανώτατης βαθμίδας της, ενώ στο θείο εναποθέτω και τις ελπίδες μου για την αποκατάσταση μιας αξιοκρατίας, σε όλους τους τομείς της κρατικής μηχανής.

Ο κ. Μιχάλης A. Τιβέριος είναι καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

ΠΗΓΗ:ΤΟ ΒΗΜΑ