THMMY.gr

Η υποχρηματοδότηση είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα

Του ΣΠΥΡΟΥ ΠΑΝΤΕΛΑΚΗ*



1 Πριν απαντήσει κανείς στο ερώτημα ποια είναι η συμμετοχή του φοιτητικού κινήματος στη διοίκηση των πανεπιστημίων, πρέπει να απαντήσει σε δύο άλλα ερωτήματα. Το πρώτο ερώτημα είναι τι περιθώρια (αυτο)διοίκησης έχουν τα πανεπιστήμια σήμερα. Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ότι, δυστυχώς, τα περιθώρια αυτοδιοίκησης των ελληνικών ΑΕΙ είναι ελάχιστα και ότι στην πραγματικότητα οι διοικήσεις των ιδρυμάτων περιορίζονται σε ρόλο απλού διαχειριστή υπουργικών αποφάσεων και μίζερων προϋπολογισμών. Η προωθούμενη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση επιδεινώνει την κατάσταση αυτή και αποστερεί από τη διοίκηση κάθε δυνατότητα διατύπωσης και εφαρμογής εκπαιδευτικών και ερευνητικών πολιτικών. Το δεύτερο ερώτημα είναι σε τι κατάσταση βρίσκεται το φοιτητικό κίνημα σήμερα. Με τις μεγαλύτερες παρατάξεις του υπό κομματική κηδεμονία και καθοδηγούμενες από κομματικούς μηχανισμούς, το μεγάλο, δυστυχώς, αυτό κομμάτι του «φοιτητικού κινήματος» εύκολα υποκύπτει στις συναλλαγές για την εκλογή διοικήσεων και υποβαθμίζεται σε ρόλο προπαγανδιστή κομματικών θέσεων. Υπάρχει βεβαίως και το φοιτητικό κίνημα, που κυρίως αντιστέκεται, σπανιότερα προτείνει, εκφράζει μια γνήσια αγωνία και ψάχνει για όραμα και στόχους. Αυτό, όμως, σπάνια συμμετέχει στη διοίκηση.


2 Το πρόβλημα της υποχρηματοδότησης είναι το μεγαλύτερο ίσως πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ΑΕΙ και αποτελεί τη σοβαρότερη τροχοπέδη για την υλοποίηση υψηλής ποιότητας προγραμμάτων σπουδών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η ετήσια χρηματοδότηση ανά φοιτητή που χορηγεί το γερμανικό κράτος στα Πολυτεχνεία της Γερμανίας είναι της τάξης των 15 χιλιάδων ευρώ και είναι 7 με 8 φορές μεγαλύτερη από αυτή που παίρνουν τα ελληνικά Πολυτεχνεία για να εκπαιδεύσουν τους φοιτητές τους. Ο περίφημος πατριωτισμός των Ελλήνων, στον οποίο η πολιτεία εναποθέτει την ποιότητα της εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με εξωτερική χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ενωση και αλλού, που εξασφαλίζεται από αρκετές πανεπιστημιακές μονάδες με πολύ κόπο για υψηλής στάθμης έρευνα, αντισταθμίζουν εν μέρει την αδιαφορία της πολιτείας να επενδύσει στην παιδεία και εξασφαλίζουν ότι, τελικά, στα περισσότερα τουλάχιστον πανεπιστήμια τα παιδιά μας σπουδάζουν καλά. Δυστυχώς, η επιχειρούμενη μεταρρύθμιση στην έρευνα και στα μεταπτυχιακά θέτει πολύ σοβαρά εμπόδια στην εξασφάλιση αυτοχρηματοδότησης από τα πανεπιστήμια, ωθεί την έρευνα και, συνεπώς, την παραγωγή γνώσης εκτός πανεπιστημίου και, άρα, θα έχει πολύ αρνητικό αντίκτυπο στην ποιότητα των παρεχόμενων σπουδών.

3 Το γνωστό σλόγκαν «κάθε πόλις και στάδιο, κάθε χωριό και γυμναστήριο» εφαρμόστηκε ως «κάθε πόλις και πανεπιστήμιο, κάθε χωριό και ΤΕΙ». Αρχής γενομένης από τις κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ, η πολιτεία ίδρυσε, έτσι, χωρίς πρόγραμμα, πανεπιστημιακά τμήματα και ΤΕΙ, συνήθως χωρίς υποδομές και συχνά καθηγητές, προκειμένου να απορροφηθούν κοινοτικοί πόροι και να ικανοποιηθούν τοπικισμοί και τοπικοί παράγοντες. Η ίδρυση ΑΕΙ θεωρήθηκε μάλιστα μοχλός ανάπτυξης της περιφέρειας σε αναλογία με την ίδρυση στρατοπέδων σε παλαιότερες εποχές. Στην πράξη, στις τοπικές κοινωνίες αναπτύχθηκε μια αγορά ενοικίασης δωματίων και άνθησαν τα σουβλατζίδικα και οι πιτσαρίες. Μια και τα περισσότερα από τα τμήματα αυτά ιδρύθηκαν με μελέτες σκοπιμότητας της κακιάς ώρας, κάποια από αυτά μέχρι σήμερα χορηγούν πτυχίο με ασαφή ή ανύπαρκτα επαγγελματικά δικαιώματα.

4 Οι καθηγητές πανεπιστημίου είναι δημόσιοι λειτουργοί, στους οποίους η πολιτεία εμπιστεύεται την εκπαίδευση των παιδιών μας και επομένως πρέπει να αξιολογούνται. Φυσικά, οι καθηγητές και τώρα αξιολογούνται. Η διαδικασία εκλογής και εξέλιξής τους στις ακαδημαϊκές βαθμίδες είναι αρκετά αυστηρή και προκαθορισμένη από τον νόμο, προβλέπει συγκεκριμένα αντικειμενικά και μετρήσιμα κριτήρια και, παρά τα κάποια παρατράγουδα, τηρείται. Κρίνονται επίσης καθημερινά από τους φοιτητές στο αμφιθέατρο. Παρά ταύτα η συστηματική και περιοδική αξιολόγηση των καθηγητών όλων των βαθμίδων, δηλαδή και των πρωτοβάθμιων καθηγητών, μόνο θετικά μπορεί να συμβάλει στη συνολική ποιότητα των πανεπιστημίων. Αυστηρή προϋπόθεση είναι βέβαια ότι τα κριτήρια αξιολόγησης θα είναι ακαδημαϊκά, θα προκύψουν από διάλογο με τα πανεπιστήμια και θα αποκλείουν κυβερνητικές, κομματικές ή συντεχνιακές παρεμβάσεις. Δυστυχώς, δεν είμαι πολύ αισιόδοξος ότι η ουσιώδης αυτή προϋπόθεση μπορεί να τηρηθεί στη χώρα μας. Η αξιολόγηση των πτυχίων θα ήταν επίσης θετική και καλοδεχούμενη αν γινόταν σε αντίστοιχη κατεύθυνση με τα παραπάνω.

Τι εμπιστοσύνη να έχεις όμως να αξιολογήσει τα πτυχία σου μια κυβέρνηση που αρνείται, όπως και η προηγούμενη του προηγούμενου κόμματος, να αναγνωρίσει ότι τα πτυχία των ελληνικών Πολυτεχνείων που χορηγούνται ύστερα από πενταετείς σοβαρές σπουδές δεν είναι τουλάχιστον ισότιμα με τα διπλώματα που χορηγούν διάφορα τριτοκλασάτα βρετανικά πανεπιστήμια έπειτα από 4 χρόνια σπουδών;



* Ο Σπύρος Παντελάκης είναι καθηγητής στο Τμήμα Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Πατρών και διευθυντής του Εργαστηρίου Τεχνολογίας και Αντοχής Υλικών του ίδιου τμήματος. Σπούδασε στη Γερμανία. Ηλεκτρονική διεύθυνση: pantelak@mech.upatras


ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 15/04/2008