THMMY.gr

ΡΟΜΑ: ΚΑΤΑΔΙΚΑΣΜΕΝΟΙ ΑΠΟ ΠΟΛΙΤΕΙΑ-ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Ταξικά απόβλητα

Των ΙΩΑΝΝΑΣ ΣΩΤΗΡΧΟΥ, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ Φωτορεπορτάζ: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΥ

Ανθρωποι που ζουν στα σκουπίδια. Σε παράγκες, δίπλα στο κέντρο της Αθήνας. Δίχως νερό, ηλεκτρισμό και αποχέτευση. Χωρίς να έχουν καταγραφεί σε δημοτολόγια ή να μπορούν να στείλουν τα παιδιά τους σχολείο. Οι τσιγγάνικοι πληθυσμοί στη χώρα μας στερούνται στον 21ο αιώνα σχεδόν όλα τα αυτονόητα. Υπό αυτές τις συνθήκες στη χώρα μας μόνον ως μαύρο ανέκδοτο ηχεί η σημερινή παγκόσμια μέρα για τους Ρομά.

«Εκρηκτικό θέμα εθνικών διαστάσεων που κανείς δεν του δίνει τη δέουσα σοβαρότητα», χαρακτηρίζει την κατάσταση των πληθυσμών Ρομά ο βοηθός Συνήγορος του Πολίτη για τον Κύκλο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Ανδρέας Τάκης, αναδεικνύοντας το στεγαστικό ως το κυριότερο διακύβευμα, από την εξέλιξη του οποίου εξαρτάται και η πρόσβαση σε δημόσια αγαθά (ιατρική-προνοιακή μέριμνα, εκπαίδευση κ.λπ.).

«"Παρά την κοινώς ακόμη επικρατούσα φολκλορική αντίληψη περί νομαδικότητας των Τσιγγάνων, είναι εγκατεστειμενοι λίγο - πολύ μόνιμα σε ορισμένη περιοχή. Αυτές οι εγκαταστάσεις αποτελούν πόλο έλξης άλλων ομάδων Ρομά, σημαντικό τμήμα των οποίων φαίνεται να αποτελούν αλλοδαποί», μας λέει. Ομάδες που «μολονότι δεν φαίνονται να συμβιώνουν ομαλά με τους ιθαγενείς Ρομά, εκμεταλλεύονται τη σχετική ασφάλεια της παραμονής που τους παρέχει η γενικότερη αδιαφορία των Αρχών».

Ομως, παρά τη διάθεση στεγαστικών δανείων, αντιμετωπίζουν ανυπέρβλητα νομικά εμπόδια, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να χτίσουν στα οικόπεδά τους και να μένουν σε πρόχειρα παραπήγματα, εξασφαλίζοντας απλώς ότι δεν θα απομακρυνθούν. Επιπροσθέτως μεγάλο τμήμα του συνολικού πληθυσμού δεν είναι δημοτολογικά τακτοποιημένο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την έκδοση κάθε είδους διοικητικών εγγράφων.

Το πρόβλημα των Ρομά «δεν μπορεί να αφήνει νομίμως αδιάφορο το κράτος», καθώς «εξευτελιστική μεταχείριση μπορεί να θεωρηθεί ότι συνιστά η επί σειράν πολλών ετών ανοχή ή και συντήρηση των αθλίων συνθηκών υπό τις οποίες διαβιούν οι Ρομά σε αρκετούς καταυλισμούς της χώρας», εξηγεί ο Συνήγορος, αφού η υποχρεωτική απομάκρυνσή τους από αυθαίρετες εγκαταστάσεις χωρίς την προηγούμενη υπόδειξη κατάλληλου χώρου ασφαλούς και μόνιμης εγκατάστασης θεωρείται ότι τους αποκλείει «επί ποινή παράβασης θετικού καθήκοντος».

Για τον Συνήγορο που έχει ιδρύσει πανελλήνιο δίκτυο συνεργασίας με φορείς της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται σε ζητήματα προστασίας Τσιγγάνων, η οποιαδήποτε λύση προϋποθέτει την ενεργοποίηση της τοπικής κοινωνίας αλλά και των ίδιων των θεσμών.

Παιχνίδι στα χέρια των παιδιών τα απομεινάρια της ευμάρειάς μας
Οι ...εκκρεμότητες

«Κομβικό σημείο για την αρχή της επίλυσης των προβλημάτων μοιάζει να είναι η ρύθμιση των αστικοδημοτικών εκκρεμοτήτων, που αποδυναμώνουν κάθε ελπίδα εξομάλυνσης και συμβίωσης με το κοινωνικό σύνολο», επισημαίνει στην «Ε» η επιστημονική συνεργάτιδα της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) για θέματα Ρομά, Χριστίνα Παπαδοπούλου.

Βασικό εμπόδιο είναι ότι οργανώσεις και μέλη του πληθυσμού Ρομά δεν συμμετέχουν στα κέντρα λήψης αποφάσεων που τους αφορούν: «Το βέβαιο είναι ότι καμία κρατική ή άλλη παρέμβαση δεν μπορεί να τελεσφορήσει αν δεν συμπεριλάβει τους ίδιους τους ενδιαφερόμενους», εξηγεί αναφερόμενη στην ύπαρξη ρατσιστικών αντανακλαστικών στη διοίκηση και στην ευρύτερη κοινωνία, που καθορίζουν ως στόχο τη λήψη διοικητικών και νομοθετικών παρεμβάσεων για την αποδυνάμωση των μυθολογιών για τους Τσιγγάνους, που συχνά χρησιμοποιούνται ως άλλοθι για την διαιώνιση συμπεριφορών που ενέχουν διάκριση.

«Οχι μόνο δεν έχει γίνει τίποτα, αλλά τα πράγματα έχουν επιδεινωθεί από την τελευταία καταδίκη της Ελλάδας πριν από λίγα χρόνια», λέει στην «Ε» για τις διακρίσεις σε βάρος των Ρομά ο εκπρόσωπος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ) Παναγιώτης Δημητράς.

«Παλαιότερα υπήρχε μια κεντρική προσπάθεια επίλυσης των προβλημάτων σε επίπεδο πρωθυπουργού η οποία σήμερα δεν υπάρχει. Αρα, είναι πλέον αχαλίνωτη η τοπική αυτοδιοίκηση και με την ανοχή της κεντρικής διοίκησης παραβιάζει συστηματικά τα δικαιώματα των Ρομά, τόσο στη στέγαση όσο και στην εκπαίδευση, όπου ελάχιστα παιδιά τελειώνουν το Δημοτικό».

Σύμφωνα με τον ίδιο, σχεδόν όλοι οι οικισμοί Ρομά σε Αθήνα και Ασπρόπυργο βρίσκονται υπό έξωση. Οσο για τη ρατσιστική αντιμετώπιση; Μας θυμίζει ενδεικτικά την τελευταία απόφαση του Ευρωδικαστηρίου κατά της Ελλάδος τον περασμένο Δεκέμβριο, που αφορούσε μία έγκυο που απέβαλε κατά τη διάρκεια επιδρομής της αστυνομίας το 2002 στον καταυλισμό Νέα Ζωή Ασπροπύργου, που, επιπροσθέτως, καταδίκασε και για τη ρατσιστική στάση της Αστυνομίας κατά των Τσιγγάνων.

Συμβίωση με τα σκουπίδια, λίγα λεπτά από το κέντρο της Αθήνας
«Δικαιοσύνη» εξπρές

Σε πολλές περιπτώσεις που οι Τσιγγάνοι έχουν προσφύγει στη Δικαιοσύνη «παρ' ότι μερικές υποθέσεις εκκρεμούν εδώ και χρόνια, δεν έχει ολοκληρωθεί ούτε η προκαταρκτική εξέταση, ενώ αντίθετα οι μηνύσεις εναντίον Τσιγγάνων από δημάρχους, γείτονες ή άλλους διεκπεραιώνονται σε χρόνο ρεκόρ από την ίδια Δικαιοσύνη...».

Ο μέσος όρος ζωής είναι τα 55 έτη, ενώ το 90-100% των τσιγγανόπουλων εξακολουθεί να είναι ανεμβολίαστο. Η ηπατίτιδα β' είναι τρεις φορές μεγαλύτερη απ' ό,τι στον υπόλοιπο πληθυσμό και ο αριθμός τσιγγανόπουλων στη φυλακή είναι εφτά φορές περισσότερος απ' ό,τι στον υπόλοιπο πληθυσμό, μας λέει ο ερευνητής-συγγραφέας του «Ρομ και φυλετικές διακρίσεις» Δημήτρης Ντούσας, συμπληρώνοντας: «Οδηγούνται δίπλα στις χωματερές για να βρουν τα υλικά μέσα της συντήρησής τους, ακόμα και για να φάνε τα αποφάγια της ευμάρειάς μας». Και συμπληρώνει ότι τέσσερις Τσιγγάνοι ήταν μέλη της Φιλικής Εταιρείας, ενώ είχαν πάρει μέρος και στην Εθνική Αντίσταση.

«Μπορεί η καταγωγή του ονόματος των Ρομ να προέρχεται από την ελληνική λέξη "δρόμος", ως επεξηγηματική αυτών που ζουν στους δρόμους», ωστόσο για τον Χρήστο Λάμπρου, εκπρόσωπο της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Ελλήνων Ρομά (ΠΟΣΕΡ), αυτή η «φιλοσοφία του δρόμου» προέρχεται από το κυνήγι του «πρόχειρου, του καθημερινού και του εφικτού». Μας μίλησε για τον «υφέρποντα ρατσισμό της αδιαφορίας» και την έλλειψη αυτοεκτίμησης αυτών των πληθυσμών, που η ζωή τους «είναι κάτω από τη σόλα των μη Τσιγγάνων»... *

Τους τρώνε οι αρουραίοι

«Πόσο τέλεια είναι η ασχήμια τους», όπως θα έλεγε ο Οσκαρ Γουάιλντ γι' αυτούς που ζουν σήμερα σε έναν μικρό καταυλισμό μόλις δύο με τρία χιλιόμετρα από την Ιερά Οδό και Βοτανικό. Ζουν μέσα σε βουνά σκουπιδιών, ενώ όταν νυχτώνει ποντίκια τούς μασάνε ζωντανούς στον ύπνο. Βρέφη και μανάδες με δαγκωματιές, παιδιά που από τα πέντε (5) τους καπνίζουν ενώ από τα 11 ενδεχομένως και να οδηγούν.

Η μόνη τους εκπαίδευση είναι να ξέρουν πώς γράφεται το όνομά τους. Μετά είναι έτοιμοι να βγουν στους δρόμους για να αγοράσουν και να πουλήσουν παλιατζούρες, από τις οποίες με κάποιον ανεξήγητο τρόπο καταφέρνουν να βγάλουν λίγα χρήματα. «Βγάζω από το χώμα ένα κομμάτι σίδερο, να το πουλήσω παλιατζής, να το κάνω ψωμί, να το φάω», λέει ο Γούλιτ. «Ομως εδώ, ακόμα και το χώμα είναι άρρωστο». Πολλές παλιατζούρες τις χρησιμοποιούν ως πρώτες ύλες για τις παράγκες τους, με αποτέλεσμα μια γιγάντια προεκλογική αφίσα του Καραμανλή να γίνεται ταπετσαρία παράγκας σε καταυλισμό τσιγγάνων.

Στον καταυλισμό των 500 περίπου ανθρώπων, με την κάθε μητέρα να έχει από τέσσερα έως οχτώ παιδιά, μόνο ένα κορίτσι πηγαίνει σχολείο και η μοναδική παιδική ζωγραφιά στον καταυλισμό είναι δική της. Τα περισσότερο ωστόσο πιτσιρίκια λένε πως θα ήθελαν να πηγαίνουν σχολείο.

Για τους διαμένοντες οι κατσαρίδες θα ήταν πολυτέλεια, αφού, όπως λένε, το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι τα ποντίκια. Ενας ηλικιωμένος πέθανε από ασιτία, μια παράγκα κάηκε, άλλες πέφτουν από κακή κατασκευή, δεν έχουν τρεχούμενο νερό ή αποχέτευση, για ηλεκτρικό έχουν γεννήτριες για τις οποίες πρέπει να αγοράζουν βενζίνη και όμως το μεγαλύτερο πρόβλημα εξακολουθούν να είναι τα ποντίκια.

Λες και τους μισούν, οι αρουραίοι των τριών και τεσσάρων κιλών βγαίνουν τις νύχτες και τους επιτίθενται. Επιτίθενται στους ίδιους και στα όποια τρόφιμα έχουν, ακόμα και την ώρα που είναι ξύπνιοι. Η μητέρα της μόλις μερικών μηνών Μελίνας λέει για τις δαγκωνιές που έχει η κόρη της στο πόδι, ενώ μετά δείχνει κάποια παλιά σημάδια που έχει η ίδια στο μάγουλο.

Στον αντίποδα του παραμυθιού που το σπίτι είναι φτιαγμένο από γλυκά, εκεί τα σπίτια είναι φτιαγμένα από σκουπίδια. Καφάσια για θεμέλια, καμιά τάβλα, λαμαρίνες, χαρτόκουτες, νάιλον και ό,τι άλλο μπορεί να βρει κανείς σε σκουπίδια ή σε κοντέινερς έξω από οικοδομές.

«Τζάμπα ζωή ζούμε», λένε. Αν αρρωστήσει κάποιο παιδί, τότε καλύτερα να μην αρρώσταινε, αφού στα νοσοκομεία ζητάνε βιβλιάριο υγείας. Για νερό πηγαίνουν στην πλησιέστερη βρύση που θα βρουν και γεμίζουν καροτσάκια του σούπερ-μάρκετ με μπουκάλια νερού.

Αποβολή διαρκείας

«Ενας συχνός τρόπος σχέσης Τσιγγανοπαίδων και εκπαίδευσης είναι η... μη σχέση». Αποκαλυπτικός ο σχολιασμός του γεγονότος ότι τα Τσιγγανόπαιδα δεν εγγράφονται καν στο σχολείο, από τον καθηγητή Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Παναγιώτη Παπακωνσταντίνου, στο κείμενό του «Εκπαιδευτικές ανισότητες και κοινωνικό περιθώριο».

Για ιδιότυπες «αντιστάσεις» που «αναφύονται» αυτόκλητα στο κοινωνικό πεδίο κάνει λόγο ο ίδιος στην απολογιστική έκθεση υλοποίησης του έργου «Ενταξη Τσιγγανοπαίδων στο σχολείο» για την περιφέρεια Ηπείρου, Ιονίων Νήσων και Αιτωλοακαρνανίας, τη χρονική περίοδο Σεπτεμβρίου 2006 - Ιουλίου 2007.

Σύλλογοι εκπαιδευτικών και γονέων που αντιδρούν και επιβάλλουν την ακύρωση οποιουδήποτε εγχειρήματος εγγραφής και ένταξης σε ειδικό τμήμα παιδιών σχολικής ηλικίας, σχολικές μονάδες που αρνούνται να συνεργαστούν, ακόμη και δημοσιεύματα του τοπικού Τύπου που εντείνουν τις αντιπαραθέσεις παρατίθενται στο κεφάλαιο για τις δυσχέρειες εφαρμογής του έργου. Ως «μελανή κηλίδα» καταγράφεται η κατάσταση σε περιοχή του Αγρινίου στην οποία εντοπίστηκαν περίπου 20 παιδιά που δεν είχαν ποτέ προσεγγίσει το σχολείο.

Τη δυσκολία της φοίτησης των Τσιγγανοπαίδων στο σχολείο φανερώνουν και τα στοιχεία που παραθέτει: Ετσι, οι διαρροές στους έξι νομούς της περιφέρειας αρμοδιότητάς του φτάνουν το 31,09%, δηλαδή εγκαταλείπει σχεδόν το ένα στα τρία παιδιά σχολικής ηλικίας. Αν σε αυτά προσθέσουμε και το ποσοστό των παιδιών που φοιτούν σποραδικά και ανέρχεται σε 13,27%, τότε σχεδόν τα μισά Τσιγγανόπαιδα, ποσοστό 44,36%, δηλαδή 224 παιδιά σε σύνολο 505, δεν πηγαίνουν κανονικά, όπως το Σύνταγμα επιβάλλει, στο σχολείο.

«Το στοίχημα στις μέρες μας δεν είναι τόσο η γενίκευση της εκπαίδευσης -που απομένει, ωστόσο, να κερδηθεί- όσο η εξίσωση των ευκαιριών, δηλαδή η υποχρέωση της πολιτείας να εξασφαλίσει όχι μόνον ισότητα ευκαιριών στην πρόσβαση αλλά κυρίως στη σχολική επιτυχία όλων των παιδιών», παρατηρεί συμπερασματικά ο καθηγητής.

Καταστολή και εξώσεις

Παρά τις ευθύνες της για τις απαράδεκτες συνθήκες διαβίωσης εκατοντάδων πολιτών της, η Πολιτεία αδρανεί. Μόνη μέριμνά της για τους εξαθλιωμένους η καταστολή: οι Τσιγγάνοι αποδεικνύονται τα μεγάλα θύματα της ολυμπιακής ιδέας αφού το 2004 η Αστυνομία πραγματοποίησε 60 εξώσεις. Μόνο στην Πάτρα, το 2006, οι τοπικές αρχές ισοπέδωσαν 68 σπίτια αφήνοντας άστεγους 340 Ρομά.

«Αυτό δεν είναι το σωστό σημείο. 14.960 κάδοι περιμένουν τα απορρίμματά σου». Από διαφήμιση του Δήμου Αθηναίων...
Για περισσότερες από 20 βίαιες εξώσεις σε βάρος Ρομά από τα τέλη του 2004 μέχρι τις αρχές του χρόνου κατηγορείται το ελληνικό κράτος από το Διεθνές Κέντρο Νομικής Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Ιντεράιτς), σε πρόσφατη -31/3/2008- συλλογική προσφυγή του κατά της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή Κοινωνικών Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Βίαιες εξώσεις από όργανα της τάξης ή τοπικούς φορείς που επηρέασαν περισσότερες από 300 οικογένειες Ελλήνων και Αλβανών Ρομά. «Επιχειρήσεις σκούπα» -συγκλονιστική η επίσημη ορολογία ταύτισης ανθρώπων με απορρίμματα- που συχνά κατέληξαν στην ισοπέδωση πρόχειρων και μόνιμων καταλυμάτων, με αποτέλεσμα οι Ρομά να χάσουν όλα τους τα υπάρχοντα.

Στην προσφυγή η ολιγωρία του κρατικού μηχανισμού εκτίθεται πολλαπλώς αφού:

* Δεν γνωρίζει πόσες εξώσεις έχει εκτελέσει.

* Δεν παρέχει κανενός είδους αποκατάσταση των εκδιωγμένων πληθυσμών.

* Εξασφαλίζει την ατιμωρησία σε κρατικές και τοπικές αρχές όταν δρουν παρανόμως.

Τίποτα από αυτά δεν είναι καινούργιο. Είναι ακριβώς για τις σοβαρές παραβιάσεις στα στεγαστικά δικαιώματα των Ρομά που η Ελλάδα είχε καταδικαστεί το Δεκέμβριο του 2004.

Μπάζωμα στην παράγκα και οι γαλάζιες προεκλογικές δεσμεύσεις
Τι απέγινε;

* «Η πλειονότητα των Ρομά συνεχίζουν να ζουν στις ίδιες τοποθεσίες και συνθήκες όπως και το 2004. Μόνο επτά κοινότητες έχουν επιτυχώς μετεγκατασταθεί και ζουν σε οργανωμένους οικισμούς με ικανοποιητικές συνθήκες διαβίωσης.

Η πλειονότητα των Ρομά που ζει σε καταυλισμούς δεν έχει πρόσβαση σε επαρκείς συνθήκες υγιεινής και τρεχούμενο νερό, ηλεκτρισμό και θέρμανση», διαπιστώνεται.

* Κι ακόμη: το 2001 εγκρίθηκε κονδύλι ύψους 308 εκατομμυρίων ευρώ για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των Ελλήνων Ρομά. Πέντε χρόνια αργότερα, το 2005, η Ελλάδα είχε αξιοποιήσει μόλις το 17% των πόρων του «ολοκληρωμένου προγράμματος δράσης για τους Ελληνες Τσιγγάνους», δηλαδή 53 εκατ. ευρώ. Το μόνο που είχε κατασκευάσει ήταν τέσσερις οικισμοί μόνιμης εγκατάστασης με 185 σπίτια, συνολικά. Λεπτομέρεια: το αρχικό σχέδιο περιελάμβανε την κατασκευή 100 οικισμών και 4.000 σπιτιών. Ενώ ένας μόνιμος οικισμός στη Μενεμένη δεν έχει ηλεκτρισμό.

Από τις 122 κοινότητες Ρομά σε όλη την Ελλάδα, οι 83 δεν έχουν τις κατάλληλες συνθήκες διαβίωσης σύμφωνα με έρευνα του ΕΠΣΕ το 2006.


ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 08/04/2008 (http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,id=31703952,39463184,53657232,60097552)

ixic_