THMMY.gr

Σε θέση μάχης για την έρευνα

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΝΟΥΡΗ

Με στόχο να καταλαγιάσουν οι εστίες έντασης στα πανεπιστήμια που βιώνουν περίοδο επισφαλούς ειρήνης έπειτα από πολύμηνες κινητοποιήσεις, η υπουργός Παιδείας, Μαριέττα Γιαννάκου, ανέβαλε, προς το παρόν, την κατάθεση των σχεδίων νόμου για την έρευνα και τις μεταπτυχιακές σπουδές.

Ετσι, οι προαναγγελθείσες νομοθετικές παρεμβάσεις που θα ακολουθούσαν το νόμο-πλαίσιο παραπέμπονται, έπειτα από ωριμότερη σκέψη, σε ένα απροσδιόριστο μέλλον.

Στην 54η σύνοδο των πρυτάνεων, που λήγει σήμερα στην Καστοριά, δεν θα μπορούσε να μείνει εκτός ατζέντας το θέμα της έρευνας. Αλλωστε στο ημερήσιο πρόγραμμα γινόταν αρχικά λόγος περί «νομοσχεδίου». Επειτα, όμως, από την αναδίπλωση της υπουργού η διατύπωση άλλαξε κι έτσι οι πρυτάνεις τοποθετήθηκαν επί των «προτάσεων της διυπουργικής επιτροπής γενικών γραμματέων των υπουργείων Παιδείας και Ανάπτυξης για την έρευνα».

**«Είχαμε τη διαβεβαίωση της υπουργού ότι δεν θα κάνει βήμα πριν ακούσει τις θέσεις των πρυτάνεων», επισημαίνει ο οικοδεσπότης της συνόδου, Χρ. Μασσαλάς, πρόεδρος της διοικούσας επιτροπής του Πανεπιστημίου Δυτ. Μακεδονίας. «Αλλωστε, το 70% όσων ασχολούνται με τη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα στην Ελλάδα είναι πανεπιστημιακοί, οι οποίοι παράγουν το 80% του συνολικού έργου».

Υποβάθμιση των ΑΕΙ

Εκφράστηκαν, βέβαια, αντιδράσεις από μερίδα των πρυτάνεων, κυρίως για την υποβάθμιση του ρόλου των πανεπιστημίων και την απουσία έστω και νύξης για αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης.

**«Πρόκειται για ένα εξαιρετικά γραφειοκρατικό και δύσκαμπτο σύστημα για τη διαχείριση της επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα, στο οποίο η θέση των ΑΕΙ είναι κατώτερη απ' ό,τι τους αρμόζει», λέει ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Πάτρας, Στ. Κουμπιάς.

**Δεν έμεινε ασχολίαστη, ασφαλώς, και η συγκυρία στην οποία εμφανίζονται οι νέες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης: «Πριν ομαλοποιηθεί καλά καλά το κλίμα στις σχολές, έπειτα από μακρά αναταραχή, η συζήτηση για νέες αλλαγές θα του έβαζε και πάλι φωτιά», τονίζει ο πρύτανης του ΕΜΠ, Κ. Μουτζούρης.

**Στην ομοσπονδία των πανεπιστημιακών εκτιμούν ότι το προτεινόμενο κείμενο για την έρευνα έρχεται να αποτελειώσει τα δημόσια ΑΕΙ έπειτα από την ψήφιση του νόμου-πλαίσιου και την αναθεώρηση του άρθρου 16: «Αφού η κυβέρνηση τακτοποίησε το πανεπιστήμιο στο διδακτικό του κομμάτι, μετατρέποντάς το σε αυταρχικό εκπαιδευτήριο, ήρθε τώρα η ώρα της έρευνας», υπογραμμίζει ο γραμματέας της ΠΟΣΔΕΠ, Γ. Μαΐστρος. «Η κυβέρνηση δεν αναφέρεται έστω και ακροθιγώς στο κομβικό σημείο περί αύξησης της κρατικής χρηματοδότησης. Εμείς που ζούμε με την έρευνα θα εργαζόμαστε πλέον εκτός των ιδρυμάτων, θα αναζητούμε πόρους σε ιδιωτικές εταιρείες και δεν θα λογοδοτούμε στα ακαδημαϊκά όργανα αλλά στη γενική γραμματεία Ερευνας και Τεχνολογίας, που ανήκει στο υπουργείο Ανάπτυξης».

Πενιχρή χρηματοδότηση

Σήμερα στην Ελλάδα τα κρατικά κονδύλια για την έρευνα ανέρχονται στο 0,55% του ΑΕΠ, τη στιγμή που ο μέσος όρος των χωρών της Ευρωπαϊκής Ενωσης φτάνει στο 2,7%.

* Στα 52 άρθρα του κειμένου που εμφανίστηκε αρχικά ως νομοσχέδιο και έχει διανεμηθεί στους πρυτάνεις προβλέπεται ότι μπορούν να πραγματοποιούν έρευνα δημόσιες υπηρεσίες, ΝΠΙΔ, ενώσεις προσώπων, καθώς και νομικά πρόσωπα της αλλοδαπής.

* Ιδρύεται επίσης Εθνικό Συμβούλιο Ερευνας και Τεχνολογίας, προβλέπεται διαρκής αξιολόγηση, από τα αποτελέσματα της οποίας θα εξαρτάται η χρηματοδότηση, και κίνητρα για επαναπατρισμό διακεκριμένων ελλήνων επιστημόνων του εξωτερικού.

* Το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά, αντίθετα, δεν έχει δει το φως της δημοσιότητας. Σύμφωνα με πληροφορίες, καθιερώνει δίδακτρα σε όλο το εύρος των σπουδών. «Εάν δοθεί η δυνατότητα στα διάφορα ερευνητικά κέντρα που θα συσταθούν να απονέμουν και μεταπτυχιακούς τίτλους, τότε θα έχουμε πλήρη υποβάθμιση του δημόσιου πανεπιστημίου», καταλήγει ο Γ. Μαΐστρος.


ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 22/04/2007

http://www.enet.gr/online/online_text/c=110,id=40028372

Αλαλούμ με τα μεταπτυχιακά

Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΝΑΝΟΥΡΗ

Το νομοσχέδιο για τις μεταπτυχιακές σπουδές δημοσιοποιήθηκε εν τέλει, παρά τις διαβεβαιώσεις της υπουργού Παιδείας Μαριέττας Γιαννάκου, στην πρόσφατη σύνοδο των πρυτάνεων στην Καστοριά, ότι δεν εντάσσεται στις άμεσες προτεραιότητες της κυβέρνησης.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η υπουργός αιφνιδιάζει τους συνομιλητές της. Η ίδια είχε δεσμευτεί ενώπιον της προηγούμενης συνόδου των πρυτάνεων, στο Καστρί, ότι οι σύγκλητοι των ΑΕΙ θα είχαν τελική γνώμη πριν κατατεθεί και ο νόμος-πλαίσιο. Κάτι που ουδέποτε τηρήθηκε.

Ετσι και τώρα, οι προτεινόμενες αλλαγές αποτελούν μια... επιταγή με άγνωστο το χρόνο εξόφλησης. Δεν αποκλείεται, όμως, να κατατεθούν προς ψήφιση στη Βουλή λίαν συντόμως.

Οι προϋποθέσεις

Αυτό που αλλάζει ουσιαστικά σε σχέση με το υφιστάμενο καθεστώς είναι το ότι ο κρατικός προϋπολογισμός θα χρηματοδοτεί μόνο ένα πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών για κάθε πανεπιστημιακό τμήμα και ότι θα μπορούν να οργανώνουν αυτοδύναμα μεταπτυχιακά προγράμματα τόσο τα ΤΕΙ όσο και η ΑΣΠΑΙΤΕ (πρώην ΣΕΛΕΤΕ).

Επίσης, οι υποψήφιοι για μεταπτυχιακές σπουδές πρέπει να γνωρίζουν τουλάχιστον μία ξένη γλώσσα, ενώ οι πόροι των μεταπτυχιακών προγραμμάτων θα προέρχονται από «δωρεές, χορηγίες, παροχές, ερευνητικά και κοινοτικά προγράμματα, κρατικές επιχορηγήσεις και δίδακτρα».

Τα τελευταία χρόνια οι μεταπτυχιακές σπουδές στην Ελλάδα γνωρίζουν αλματώδη ανάπτυξη:

*Το 1994 παρακολουθούσαν μεταπτυχιακά μαθήματα στα ΑΕΙ όχι περισσότεροι από 4.500 πτυχιούχοι.

*Το 1997 ο αριθμός τους θα φτάσει τους 12.000 και το 2000 ανέβηκε σε 20.422.

*Εκτοτε σημειώνεται περαιτέρω αύξηση και μέσα σε μια πενταετία οι φοιτητές υπερτριπλασιάζονται: Το ακαδημαϊκό έτος 2000-2001 αγγίζουν τους 25.744, το 2001-02 τους 40.118, και το 2002-03 τους 50.007 μεταπτυχιακούς.

*Το 2003-04 γίνονται 56.774 και το 2005-06 απογειώνονται στους 68.597.

*Το 2001 οι μεταπτυχιακοί φοιτητές ήταν, μάλιστα, το 8,7% των προπτυχιακών συναδέλφων τους, ποσοστό που διπλασιάζεται το 2006 (17,9%).

*«Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα νέο τοπίο, όπου οι προπτυχιακές σπουδές αποτελούν απλά τον πρώτο κύκλο σπουδών στον οποίο συσσωρεύεται μια μαζική εκπαίδευση χαμηλής ποιότητας χωρίς πόρους και υποδομές, αποκομμένη από το οξυγόνο της βασικής έρευνας και λειτουργικά προσαρμοσμένη στις φθηνότερες και προφανώς αναποτελεσματικότερες μορφές διδασκαλίας», εξηγεί ο εκπαιδευτικός αναλυτής Χρήστος Κάτσικας.

*Ο πρύτανης του πανεπιστημίου Πάτρας, Σταύρος Κουμπιάς, αποδίδει την έκρηκτική άνοδο των μεταπτυχιακών σπουδών στην εργασιακή ανασφάλεια που νιώθουν οι πτυχιούχοι: «Προσπαθούν να αποκτήσουν περαιτέρω εφόδια, πιστεύοντας ότι έτσι εξασφαλίζουν μια καλύτερη θέση εργασίας», μας λέει.

Προσόν η ειδίκευση

Πράγματι, η αύξηση της ζήτησης πρέπει να αναζητηθεί στις ανακατατάξεις που συνέβησαν στην αγορά εργασίας.

*Το 25% των άνεργων νέων είναι πτυχιούχοι τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ χιλιάδες ακόμη με υψηλό εκπαιδευτικό επίπεδο υποαπασχολούνται ή ετεροαπασχολούνται.

*Το 1981 οι άνεργοι πτυχιούχοι ήταν μόλις 13.000, το 1991 έφτασαν τους 53.000, ενώ σήμερα ξεπερνούν τους 120.000.

*Παράλληλα, αυξάνονται οι θέσεις εργασίας που απαιτούν υψηλή ειδίκευση την οποία δεν καλύπτει το απλό πτυχίο Πανεπιστημίου.

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, στις ελληνικές βιομηχανίες γίνονται ανάρπαστα στελέχη με μεταπτυχιακούς τίτλους σπουδών στην πληροφορική και την ηλεκτρολογία, καθώς και στη μηχανολογία και τη χημική μηχανική.

Σήμερα λειτουργούν μεταπτυχιακά προγράμματα σε τομείς που άλλοτε φάνταζαν εξωπραγματικοί για τα ελληνικά δεδομένα, όπως ρομποτική, κλιματολογία, βιοϊατρική, διαστημική φυσική, ωκεανογραφία και τηλεματική. Μάλιστα τα μεταπτυχιακά τμήματα ξεπέρασαν τα 400 και κοντεύουν να είναι περισσότερα ακόμη κι απ' τα προπτυχιακά.

*«Υπάρχει πληθωρισμός σε αριθμό μεταπτυχιακών και υποβάθμιση στην ποιότητά τους», τονίζει ο πρύτανης του ΕΜΠ Κώστας Μουτζούρης. «Ακόμη και στο Πολυτεχνείο σκεφτόμαστε να προχωρήσουμε σε αξιολόγησή τους ούτως ώστε να παραμείνουν όσα καλύπτουν υψηλά ποιοτικά κριτήρια».

Πάντως, η πρόβλεψη του νομοσχεδίου ότι θα εκπονούν μεταπτυχιακά προγράμματα και τα ΤΕΙ και η ΑΣΠΑΙΤΕ θα δημιουργήσει και υπερπληθωρισμό. Το ακαδημαϊκό έτος 2003-2004 κατέθεσαν αίτηση για μεταπτυχιακό περίπου 35.000 πτυχιούχοι, αριθμός που αυξήθηκε στους 50.000 δύο χρόνια αργότερα ενώ φέτος αναμένεται να ξεπεράσουν τους 80.000. Δεν είναι ασύνηθες για τις 25-30 θέσεις ενός μεταπτυχιακού να κατατίθενται δεκαπλάσιες υποψηφιότητες, ενώ για εξαιρετικά δημοφιλή προγράμματα, οι υποψήφιοι είναι εικοσαπλάσιοι από τις προσφερόμενες θέσεις.

Δίδακτρα έως 9.000 ευρώ

Το 60% έως 65% των μεταπτυχιακών προγραμμάτων εισπράττουν από τους φοιτητές δίδακτρα που κυμαίνονται από 3.000 ευρώ στις θεωρητικές και ανθρωπιστικές κυρίως σπουδές έως 9.000 ευρώ σε οικονομικά αντικείμενα.

Αρκετά ιδρύματα, πάντως, όπως το Πολυτεχνείο ή το Πανεπιστήμιο Πάτρας, αρνούνται να καθιερώσουν δίδακτρα θεωρώντας ότι ο μεταπτυχιακός κύκλος σπουδών πρέπει να παρέχεται δωρεάν.

*Η ανάπτυξη των μεταπτυχιακών οδηγεί σε ορισμένες περιπτώσεις σε υποβάθμιση των προπτυχιακών σπουδών.

«Υπάρχει ένα σοβαρό ζήτημα, που είναι η αφαίρεση σημαντικού μέρους της γνώσης που θα έπρεπε να αποκτιέται προπτυχιακά και η ένταξή της στο μεταπτυχιακό κύκλο», καταλήγει ο Χρ. Κάτσικας.


ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 06/05/2007

Πηγή: http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,id=6563772 (http://www.enet.gr/online/online_text/c=112,id=6563772)