THMMY.gr

Έφυγε ο διανοούμενος της Αριστεράς


ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΙΑ ΠΕΛΩΝΗ

«Έφυγε» το βράδυ της περασμένης Παρασκευής, σε ηλικία 84 ετών, ο διανοητής της Αριστεράς Γρηγόρης Φαράκος. Ηγετικό στέλεχος και ιστορική φυσιογνωμία της Αριστεράς με τη δράση και τους αγώνες του για πάνω από 60 χρόνια σημάδεψε την ιστορία του ΚΚΕ από τον Εμφύλιο και μετά, καθώς και του Συνασπισμού την τελευταία δεκαετία.

Από τη Μεταπολίτευση του 1974 και ώς το 1989 εκλεγόταν βουλευτής Αθηνών του ΚΚΕ κι από το 1989 έως το 1993 με τον ΣΥΝ. Διετέλεσε γενικός γραμματέας της Κ.Ε. του ΚΚΕ από τις 11 Ιουλίου του 1989, όταν ο Χαρίλαος Φλωράκης ανέλαβε την προεδρία του Κόμματος, μέχρι το 1991. Στις 25 Φεβρουαρίου 1991, στο 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ, επανεξελέγη μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, αλλά δύο ημέρες μετά δεν αποδέχθηκε την πρόταση να είναι ξανά υποψήφιος για τη θέση του γενικού γραμματέα. Από το 1991 δραστηριοποιήθηκε πολιτικά στον Συνασπισμό. Το 1996, λίγο μετά το 15ο Συνέδριο του Περισσού, είχε κάνει σκληρή κριτική στο ΚΚΕ δηλώνοντας ότι το κόμμα «δεν μπορεί να συλλάβει τα μηνύματα της εποχής».

Ο Γρηγόρης Φαράκος άφησε πίσω του πλούσιο συγγραφικό έργο. Ανάμεσα σε αυτό και το αυτοβιογραφικό του «Μαρτυρίες και στοχασμοί 1941-1991. 50 χρόνια πολιτικής δράσης» (Εκδ. Προσκήνιο), όπου εκόμιζε συγκλονιστικές μαρτυρίες για τις δραματικές κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες στην Ελλάδα από το 1941 κι έπειτα, ασκούσε κριτική στη μεταπολεμική πολιτική πραγματικότητα κι επαναξιολογούσε όσα σχετίζονταν με τη δική του πρωταγωνιστική δράση.

Στο συλλυπητήριο μήνυμά του ο Πρωθυπουργός Κ. Καραμανλής ανέφερε: «Πολιτικοί φίλοι και αντίπαλοι, αναγνωρίσαμε στο πρόσωπό του έναν σημαντικό πολιτικό άνδρα, έναν άνθρωπο με βαθιά αξιοπρέπεια και πραγματικό ήθος». «Με τη δράση του και τη γενικότερη στάση του τίμησε τις αρχές και τις αξίες που πρέσβευε. Επέλεξε να διατηρήσει μια ξεχωριστή άποψη σε δύσκολες στιγμές, πάλεψε τις θέσεις του με αξιοπρέπεια και κέρδισε τον σεβασμό όλων όσοι τον γνωρίσαμε», δήλωσε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Γ. Παπανδρέου.

Με ανακοίνωσή του ο ΣΥΝ εξέφρασε τη βαθιά οδύνη και τη θλίψη των μελών του και του κόσμου της Αριστεράς. «Εκτός από κορυφαίο κομματικό στέλεχος, υπήρξε, κυρίως, αγωνιστής με υψηλή κοινωνική και πολιτιστική προσφορά, με πλούσιο, αναγνωρισμένο συγγραφικό έργο και με διακριτή δημόσια παρουσία», σημειώνεται μεταξύ άλλων. Η πολιτική κηδεία του έγινε το Σάββατο στο Ναύπλιο σε στενό οικογενειακό κύκλο.

ΠΗΓΗ:ΤΑ ΝΕΑ (http://www.tanea.gr/print_article.php?e=A&f=18797&m=N13&aa=1)

Για τον σύντροφο Γρηγόρη

Του ΓΙΑΝΝΗ ΠΡΩΤΟΝΟΤΑΡΙΟΥ*

Πρωτοσυνάντησα τον Γρηγόρη Φαράκο την 1η Σεπτεμβρίου του 1974 στα γραφεία της εφημερίδας «Νέα Ελλάδα», στην οδό Μαυρομιχάλη, που εξέδωσε το ΚΚΕ πριν νομιμοποιηθεί και εκδώσει το «Ριζοσπάστη». Μόλις είχα επιστρέψει από τις ΗΠΑ, όπου είχα κάνει τις μεταπτυχιακές μου σπουδές, και έπρεπε να του επιδώσω 6.000 δολάρια, που η παράνομη οργάνωση της ΚΝΕ στη Βοστώνη είχε συλλέξει για το κόμμα.

Θυμάμαι πως μόλις διάβασε το «βιογραφικό» μου, που συνόδευε τα χρήματα, μου είπε: «Σύντροφέ μου δεν πρέπει να ξαναπατήσεις στα γραφεία. Εσύ έχεις διδακτορικό από το ΜΙΤ και μπορεί να γίνεις ερευνητής ή καθηγητής πανεπιστημίου». Μου γνώρισε τότε τα αντιδικτατορικά στελέχη της ΚΝΕ, Ιωάννα Καρυστιάνη, Λάκη Σταθάκη και Αγγελική Σωτήρη, για να τους βοηθώ στις πρώτες εκδόσεις του νόμιμου «Οδηγητή» και της «Πανσπουδαστικής».

Τον έβλεπα συχνά στη συνέχεια, όταν είχε την ευθύνη της ΚΝΕ, από μεριά του Πολιτικού Γραφείου. Τότε πολλοί τον παρεξηγούσαν όταν επέμενε ότι οι κνίτες πρέπει να είναι «πρώτοι στα μαθήματα - πρώτοι στον αγώνα». Ηταν όμως η πραγματική του πεποίθηση, μια και ως γραμματέας της ΕΠΟΝ στο Πολυτεχνείο ακολουθούσε ακριβώς αυτή τη λογική.

Ο ίδιος εξαιρετικός επιστήμονας, είχε συγγράψει τα σημαντικά βιβλία «Ενεργειακή Πολιτική» (1961), ο «Αιώνας Κεφαλαίου» (1967), «Επιστημονική Επανάσταση και Εργατική Τάξη» (1973), που σίγουρα αποτελούν σημαντική συνεισφορά, ιδίως στην ανάλυση της τότε ελληνικής κοινωνίας. Θυμάμαι σχετικά, όταν ξέσπασε η τραγωδία του Τσερνομπίλ το 1986, και ως γραμματέας της οργάνωσης του «Δημόκριτου» μαζί με συντρόφους συναντήσαμε μέλη του Πολιτικού Γραφείου, ο Γρηγόρης ήταν ο μόνος που επέμενε ότι ο «Ριζοσπάστης» πρέπει να γράφει την αλήθεια, αλλά δυστυχώς δεν το πέτυχε.

Γνώρισα τον Γρηγόρη από πιο κοντά, όταν από το 1987 έως τη διάσπαση του 1991 ήταν υπεύθυνος για θέματα «Παιδείας και Ερευνας» και μου είχε ανατεθεί η υπευθυνότητα της ομάδας για την Ερευνα. Πάντα υπομονετικός και συγκροτημένος, επέμενε για τη μέγιστη τεκμηρίωση και πληρότητα των θέσεών μας.

Θυμάμαι ακόμα, καθηγητής πια στο Πολυτεχνείο, ότι όποτε γινόταν σεισμός μού τηλεφωνούσε να ετοιμάσω αμέσως ένα τεκμηριωμένο κείμενο για τον «Ριζοσπάστη», του οποίου ήταν διευθυντής.

Επόμενη σημαντική ανάμνησή μου από το σύντροφο είναι από το δραματικό 13ο Συνέδριο του ΚΚΕ το 1991. Γενικός Γραμματέας τότε του κόμματος, επέμενε ότι έπρεπε να μπω στην «επιτροπή προγράμματος». Η Αλέκα Παπαρήγα, όμως, με τη σκληρή επιμονή της με απέκλεισε.

Στη συνέχεια, μετά τη διαγραφή μας από τη νέα αρτηριοσκληρωτική ηγεσία του ΚΚΕ, στο Συνασπισμό πια, είχα την τύχη να δουλέψουμε μαζί στο «Κέντρο Ερευνας και Τεκμηρίωσης» που ιδρύθηκε από επιστημονικά στελέχη της Αριστεράς και να διαπιστώσω τη βαθιά γνώση του σε πολλά θέματα, την εφευρετικότητα και την ικανότητά του στην παραγωγή νέας γνώσης.

Παρακολουθούσα τις παρουσιάσεις των νέων βιβλίων του όπου, με περισσή σεμνότητα και διάθεση ειλικρινούς αυτοκριτικής, αναφερόταν στην ιστορία του κομμουνιστικού κινήματος.

Αυτός ήταν ο σύντροφος Γρηγόρης Φαράκος. Για μένα, θα είναι αιώνια η μνήμη του.

* Καθηγητής στο ΕΜΠ, μέλος της ΚΠΕ του Συνασπισμού

Σχόλια:πολύ ωραία τα λέει ο Πρωνοτάριος για το Φαράκο...αλλά για τους φοτητές που εκμεταλλεύεται καθημερινά στο ΕΜΠ...δε μιλάει κανείς...ένα άσχετο σχόλιο....
όσο για το Γρ.Φαράκο ότι και να πει κανείς είναι λίγο....

Του Γεωργιου Π. Μαλουχου

Με τα μάτια ενός ανθρώπου που έχει λιγότερα από τα μισά του χρόνια και που, κυρίως, δεν είχε καμιά ιδεολογική συγγένεια μαζί του, ο Γρηγόρης Φαράκος υπήρξε ένας πολύ συγκινητικός άνθρωπος αλλά, χωρίς υπερβολή, κι ένας αληθινός εθνικός ηγέτης που αξίζει να τον θυμόμαστε.

Παλιοί του σύντροφοι που έζησαν κοντά του στις πολλές δεκαετίες της δράσης του στις τάξεις του Κουμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας, στου οποίου έφτασε μέχρι και την ηγεσία, τον θυμούνται με μεγάλο σεβασμό και αγάπη. Ταυτόχρονα όμως, τον θυμούνται και σαν ένα σκληρό «καλβινιστή» του κομμουνισμού, έναν ιδεολόγο της αυταπάρνησης και της λιτότητας, που δεν έκανε «εκπτώσεις» στις θέσεις του. Θέσεις τις οποίες υποστήριζε και προωθούσε με απόλυτη πεποίθηση κι ανάλογη αποτελεσματικότητα.

Κάποιος που δεν τον έζησε ούτε μέσα στις κομματικές γραμμές ούτε καν στα κομματικά του χρόνια, αλλά στις μέρες που είχε πλέον αποτραβηχτεί και είχε αφοσιωθεί με πάθος στις ιστορικές του μελέτες, δεν τον έχει ζήσει έτσι. Ομως, όταν σκεπτόταν και ανέπτυσσε τις σκέψεις του, στο βάθος των ματιών του, μπορούσες μέχρι το τέλος να διακρίνεις το χρώμα του ατσαλιού. Ενός ατσαλιού που κάτι σαν «πατίνα» του είχε ακριβώς μείνει πια στο βάθος για να δώσει τη θέση του σε μια συγκλονιστική ωριμότητα των χρόνων, που όμως, κι αυτό είναι το πιο παράδοξο, δεν ήταν γηρασμένη αλλά γεμάτη ζωντάνια.

Με πάθος

Αυτή η ζωντάνια, δεν ήταν τυχαία. Ηταν η ζωντάνια ενός ανθρώπου που πάλεψε με πάθος: πρώτα για τις ιδέες του κι έπειτα ενάντια στα ίδια τα δεσμά που σχεδόν πάντα τις συνοδεύουν. Ο Γρηγόρης Φαράκος των ύστερων χρόνων, δεν είχε σε τίποτα να κάνει ούτε με τον κομματικό κομφορμισμό και την ξύλινη γλώσσα, ούτε με την κομματική θέαση του κόσμου. Είχε σπάσει όχι μόνον τα (όποια) κομματικά δεσμά, αλλά, κυρίως, τα εσωτερικά δεσμά που αυτά γεννούν. Είναι βαριά κουβέντα, αλλά ήταν ένας αληθινά ελεύθερος άνθρωπος: μιλώντας μαζί του, αυτό το τόσο ιδιαίτερο αίσθημα ελευθερίας το ένιωθες, το «μύριζες», ξεχείλιζε από παντού.

Ομως, αυτή η ελευθερία με αυτή τη ζωντάνια πήγαιναν δίπλα δίπλα. Και τον οδήγησαν σε μια σειρά από συναρπαστικές «επαναναγνώσεις» της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, της οποίας υπήρξε ένας από τους πρωταγωνιστές. Τα τελευταία δύο χρόνια μού έκανε την τιμή να συζητήσουμε επί πολλές ώρες, καθώς ανταποκρίθηκε θερμά στην πρόσκληση να μιλήσει για τις ανάγκες της σειράς «Ντοκουμέντα», πρώτα του ραδιοφώνου και, στη συνέχεια, της τηλεόρασης του ΣΚΑΪ. Ενδεικτικά της πολιτικής άνεσης και της πνευματικής ελευθερίας που βίωνε, ήταν και τα θέματα για τα οποία μίλησε: για τον αγώνα της Αλβανίας, αλλά και για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Και συγκλονιστικές υπήρξαν οι παραδοχές του.

Περηφάνια

Μιλώντας για το έπος του ’40 είπε ότι «αν και ανήκα σε εκείνους που τον Μεταξά δεν τον ήθελαν με τίποτα, στην κηδεία του εγώ παραβρέθηκα», όπως μίλησε και με πολύ μεγάλη ένταση για τη στάση των Σοβιετικών απέναντι σε εκείνον τον Αγώνα, υπενθυμίζοντας ότι αντί να κοιτάξουν να βοηθήσουν έναν λαό που πάλευε, στην αρχή, τον Μουσολίνι κι έπειτα μαζί και τον Χίτλερ, αντί γι’ αυτό προτίμησαν να βρουν την ευκαιρία να αμφισβητήσουν την ελληνικότητα της Μακεδονίας. Τον θυμάμαι να κρυφογελάει πίσω από την πίπα του μη κρύβοντας την περηφάνια του ως κομμουνιστής για την πατριωτική στάση του Ζαχαριάδη όταν ξέσπασε ο πόλεμος με την πρώτη εκείνη επιστολή του που καλούσε κι αυτός τους Ελληνες κομμουνιστές να πολεμήσουν: «Αυτή ήταν μια τεράστια ηθική υποθήκη, αυτήν τη γραμμή μακάρι να την είχε ακολουθήσει όλα του τα χρόνια το ΚΚΕ», είπε. Και ασφαλώς δεν ήταν τυχαίο ότι ο Γρηγόρης Φαράκος ήταν ο άνθρωπος που, με ένα βιβλίο του, εισέφερε μια νέα, συναρπαστική ανάγνωση για τον μυθικό, αλλά και τρομακτικό για της τάξεις της Αριστεράς (και όχι μόνον γι’ αυτές) Αρη Βελουχιώτη.

Αλλά και μιλώντας για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, ούτε χαρίστηκε ούτε και δίστασε να παραδεχθεί αλήθειες που για δεκαετίες, ακόμα και αυτήν τη στιγμή που γιορτάζονται τα πενήντα χρόνια μιας Ευρωπαϊκής Ενωσης με 27 πλέον μέλη, η Αριστερά δεν τολμά να τις δεχθεί. Για τον Γρηγόρη Φαράκο, «ο Καραμανλής σωστά είδε από τη δεκαετία του 1960 ότι η Ελλάδα δεν είχε άλλο δρόμο, δεν μπορούσε να μείνει μόνη της». Οσο για την ελλειμματική δημοκρατία εκείνων των χρόνων, αν και θα μπορούσε να πει το εύκολο, εκείνο που όλοι μπρορούν να πουν, εκείνος προτίμησε να πει ότι «στην πραγματικότητα, ο Καραμανλής έχασε τον έλεγχο... Για το ’61 λέμε ότι είναι εκλογές νοθείας. Αλλά από τότε η πολιτική ήταν τέτοια που οδηγούσε σε τέτοιες καταστάσεις. Ηταν η περίοδος που παρουσιάστηκε αντιφατική η πολιτική του Καραμανλή στο θέμα της πολιτικής αποκατάστασης. Ενώ από τη μια μεριά μεγάλο μέρος των εξορίστων απελευθερώθηκε και επέστρεψε με τις οδηγίες του Καραμανλή, από την άλλη διατηρούνταν όλοι οι μηχανισμοί του αστυνομικού κράτους. Προφανώς, θεωρούσε ο Καραμανλής ότι δεν έχει τις δυνάμεις να αντιταχθεί στις δυνάμεις που είχαν αναπτυχθεί μετά τον εμφύλιο. Ηταν ο ίδιος αντικομμουνιστής, αλλά δε θα έπαιρνε ποτέ τέτοια μέτρα. Δεν ήταν κομμουνιστοφάγος. Θα ήθελε να πάρει μέτρα για να συντρίψει πολιτικά και εκλογικά την Αριστερά, αλλά όχι τέτοιας μορφής. Σε μεγάλο βαθμό έχασε τον έλεγχο και τότε και κατοπινά που φτάσαμε σε άλλες υποθέσεις...»

Η αλήθεια

Θα κάνει λάθος όποιος πιστέψει ότι ο Γρηγόρης Φαράκος μιλούσε έτσι από μια διάθεση «αναθεωρητισμού» της ιστορίας με κίνητρο να λειάνει μνήμες, ιδέες, σκέψεις και εντυπώσεις. Δεν ήταν αυτό. Μιλούσε έτσι ακριβώς γιατί είχε συνείδηση του ρόλου του ως εθνικού ηγέτη με το βάρος των ιστορικών χρόνων, έστω κι αν στις μεγάλες μάζες τού σήμερα το όνομά του δεν θυμίζει και πάρα πολλά. Δεν έχει σημασία, δεν είχε πρωταρχική σημασία γι’ αυτόν. Πρωταρχική σημασία είχε το να εκφράσει την αλήθεια, όπως την πίστευε, χωρίς να νιώθει την ανάγκη να ταμπουρωθεί πίσω από τις κομματικές γραμμές, αλλά ούτε και τον φόβο να ξεπεράσει τους διαχωρισμούς του παρελθόντος. Κι όλα αυτά, με ένα απίστευτα γλυκό κι έξυπνο χαμόγελο. Οποιος τον έζησε, τουλάχιστον σε αυτά τα τελευταία χρόνια, μπορεί να το πει. Οπως μπορεί και να πει ότι ήταν μεγάλη η τύχη και η τιμή να μαθαίνει από εκείνον για την ιστορία αυτού του τόπου.

ΠΗΓΗ:www.kathimerini.gr (http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_1_27/03/2007_220890)

Της ΜΑΡΙΑΣ ΔΕΔΕ

«Κατάφερε να περάσει τη ζωή του ηθικά δεσμευμένος στις ιδέες του και πνευματικά αδέσμευτος». Με τη φράση αυτή, ο δημοσιογράφος Παύλος Τσίμας σκιαγράφησε, σε μια εκδήλωση αποχαιρετισμού -απότιση χρέους τιμής-, τον Γρηγόρη Φαράκο, τον αγωνιστή, τον πολιτικό, τον διανοητή της Αριστεράς που εδώ και λίγο καιρό δεν βρίσκεται πια ανάμεσά μας.

Η αίθουσα της Παλαιάς Βουλής ήταν κατάμεστη. Ακόμη και ο πρόεδρος του ΣΥΝ Αλ. Αλαβάνος δυσκολεύτηκε να βρει κάθισμα και στάθηκε για ώρα πολλή όρθιος ώστε να ακούσει τους ομιλητές: τον Λεωνίδα Κύρκο, τον Γιάννη Μαρούκη (τοπογράφος, μέλος του γραφείου της ΚΝΕ Πολυτεχνείου στη δικτατορία) και την Αλίκη Βακιρτζή, συμφοιτήτρια του Γ. Φαράκου στο Πολυτεχνείο.

Ανθρωποι απ' όλους τους χώρους ήταν εκεί. Εκπρόσωποι κομμάτων, με εξαίρεση το ΚΚΕ -κι ας πέρασε ο Γ. Φαράκος τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στο κόμμα αυτό, κι ας διετέλεσε γραμματέας του για μια διετία.

«Τελικά, ο Γρηγόρης Φαράκος ήταν ένας βαθιά αντιφατικός άνθρωπος», επεσήμανε σε μια αποστροφή του ο Λ. Κύρκος, για να προσθέσει: «Σαν χαρακτήρας, από αγωγή, ήταν εξαιρετικά ευαίσθητος. Παραχώρησε όμως τα πάντα και τα αφιέρωσε, με μια μεταφυσική αφοσίωση, στο κόμμα. Κι αυτό -δηλαδή η ηγετική ομάδα και ο μηχανισμός που τη στηρίζει και την αναπαράγει- τον συνέτριψε. Για πολλά χρόνια αισθανόταν μόνος - απελπιστικά μόνος. Στα τελευταία του χρόνια προχώρησε σε μια συστηματική αυτοκριτική, πράγμα σπάνιο για κάποιον που μέσα από μια διαδρομή ζωής έφτασε να γίνει γ.γ. του ΚΚΕ».


ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ