THMMY.gr

Από την Καθημερινή:
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_56022_04/03/2007_218177

Tου Θανου Οικονομοπουλου

Πριν από πολλούς μήνες, στα τέλη του 2004, η υπουργός Παιδείας της Φινλανδίας είχε δώσει συνέντευξη στην «Κ», με κεντρικό θέμα την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που είχε συντελεσθεί στη χώρα της πριν από αρκετά χρόνια, μεταρρύθμιση με όλη τη σημασία του όρου, η οποία μάλιστα εκτιμήθηκε παγκοσμίως ως πρωτοπόρος, άξια μίμησης. Μια μεταρρύθμιση που δεν άργησε να δώσει τους καρπούς της στη φινλανδική κοινωνία αλλά και την προσπάθεια του κράτους για παραγωγική και αναπτυξιακή αναδιοργάνωση, με τα γνωστά ζηλευτά αποτελέσματα... Εντύπωση είχε προκαλέσει (για τα ελληνικά «δεδομένα!») ένα πολύ συγκεκριμένο σημείο που η Φινλανδή υπουργός Παιδείας είχε τονίσει στη συνέντευξή της. Πρώτον, ότι η μεταρρύθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος ξεκίνησε από το... νηπιαγωγείο, και δεύτερον ότι πριν επιχειρηθεί είχε προηγηθεί ουσιαστικός και μακρόχρονος διάλογος που ξεπέρασε κατά πολύ το όριο της μιας κυβερνητικής θητείας, για να εξασφαλισθεί «η ουσιαστική συνεισφορά όλων των πολιτικών κομμάτων και να καταστεί δυνατή η σύγκλιση αντιθέσεων, που ενδεχομένως είχαν ως βάση πολιτικο-κομματική λογική...», όπως χαρακτηριστικά είχε δηλώσει.

Ετσι προγραμματίζουν και μεθοδεύουν τη δράση (και τις μεταρρυθμίσεις τους!) τα σοβαρά κράτη – γι’ αυτό και προκόβουν. Οι πολιτικές ηγεσίες τους φυσικά και ενδιαφέρονται για το μέλλον τους το πολιτικό και την επανεκλογή τους, αλλά πρωτίστως αγωνιούν για το μέλλον και τις προοπτικές της χώρας – και μέσα από αυτά προσδοκούν και το δικό τους «κέρδος», γεγονός που τις οδηγεί σε άλλη θεώρηση και αντιμετώπιση του πολιτικού κόστους» που έχουν οι αποφάσεις τους. «Κόστος», άλλωστε, έχει κάθε τι που «φτιάχνει» ο άνθρωπος, πριν αρχίσει να αποδίδει τα «οφέλη» του... Σε αυτήν τη λογική, ήταν αυτονόητη η διευκρίνιση που είχε κάνει η Φινλανδή υπουργός Παιδείας, ότι ο σχεδιασμός της μεταρρύθμισης του εθνικού εκπαιδευτικού συστήματος προέβλεπε την ολοκλήρωσή της (μέσω σταδίων που είχαν προεπιλεγεί και συναποφασισθεί...) όταν οι μαθητές της Α΄ δημοτικού της χρονιάς που ξεκινούσε, θα αποφοιτούσαν από το πανεπιστήμιο!

Αντε, τώρα, να εξηγήσεις σε πολιτικούς τέτοιας (εθνικής) κουλτούρας, πως στην Ελλάδα το «ζητούμενο» είναι κάθε κυβέρνηση να παρουσιάσει και να εφαρμόσει τέτοιας μακράς πνοής σχεδιασμούς και μεταρρυθμίσεις, στη διάρκεια της δικής της θητείας, ώστε να «απολαύσει» και τα προσδοκώμενα «οφέλη» από το εκλογικό σώμα. Συχνά, δε, αυτή η «φιλοδοξία» διακατέχει όχι μόνο την κυβέρνηση, αλλά και τον... κάθε υπουργό της ίδιας κυβέρνησης που σε κάποιον ανασχηματισμό διαδέχεται τον προκάτοχό του!

Αλλαγεσ στο «ετσι,

χωρισ προγραμμα»!

Δεν θέλει και πολύ μυαλό: όπως μια πολυκατοικία αρχίζει να χτίζεται από τα... θεμέλια για να φθάσει στο ρετιρέ, έτσι και μια μεταρρύθμιση ενός εκπαιδευτικού συστήματος, υποχρεωτικά (αν, δηλαδή, θέλει να είναι ολοκληρωμένη και λειτουργική, να μην... γκρεμοτσακιστεί!) θα ξεκινήσει από το «θεμέλιο» του νηπιαγωγείου και του δημοτικού, για να φθάσει κλιμακωτά στο «ρετιρέ» που είναι η πανεπιστημιακού επιπέδου γνώση. Εμείς εδώ το ’χουμε... συνήθεια (με εξαίρεση, ίσως, τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια Αρσένη) να ξεκινάμε ανάποδα – το πιθανότερο, επειδή αυτό που «καίει» κάθε νεοελληνική οικογένεια είναι να δει «το παιδί να μπαίνει στο πανεπιστήμιο!» (που, δηλαδή, σημαίνει «αντίκρισμα» σε ψήφους, για κάθε υπουργό και κυβέρνηση) πέρα και άσχετα με την ποιότητα παιδείας που μέχρι αυτό το σημείο θα ’χει αποκτήσει το παιδί – για τους πολλούς, δυστυχώς, πέρα και άσχετα με την αξία του «χαρτιού» που «κάποια στιγμή» θα πάρει ο νέος από το πανεπιστήμιο, αφού στη συντριπτική πλειοψηφία το «χαρτί» το θέλουν για «προσόν» διορισμού και μισθολογικής εξέλιξης στο... Δημόσιο, που (εξακολουθεί, φευ, να) αποτελεί το όραμα της πλειοψηφίας των Νεοελλήνων!

Στο... ίδιο έργο θεατές δεν είμαστε για μιαν ακόμη φορά; Αφού κουτσά στραβά βελτιώσαμε (ελπίζουμε, δηλαδή, να ψηφιστεί ο νέος νόμος-πλαίσιο...) με αυτονόητες εμβαλωματικές ρυθμίσεις ένα ξεπερασμένο νόμο που ρυθμίζει τα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, βγαίνει η κυβέρνηση και εξαγγέλλει πως στην τρέχουσα τετραετία (θα προκάμει;) θα φέρει ακόμη δύο νομοσχέδια, ένα για την έρευνα (ομολογώντας, έτσι, πως το κρισιμότερο ίσως πεδίο της πανεπιστημιακής διαδικασίας, την έρευνα, τη θεωρεί «άλλο πράγμα» από τον κορμό της παιδείας στα πανεπιστήμια – αλλιώς θα ’χε κάνει τις ρυθμίσεις της «πακέτο» με τον νόμο-πλαίσιο!) και ένα άλλο για τα μεταπτυχιακά, που και ο πλέον αδαής δεν μπορεί παρά να τα θεωρεί αναπόσπαστο μέρος της αποστολής ενός σύγχρονου πανεπιστημίου!

Και από κοντά ανακοινώνει πως την… επόμενη τετραετία (που πιθανότατα θα είναι και πάλι «δικιά» της – αλλά αμφιβάλλουμε αν θα είναι τετραετία, με την προεδρική εκλογή να «παρεμβάλλεται» τον Μάρτιο του 2010…) θα επιχειρήσει τη «μεταρρύθμιση» στη… δευτεροβάθμια εκπαίδευση, τον «όροφο» δηλαδή πάνω στον οποίο στηρίζεται το… ρετιρέ του «μεταρρυθμισμένου» πανεπιστημίου έπειτα από «μακρύ και εξαντλητικό(;) διάλογο. Δεν πολυέχει και τόση σημασία αν η… αναγγελία αυτή της επόμενης «μεταρρύθμισης» έγινε για να… προλάβει η κυβέρνηση την εξαγγελία (και τα όσα περιλαμβάνει για την Παιδεία ως «πακέτο») του «κυβερνητικού προγράμματος» του ΠΑΣΟΚ, οι μικροκομματικοί δηλαδή λόγοι που την επέβαλαν, αλλά το «σκεπτικό»!

Απο την αρχη

να αρχισουμε ξανα…

Τι το πιο αυτονόητα ανάδρομο ΠΡΩΤΑ να «ρυθμίσουμε» το πώς θα λειτουργούν και θα αναπτύσσονται τα πανεπιστήμια και… μετά να νοιαστούμε για την ποιότητα και την παιδεία των παιδιών που θα αποτελέσουν τους φοιτητές τους! Πρώτα να εξαγγείλουμε πως τα ίδια τα πανεπιστήμια θα έχουν «λόγο» και «κριτήρια» για τον αριθμό και το επίπεδο γνώσεων των φοιτητών που θα δέχονται και «μετά» να μας απασχολήσει αυτό το βασικό… προαπαιτούμενο, η παροχή δηλαδή πραγματικής και επαρκούς παιδείας, ικανής να ανταποκριθεί στις πανεπιστημιακές απαιτήσεις για τους εισερχόμενους στα ΑΕΙ…

Πρώτα εξαγγέλλουμε… θεωρητικά και πολιτικάντικα την (απολύτως λογική και αναγκαία!) αποδέσμευση της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από τη διαδικασία των Πανελληνίων, ως μεθόδου εισαγωγής στην τριτοβάθμια και… μετά στρωνόμαστε να προβληματιστούμε τι στην ευχή προγράμματα, πλαίσια λειτουργίας, αναβάθμιση Γυμνασίου και Λυκείου θα φτιάξουμε ώστε να εξασφαλίζεται η βασική και κομβικής σημασίας «παιδεία» που παρέχεται στη δευτεροβάθμια – τα πανεπιστήμια κατά βάση αποσκοπούν στην «κατάρτιση» και την «εξειδίκευση» ως εργαλεία για την επαγγελματική ανέλιξη…

Να υποθέσουμε πως η αναγκαία αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, αυτής του Δημοτικού, που τα παιδιά έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με τη μεθοδευμένη γνώση και σε αυτήν αποκτούν τις απαραίτητες βάσεις, αλλά και την αγάπη (ή την αποστροφή...) για τη συστηματική εκπαιδευτική διαδικασία, θα αποτελέσει τον... στόχο και την «προγραμματική εξαγγελία» της μεθεπόμενης τετραετίας, οποιοσδήποτε και αν βρίσκεται στην εξουσία; Λένε οι ειδικοί περί την παιδική εκπαίδευση και παιδοψυχολογία, πως έτσι όπως κατάντησε να είναι σήμερα «δομημένο το σύστημα της πρωτοβάθμιας βαθμίδας της παιδείας μας (και με δασκάλους υποαμειβόμενους και κατ’ ανάγκην επαγγελματικά πολυδιασπασμένους...) αγχώνει τα μικρά παιδιά, τα αναγκάζει να σηκώσουν ένα δυσανάλογο φορτίο με εν πολλοίς «άχρηστες» (για την ηλικία τους...) γνώσεις, και αυτό που απαιτείται (και εφαρμόζεται στις προηγμένες εκπαιδευτικά ευρωπαϊκές χώρες) είναι η σταδιακή και άνετη εισαγωγή των παιδιών στη μαθησιακή διαδικασία με εύληπτους «παιγνιδιάρικους» τρόπους, η επιλογή μεθόδων που θα βοηθούν στην ομαλή αφομοίωση και «ενσωμάτωση» γνώσεων, η απαρχή της ανάπτυξης κριτικής σκέψης...

Πότε θα γίνουν πράξη αυτά όλα στο τόσο κρίσιμο «πρωτοβάθμιο» σκαλί της παιδείας, ώστε να «στηθούν» επαρκείς και αποδοτικοί μαθητές για την καίρια και αποφασιστική «δευτεροβάθμια» εκπαίδευση (με την... μπουρδουκλωμένη και ασυντόνιστη «ύλη», τη δυσανάλογα μεγάλη ποσότητά της –φθάσαμε γνώσεις που παλιά παρέχονταν στα πανεπιστήμια, σήμερα να «επιβάλλονται» στα γυμνάσια!– έναν απαράδεκτο ψευτομοντερνισμό, εξαναγκασμό του μαθητή στην παπαγαλία και την «εναρμόνιση» της σκέψης του στα «ζητούμενα» από το... «σύστημα»!), ώστε αυτή με τη σειρά της να «επεξεργασθεί» και να προετοιμάσει κατάλληλα τους αυριανούς φοιτητές των πανεπιστημίων, με τις αυξημένες ανταγωνιστικές απαιτήσεις;

Χαΐρι και προκοπή δεν πρόκειται να δούμε, αν κάποια κυβέρνηση (και από κοντά και τα κόμματα – τα ευθύνης και αίσθησης αποστολής, τουλάχιστον...) δεν αποφασίσει να βάλει ένα στέρεο μεσοπρόθεσμο στόχο δύο τουλάχιστον τετραετιών, για την εκ βάθρων, συστηματική και καλοσχεδιασμένη πραγματική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση. Μέχρι τότε θα αλληλοκοροϊδευόμαστε!