Κατάθλιψη: H Παγίδα των αρνητικών σκέψεων και πως να βγείτε απ’ αυτήν
Γράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.)
Ο τρόπος σκέψης και αντιμετώπισης των καταστάσεων που αντιμετωπίζουμε καθημερινά, είναι καθοριστικό στοιχείο για τη γένεση της κατάθλιψης.
Οι αρνητικές σκέψεις που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος για τον εαυτό του, η ασταμάτητη αυστηρή αυτοκριτική και οι απαισιόδοξες προβλέψεις του για το μέλλον, επηρεάζουν την αντίληψη του για το πως πραγματικά είναι η δική του ζωή.
Συχνά οι άνθρωποι με κατάθλιψη, λόγω ενός συγκεκριμένου τρόπου σκέψης, ενώ έχουν πετύχει κάτι πολύ σημαντικό, στην ουσία το βιώνουν ως μια αποτυχία ή ένα πισωγύρισμα. Θεωρούν ένα εμπόδιο ή μια δυσκολία σαν μια προσωπική αποτυχία.
Η απαισιόδοξη αυτή προσέγγιση, τους κάνει να τα βλέπουν όλα μαύρα και ανέλπιδα. Έστω και εάν είναι επιτυχημένοι και έχουν αξιοζήλευτα αποτελέσματα στη ζωή, εντούτοις εγκλωβίζονται σε μια παγίδα αρνητικών σκέψεων που τους βασανίζει οδηγώντας τους στα αδιέξοδα της κατάθλιψης.
Οι σκέψεις μας έχουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της διάθεσης μας. Η τάση στο να βλέπουμε περισσότερο την αρνητική μεριά των πραγμάτων παρά τα υπόλοιπα, μπορεί να φτάσει στο σημείο που να απομακρύνει κάθε χαρά από τη ζωή μας.
Το ερώτημα είναι, τι μπορούμε να κάνουμε για να αντιμετωπίσουμε μια τέτοια κατάσταση;
Η κατάθλιψη μπορεί να αντιμετωπιστεί βέβαια με τη βοήθεια του ειδικού γιατρού. Η συμβολή του είναι απαραίτητη. Η φαρμακευτική αγωγή που θα συστήσει εάν το κρίνει απαραίτητο, στόχο έχει μεταξύ άλλων τη διόρθωση των βιολογικών εκείνων μηχανισμών που στον εγκέφαλο προωθούν την κατάθλιψη.
Παράλληλα η διαφοροποίηση του τρόπου σκέψης του ατόμου που υποφέρει από κατάθλιψη, μπορεί να έχει μακροχρόνια ευεργετική και προστατευτική δράση κατά της κατάθλιψης.
Αυτό δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται χρόνο, προσπάθεια και συχνά βοήθεια από ειδικούς στη συμπεριφορική γνωστική θεραπεία.
Είναι όμως πολύ σημαντικό, ο καθένας από εμάς, να αναπτύξει τεχνικές αυτογνωσίας που θα του επιτρέπουν να ελέγχει τις σκέψεις του και κατά συνέπεια τη διάθεση του. Ένα τέτοιο επίτευγμα έχει πολλά να μας προσφέρει παράλληλα με την προστασία από την κατάθλιψη στα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο από αυτήν.
Για να επιτύχουμε τον έλεγχο των αρνητικών σκέψεων που μπορούν να μας παγιδεύουν σε ένα φαύλο κύκλο κατάθλιψης, είναι εξαιρετικά σημαντικό να μπορούμε να αναγνωρίζουμε εκείνους τους διαλογισμούς που τεχνητά μας δημιουργούν πλάνη οδηγώντας μας βαθύτερα στην κατάθλιψη.
Αναγνωρίζοντας τον αρνητικό τρόπο σκέψης, είναι δυνατόν επεμβαίνουμε έγκαιρα, να το διορθώνουμε ακόμα και εμείς οι ίδιοι στη γένεση του (αυτοβοήθεια), διακόπτοντας έτσι το φαύλο κύκλο που οδηγεί στην κατάθλιψη.
Μερικοί από τους συχνότερους διαλογισμούς που οδηγούν άτομα με προδιάθεση για κατάθλιψη σε χειρότερη ψυχολογική κατάσταση περιλαμβάνουν:
Η υπεραπλούστευση Στο άτομο που έχει προδιάθεση για κατάθλιψη, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της υπεραπλούστευσης. Βασικά στον εν λόγω διαλογισμό, το άτομο θεωρεί ότι εάν κάτι κακό του συμβεί, αυτό θα συμβεί ξανά και ξανά.
Το νοητικό φίλτρο Στο μηχανισμό αυτό, το άτομο συνειδητά ή ασυνείδητα, βλέπει σε οτιδήποτε συμβαίνει πολύ περισσότερο τα κακά παρά τα καλά. Για παράδειγμα ενώ μπορεί να έχει πετύχει κάτι ουσιαστικό και σημαντικό, δεν απολαμβάνει τους καρπούς των κόπων και της επιτυχίας του αλλά παραμένει και ενδιατρίβει σε προβλήματα μικρότερης σημασίας που συνόδεψαν την επίτευξη του στόχου του.
Όλα ή τίποτα Στο τρόπο αυτό της σκέψης, το άτομο θεωρεί οποιαδήποτε αντιξοότητα, ή πισωγύρισμα ως προσωπική αποτυχία. Ακόμη και ένα μικρό λάθος, λαμβάνει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις από το πραγματικό του εκτόπισμα. Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η τάση για τελειοθηρία η οποία συχνά γίνεται αντιπαραγωγική δημιουργώντας περισσότερες αρνητικές σκέψεις που οδηγούν στην κατάθλιψη.
Βιαστικά συμπεράσματα Στο άτομο με αρνητικές σκέψεις και προδιάθεση για κατάθλιψη, οτιδήποτε είναι λόγος πρόβλεψης προβλημάτων και αρνητικών εξελίξεων. Αλλαγές ή συμπεριφορές σε άτομα του περιβάλλοντος που μπορεί να είναι συνήθεις, εκλαμβάνονται ως αλλαγές προς το πρόσωπο τους με αποτέλεσμα βιαστικά και άδικα να νομίζουν ότι κάτι κακό συμβαίνει που έχει σχέση μαζί τους.
Λήψη προσωπικής ευθύνης Το άτομο που εγκλωβίζεται στο φαύλο κύκλο των καταθλιπτικών σκέψεων, για οτιδήποτε πάει στραβά, αναλαμβάνει την ευθύνη. Το αίσθημα αυτό της ενοχής, εκδηλώνεται ακόμη και όταν το άτομο δεν έχει κάνει λάθος.
Μείωση των θετικών Στο διαλογισμό αυτό, υπάρχει η τάση να θεωρεί το άτομο ότι κάτι που επιτυγχάνει, είναι μόνο ένα ποσοστό αυτού που ήταν δυνατό. Έτσι μια επιτυχία χάνει την πραγματική της αξία, η ευχαρίστηση δεν υπάρχει και τα θετικά μετατρέπονται σε αρνητικά.
Μεγιστοποίηση της σημασίας των προβλημάτωνΣτον τρόπο αυτό σκέψης, το άτομο παγιδεύεται από την υπερβολική σημασία που πιστεύει ότι μπορούν να έχουν ακόμη και μικρά προβλήματα. Η υπερτίμηση αυτή, οδηγεί τεχνητά το άτομο με προδιάθεση για κατάθλιψη, στο φαύλο κύκλο των μαύρων σκέψεων.
Συναισθηματική λογικήΕδώ, το άτομο θεωρεί ότι η ψυχολογική του διάθεση αντικατοπτρίζει την πραγματική του αξία. Βασικά αυτό το οδηγεί εσφαλμένα να πιστεύει ότι νιώθει άσχημα επειδή είναι κακός χαρακτήρας.
Υπερτόνιση των λαθών, η ρετσινιάΣτη ζωή όλοι κάνουμε λάθη,άλλοι λίγα άλλοι περισσότερα. Στον υπερτονισμό των λαθών, το άτομο με προδιάθεση για κατάθλιψη, εστιάζει την προσοχή του κυρίως στη σειρά των λαθών που έχει κάνει.
Στο τέλος αποκτά μια αρνητική εικόνα, μια ρετσινιά θα λέγαμε για τον ίδιο του τον εαυτό. Δεν είναι εύκολο να απαλλαγεί κάποιος από μια ρετσινιά ακόμη και όταν αυτή έχει επιβληθεί από το δικό του εαυτό.
Η μάζα των πρέπειΣτο διαλογισμό αυτό, το άτομο δεν σταματά από του να θυμάται τι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνει. Στο τέλος της ημέρας θάβεται κυριολεκτικά από την ανεξάντλητη μάζα των υποχρεώσεων.
Παράλληλα τα άτομα με αυτή τη μορφή σκέψεων, πολύ συχνά συγκεντρώνουν την προσοχή τους και στα τι πρέπει και δεν πρέπει να κάνουν και οι άλλοι στο περιβάλλον τους. Η κατάσταση αυτή αυξάνει τη δική τους πικρία και απογοήτευση αλλά και των άλλων ατόμων του περιβάλλοντος τους.
Συνοπτικά έχουμε δει πιο πάνω μια σειρά από αρνητικούς διαλογισμούς που επιδεινώνουν την ψυχική διάθεση, οδηγούν σε φαύλο κύκλο απαισιοδοξίας και καταλήγουν στη μαύρη τρύπα της κατάθλιψης.
Οι σκέψεις αυτές δυνατόν να υπάρχουν σε διαφορετικούς βαθμούς σοβαρότητας. Άτομα με κατάθλιψη πιθανόν να έχουν το καθένα τα δικά του ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τρόπους διαλογισμού.
Όμως η αναγνώριση των αρνητικών διαλογισμών όπως περιγράφονται πιο πάνω, μπορεί να τους βοηθήσει να νικήσουν την κακή διάθεση και την κατάθλιψη.
Η καταγραφή των αρνητικών διαλογισμώνΜια καλή τεχνική είναι η καταγραφή καθημερινά, για ένα χρονικό διάστημα, των αρνητικών σκέψεων. Μπορεί να αφιερώνεται κάθε μέρα ένα εικοσάλεπτο για σκοπούς αναγνώρισης, καταγραφής και εξέτασης των αρνητικών σκέψεων.
Η καταγραφή σε χαρτί και η εξέταση των αρνητικών σκέψεων έχει καταλυτική σημασία. Επιτρέπει την ταξινόμηση τους και την κατανόηση του γιατί οδηγούν σε χειρότερη ψυχική κατάσταση.
Η συστηματική αυτή άσκηση μαζί με την καταγραφή των συναισθημάτων που συνοδεύουν τους αρνητικούς διαλογισμούς όπως τους έχουμε περιγράψει πιο πάνω, μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ. Στο χαρτί καταγραμμένα τα πράγματα αυτά, λαμβάνουν μια διαφορετική όψη, όχι τόσο φοβερή όσο όταν οι αρνητικές σκέψεις στριφογυρίζουν στο μυαλό.
Η μέθοδος της καταγραφής των αρνητικών διαλογισμών και των συναισθημάτων που συνεπάγονται, δίνει νέα δύναμη στο άτομο να αντιμετωπίσει το φαύλο κύκλο της κακής διάθεσης και της κατάθλιψης.
Φυσικά εκτός από την αυτοβοήθεια, η παροχή περίθαλψης από ένα ειδικό του τομέα της ψυχικής υγείας, ανάλογα με την περίπτωση έχει ουσιαστικό ρόλο.
Κατάθλιψη: ένα «συνηθισμένο» ψυχολογικό πρόβλημα της εποχής μας
Γράφει: Βασιλειάδης Γρηγόρης, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπευτής, Διδάκτωρ Ψυχολογίας (Ph.D.)
Προβολή
Η κατάθλιψη είναι μια από τις πιο συνηθισμένες ψυχικές ασθένειες της εποχής μας και σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπων στον κόσμο, θεωρείται μια από τις πιο διαδεδομένες διαταραχές, αφού τα ποσοστά της αυξάνονται κάθε χρόνο παγκοσμίως.
Στόχος της αυτού του άρθρου είναι η ενημέρωση σας, για την αναγνώριση της κατάθλιψης (στον εαυτό ή σε συγγενικά ή φιλικά πρόσωπα) και για την αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας (από ψυχολόγο, ή ψυχίατρο), ώστε τελικά αυτός/ αυτή που υποφέρει να ξαναβρεί τη ζωή του/ της, και να ξαναγίνει παραγωγικός/ ή και ευχαριστημένος/ η.
Η κλινική κατάθλιψη είναι μια ψυχική διαταραχή που περιλαμβάνει τη μείζονα κατάθλιψη, τη μανιο-κατάθλιψη (διπολική διαταραχή) και τη δυσθυμία, μια ελαφρότερη μορφή κατάθλιψης, που διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα και χαρακτηρίζεται από ένα αίσθημα δυσφορίας και στενοχώριας. Η κατάθλιψη κάνει το άτομο να χάσει την ευχαρίστηση από την καθημερινή του ζωή, μπορεί να έχει επιπτώσεις σε άλλες ιατρικές παθήσεις και μπορεί να είναι τόσο σοβαρή ώστε να οδηγήσει στην αυτοκτονία. Η κατάθλιψη μπορεί να συμβεί στον καθένα, σε οποιαδήποτε ηλικία, φύλο και σε άτομα οποιασδήποτε κοινωνικο-οικονομικής τάξης ή εθνικότητας.
Η κατάθλιψη δεν είναι ποτέ ένα κανονικό, υγιές κομμάτι της ζωής μας, όποια και αν είναι η ηλικία, το φύλο ή η κατάσταση της υγείας του ατόμου. Δυστυχώς, αν και η θεραπεία για την κατάθλιψη είναι τις περισσότερες φορές επιτυχημένη, λιγότερα από τα μισά άτομα που πάσχουν από αυτήν, αναζητούν θεραπεία. Οι περισσότεροι υποφέρουν σιωπηλά, πιστεύοντας ότι δεν είναι κάτι σοβαρό και ότι θα περάσει από μόνο του, ή πιστεύοντας ότι πρόκειται για μια προσωπική τους αδυναμία για την οποία ντρέπονται και προσπαθούν να την κρατήσουν μυστική.
Τα αίτια της κατάθλιψης
Οι λόγοι της κατάθλιψης είναι διάφοροι: για κάποια άτομα μπορεί να εμπλέκονται πολλαπλοί παράγοντες, ενώ για άλλα να υπάρχει ένας μόνο λόγος που προκάλεσε την ψυχική αυτή διαταραxή. Συχνά οι άνθρωποι παθαίνουν κατάθλιψη χωρίς κάποια φανερή αιτία.
Βιολογικά αίτια: Σύμφωνα με τα σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα η κατάθλιψη θεωρείται ως μια χημική ανισορροπία στον ανθρώπινο εγκέφαλο. Μερικοί άνθρωποι έχουν είτε πολύ λίγες είτε πολλές χημικές ουσίες που παράγονται από τον ίδιο τον εγκέφαλο (και ονομάζονται νευροδιαβιβαστές). Οι αλλαγές στους νευροδιαβιβαστές μπορεί να προκαλέσουν ή να συμβάλουν στην ανάπτυξη της κατάθλιψης.
Γνωσιακά αίτια: Τα άτομα που έχουν έναν αρνητικό τρόπο σκέψης και χαμηλή αυτοπεποίθηση είναι πιθανότερο να αναπτύξουν κλινική κατάθλιψη.
Φύλο: Στις γυναίκες η κατάθλιψη εμφανίζεται σε διπλάσιο ποσοστό απ' ό,τι στους άνδρες. Αν και δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο το γιατί συμβαίνει αυτό, υπάρχει πιθανότητα να οφείλεται στις ορμονικές αλλαγές που συμβαίνουν στη γυναίκα κατά τη διάρκεια του εμμηνορρυσιακού της κύκλου, της εγκυμοσύνης, της γέννας και της εμμηνόπαυσης. Άλλοι λόγοι μπορεί να περιλαμβάνουν το στρες που αισθάνονται οι γυναίκες λόγω των πολλαπλών καθηκόντων κι ευθυνών τους.
Συνύπαρξη: Η κατάθλιψη συχνά συνυπάρχει με ορισμένες άλλες ασθένειες, όπως καρδιοπάθεια, καρκίνο, νόσο του Πάρκινσον, διαβήτη, νόσο Αλτζχάιμερ και ορμονικές διαταραχές.
Φάρμακα: Ορισμένα φάρμακα έχουν ως παρενέργεια την εμφάνιση κατάθλιψης.
Γενετικοί λόγοι: Το οικογενειακό ιστορικό κατάθλιψης αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης κατάθλιψης και σε άλλα μέλη της οικογένειας.
Καταστάσεις: Δύσκολες καταστάσεις, όπως το διαζύγιο, τα οικονομικά προβλήματα, ο θάνατος αγαπημένου προσώπου μπορεί να συμβάλουν στην εμφάνιση κατάθλιψης.
Τα συμπτώματα της κλινικής κατάθλιψης
Αισθήματα λύπης, άγχους, ψυχικού κενού, που επιμένουν.
Το άτομο κοιμάται είτε πάρα πολύ είτε πολύ λίγο, ξυπνάει στη μέση της νύχτας και δεν το ξαναπαίρνει ο ύπνος ή ξυπνάει τα χαράματα.
Μειωμένη όρεξη και απώλεια βάρους ή, αντίστροφα, αυξημένη όρεξη και αύξηση βάρους.
Εκνευρισμός, ανησυχία.
Συνεχιζόμενα φυσικά συμπτώματα που δεν περνούν με ιατρική θεραπεία (π.χ. χρόνιος πόνος, ή στομαχικά προβλήματα).
Δυσκολία συγκέντρωσης, δυσκολία μνήμης, δυσκολία λήψης αποφάσεων.
Κούραση ή απώλεια ενέργειας.
Αίσθημα ενοχής, απαισιοδοξία, αίσθημα ότι ο εαυτός δεν αξίζει.
Σκέψης θανάτου ή αυτοκτονίας.
Κατάθλιψη και γυναίκεςΜία στις οκτώ γυναίκες θα πάθει κατάθλιψη σε κάποια φάση της ζωής της.
Οι γυναίκες εμφανίζουν κατάθλιψη σε διπλάσιο ποσοστό απ' ό,τι οι άνδρες. Η κατάθλιψη εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες ηλικίας 25-44 ετών. Οι έφηβες ηλικίας 14-18 ετών εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης από τα συνομήλικά τους αγόρια. Το 20-49% των γυναικών εμφανίζουν το λεγόμενο προεμμηνορρυσιακό σύνδρομο (χαρακτηρίζεται από εκνευρισμό, κατάθλιψη και θυμό πριν την εμφάνιση της περιόδου) και το 3-5% αυτών έχουν αρκετά σοβαρά συμπτώματα για να κατηγοριοποιηθούν ως προ-εμμηνορρυσιακή δυσφορική διαταραχή. Το 10-15% των νέων μητέρων παθαίνουν επιλόχεια κατάθλιψη, που συνήθως συμβαίνει μέσα στον πρώτο χρόνο από τη γέννηση του παιδιού. Υπάρχει μεγάλη σχέση ανάμεσα στις νευρογενείς διατροφικές διαταραχές (ανορεξία και βουλιμία) και την κατάθλιψη στις γυναίκες. Το 90-95% των περιπτώσεων ανορεξίας συμβαίνουν σε νεαρές γυναίκες. Σύμφωνα με έρευνες, ένα στα τρία άτομα υποφέρει επίσης από κάποια μορφή κατάχρησης ή εξάρτησης από ουσίες. Οι απόπειρες αυτοκτονίες στις γυναίκες είναι διπλάσιες απ' ό,τι στους άνδρες. Στο 30-50% των περιπτώσεων της γυναικείας κατάθλιψης δεν γίνεται σωστή διάγνωση.
Κατάθλιψη
Γράφει: Κοκκώλης Κωνσταντίνος, Ψυχίατρος
Εισαγωγή
Η κατάθλιψη βασανίζει ένα μεγάλο τμήμα του πληθυσμού· υπολογίζεται πως ο κίνδυνος να νοσήσει οποιοσδήποτε από Μείζονα Καταθλιπτική Διαταραχή είναι 10%- 25% για τις γυναίκες και 5%- 12% για τους άντρες, ενώ κάθε στιγμή το 5%- 9% των γυναικών και το 2%- 3% των ανδρών υποφέρουν από αυτή. Τα ποσοστά αυξάνονται αν υπολογίσουμε και την Δυσθυμία, Άτυπες μορφές και Δευτεροπαθείς Καταθλίψεις (πχ σε Αγγειακό Εγκεφαλικό Επεισόδιο). Παρόλα αυτά συχνά η κατάθλιψη δεν αναγνωρίζεται, είτε δεν θεραπεύεται σωστά, ενώ ποσοστό μόνο των περιπτώσεων φτάνει στον ειδικό.
Περίληψη
Κατάθλιψη ονομάζουμε μία ψυχική κατάσταση που χαρακτηρίζεται από διαταραχή της συναισθηματικής διάθεσης, με συναισθήματα μοναξιάς, απόγνωσης, απελπισίας, χαμηλής αυτοεκτίμησης. Εναλλακτικά ο όρος χρησιμοποιείται για να δηλώσει την προαναφερθείσα διαταραχή στην συναισθηματική διάθεση, οπότε μιλούμε για ένα κλινικό σύνδρομο που μπορεί να εμφανισθεί πρωτογενώς ή δευτερογενώς σαν επιπλοκή πλήθους ψυχικών και σωματικών διαταραχών, άλλοτε για να δηλώσει το σύμπτωμα της κατάθλιψης (δηλαδή το αρνητικό συναίσθημα) και άλλοτε την συναισθηματική διαταραχή η οποία μπορεί να είναι ένα καταθλιπτικό επεισόδιο στα πλαίσια Μείζονος Καταθλιπτικής Διαταραχής, Διπολικής Διαταραχής, Δυσθυμίας, Κυκλοθυμίας, είτε οφειλόμενο σε μία Γενική Ιατρική Κατάσταση, ή Διαταραχή σχετιζόμενη με ουσίες.
Η ανάλυση όλων αυτών ξεφεύγει από τους σκοπούς του άρθρου όπου θα εστιάσουμε κυρίως στην κατάσταση που ονομάζεται "Μείζων Καταθλιπτικό Επεισόδιο"
Αιτιολογία
Δεν είναι ακριβώς γνωστή. Είναι πλέον σαφές ότι συμμετέχουν πολλοί παράγοντες. Μεγάλη σημασία έχουν οι γενετικοί (δηλαδή η κληρονομικότητα) και οι ψυχοκοινωνικοί παράγοντες (ψυχοπιεστικά γεγονότα της ζωής, απώλεια και πένθος κλπ).
Τις τελευταίες δεκαετίες έχει δοθεί μεγάλη έμφαση στις νευροβιολογικές θεωρίες καθότι υπάρχουν σαφή ευρήματα που αφορούν διαταραχές στην λειτουργία του εγκεφάλου (ιδίως στο επίπεδο της νευροδιαβίβασης στα συστήματα των καταχολαμινών και της 5 Υδροξυτρυπταμίνης), διαταραχές της νευροφυσιολογίας του ύπνου και της νευροενδοκρινικής λειτουργίας (πχ υπερέκκριση κορτιζόλης)
Τέλος κάθε ψυχοθεραπευτική σχολή έχει προσφέρει κάποιο μοντέλο ερμηνείας της Κατάθλιψης.
Να σημειωθεί ότι η κατάθλιψη μπορεί να είναι και αποτέλεσμα ενός μεγάλου πλήθους σωματικών νοσημάτων και συνδρόμων (πχ υποθυρεοειδισμού, εγκεφαλικού επεισοδίου, νόσου του Parkinson, χρονίου αλκοολισμού κα), αλλά ακόμα και τότε ο ακριβής μηχανισμός παθογένεσης δεν είναι γνωστός.
Κλινική Εικόνα- Συμπτώματα
Αυτό που έχει σημασία για τους ανθρώπους που υποφέρουν από την Κατάθλιψη δεν είναι η αιτιολογία της (αν και συνήθως αναλώνονται στην άγονη αναζήτηση του "τι φταιει;" άλλοτε με αυτομομφή και άλλοτε με ετερομομφή), αλλά η έγκαιρη αναγνώριση του ότι αυτό που αισθάνονται δεν οφείλεται σε κόπωση, αναξιότητα ή ότι άλλο, αλλά πάσχουν από μία θεραπεύσιμη ψυχική διαταραχή.
Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από καταθλιπτική διάθεση (ένα "στενάχωρο" συναίσθημα κατά το μεγαλύτερο διάστημα της ημέρας), άγχος (δυσφορία στο στήθος, ανησυχία, νευρικότητα), απελπισία και ανηδονία (δηλαδή πρότερα ευχάριστες δραστηριότητες δεν ικανοποιούν πλέον τον ασθενή), έλλειψη ενέργειας και κόπωση στην ελάχιστη προσπάθεια, καθώς και επιβράδυνση των ψυχοκινητικών λειτουργιών (αργές κινήσεις και βάδισμα, ο ασθενής δυσκολεύεται να σκεφθεί). Συνυπάρχουν διαταραγμένος ύπνος (ο ασθενής κοιμάται αργά, με διακοπές και άσχημα όνειρα και, χαρακτηριστικά ξυπνά νωρίς τα ξημερώματα με άσχημη διάθεση και αρνητικές σκέψεις), ανορεξία και άλλοτε βουλιμία, απώλεια της σεξουαλικής διάθεσης. Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, παραπονείται για αμνησία, ενώ πλήθος δυσάρεστων σκέψεων κατακλύζουν τον νου, ενίοτε και σκέψεις αυτοκτονίας. Παράλληλα ποικίλα σωματικά ενοχλήματα (πχ δυσκοιλιότητα) συμπληρώνουν την εικόνα.
Εργαστηριακά ευρήματα- Διάγνωση
Η διάγνωση της Κατάθλιψης είναι κλινική και όχι εργαστηριακή. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν ευρήματα από το εργαστήριο, αλλά τα ευρήματα αυτά δεν είναι ειδικά για την νόσο. Ούτε και όλα τα προαναφερθέντα συμπτώματα είναι απαραίτητα για να τεθεί η διάγνωση, ενώ πλήθος άλλων συμπτωμάτων που δεν γίνεται να αναφερθούν όλα, μπορεί να συνυπάρχουν.
Υπεύθυνος για την διάγνωση είναι ο ειδικός Ψυχίατρος, ο οποίος οφείλει να κάνει τον απαιτούμενο εργαστηριακό έλεγχο προς αποκλεισμό κάποιας πρωτογενούς σωματικής διαταραχής, όταν υποπτεύεται ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει, ενώ σε πολλές περιπτώσεις ο Γενικός, Οικογενειακός είτε και Παθολόγος ιατρός μπορεί να διαγνώσει ή και να αντιμετωπίσει ακόμη μία ελαφρού έως μετρίου βαθμού κατάθλιψη.
Επιπλοκές
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στην κατάθλιψη είναι η αυτοκτονία, η οποία μοιάζει σαν μοναδική διέξοδος από την απελπισία, σύμφωνα με τον διαστρεβλωμένο τρόπο σκέψης του καταθλιπτικού ασθενούς. Η έγκαιρη παρέμβαση είναι ο καλύτερος τρόπος να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος αυτοκαταστροφής, ο οποίος είναι καλύτερο να υπερεκτιμάται από το να υποτιμάται.
Άλλες πιθανές επιπλοκές μπορεί να προέρχονται από την κακή σίτιση και την εν γένει παραμέληση της φροντίδας του εαυτού, από την κοινωνική απόσυρση (όπου ο ασθενής μπορεί να απέχει από τη εργασία και να αποφεύγει τα κοινωνικά και οικογενειακά στηρίγματα), ενώ σε κάποιες περιπτώσεις η διαστρεβλωμένη σκέψη μπορεί να προσλαμβάνει ψυχωτικό χαρακτήρα (με παραληρητικές ιδέες και ψευδαισθήσεις συνήθως σύντονες με την συναισθηματική διάθεση)
Θεραπεία
Αντίθετα με την ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση, η κατάθλιψη είναι μία κατάσταση η οποία αντιμετωπίζεται πλέον επαρκώς και στις περισσότερες των περιπτώσεων (70- 80%) θεραπεύεται, ενώ στις υπόλοιπες ανακουφίζεται σημαντικά.
Στην πρώτη γραμμή της θεραπείας χρησιμοποιούνται τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Υπάρχουν πολλές επιλογές πλέον στην θεραπευτική φαρέτρα καθώς τα παλαιότερα Τρικυκλικά και Τεταρτοκυκλικά φάρμακα (όπως η Αμυτριπτυλίνη και η Χλωριμιμπραμίνη) συμπληρώθηκαν από εξίσου αποτελεσματικά φάρμακα τα οποία χαρακτηρίζονται από λιγότερες παρενέργειες, όπως τους Εκλεκτικούς Αναστρέψιμους Αναστολείς της Μονοαμινοοξειδάσης (Μοκλοβεμίδη), τους Αναστολείς Επαναπρόσληψης της Σεροτονίνης (Παροξετίνη, Φλουβοξαμίνη, Φλουοξετίνη κα), τους Αναστολείς Επαναπρόσληψης Νοραδρεναλίνης- Σεροτονίνης (Βενλαφαξίνη) και τα Νοραδρενεργικά και Ειδικά Σεροτονινεργικά Αντικαταθλιπτικά (Μιρταζαπίνη). Αυτά χρησιμοποιούνται τόσο θεραπευτικά, όσο και προφυλακτικά, ενώ ο ρόλος της Ηλεκτροσπασμοθεραπείας έχει περιοριστεί πλέον σημαντικά.
Άλλα φάρμακα όπως Αγχολυτικά, Υπναγωγά, Νευροληπτικά, Θυρεοειδικές ορμόνες και το Λίθιο μπορεί να χρησιμοποιηθούν κατ' ένδειξη, αν και ο σύγχρονος Ψυχίατρος οφείλει να αποφεύγει όσο είναι δυνατόν την πολυφαρμακία, και συνήθως ένα αντικαταθλιπτικό, στην σωστή δοσολογία και για επαρκές χρονικό διάστημα, είναι αρκετό.
Η Ψυχοθεραπεία (και ιδίως Γνωσιακής κατεύθυνσης) προσφέρει πολλά και ο ρόλος της είναι ιδιαίτερα σημαντικός κυρίως στην τομέα της πρόληψης των Υποτροπών.
Πρόληψη- Συμβουλές
Είναι δύσκολο να εφαρμοστεί μία επαρκής Πρωτογενής πρόληψη, καθώς η αποφυγή των ψυχοπιεστικών συνθηκών δεν είναι πάντοτε εφικτή. Ωστόσο η διατήρηση μιας καλής σωματικής κατάστασης, με αποφυγή καταχρήσεων και εξαρτήσεων (όπως από αλκοόλ) και η επικοινωνιακή ευχέρεια με υποστηρικτικά συστήματα (όπως η οικογένεια) μπορούν να προσφέρουν.
Σε κάθε άλλη περίπτωση, με την αναγνώριση κάποιων συμπτωμάτων, μεγάλη σημασία έχει η έγκαιρη επικοινωνία με τον ειδικό Ψυχίατρο. Καθώς στο 50%- 60% των περιπτώσεων η νόσος είναι υποτροπιάζουσα, αναγκαία είναι σε κάποιες περιπτώσεις η μακρόχρονη παρακολούθηση του ασθενούς.
Η συνήθης αντιμετώπιση για την Ελληνική κοινωνία, που συνίσταται στο: "θα το ξεπεράσω μόνος μου", είτε: "πρέπει να το παλέψεις", δεν αποφέρει κανένα όφελος, καθώς ο ασθενής και η οικογένεια δεν γνωρίζουν συνήθως την φύση της κατάστασης που αντιμετωπίζουν, ενώ αθεράπευτη η νόσος διαρκεί 6- 9 μήνες, περισσότερο από 50% υποτροπιάζει, και το 10% των περιπτώσεων καταλήγει στην χρονιότητα. Η έγκαιρη παρέμβαση, υπό την καθοδήγηση του ειδικού, περιορίζει την διάρκεια σε λίγες εβδομάδες και ελέγχει αποτελεσματικά την μακρόχρονη πορεία της διαταραχής.
πηγες:
http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=1002http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=141http://www.iatronet.gr/article.asp?art_id=155