THMMY.gr

60 χρόνια Ισραήλ: Ένα έθνος αναζητά τον εαυτό του

Ένα κράτος που ζει στο παράδοξο, ανάμεσα στη σύγχρονη τεχνολογία και το φόβο του πολέμου, γιορτάζει φέτος τα 60 χρόνια της ύπαρξής του

Του Νίκου Ιτσινέ
nitsines@kathimerini.gr

Το Ισραήλ συνεχίζει να αναζητάει την ταυτότητά του και τη θέση του στον κόσμο. Έξι δεκαετίες μετά τον πόλεμο εναντίον έξι αραβικών στρατών στην προσπάθειά τους να πραγματοποιήσουν το όνειρο των Εβραίων για επιστροφή στη Σιών, το Ισραήλ πολεμάει ακόμη να εξασφαλίσει την ανεξαρτησία του, την αναγνώρισή του από τα υπόλοιπα κράτη και ν' αποκτήσει πραγματικά σύνορα.

Η μάχη της επιβίωσης

Η μάχη της επιβίωσης είναι καθημερινή στο Ισραήλ, οι κάτοικοι του οποίου έχουν μάθει να ζουν με το φόβο των επιθέσεων. Τα παιδιά δεν παίζουν στους δρόμους, αλλά είναι κλεισμένα στο σπίτι, παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια. Οι ανήλικες έχουν βιώσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, την απώλεια ή τον τραυματισμό ενός δικού τους ανθρώπου στις επιθέσεις αυτοκτονίας των Παλαιστινίων ή φέρουν οι ίδιοι κάποιο σημάδι.

«Δεν γνωρίζουμε κάτι άλλο, καθώς έχουμε μεγαλώσει με αυτό τον τρόπο ζωής» αναφέρει η Γκαπ Σαρόν, η οποία έχει ένα μεταλλικό θραύσμα στο κρανίο της, από επίθεση με ρουκέτες των Παλαιστινίων πριν από τρεις μήνες στην πόλη Σντερότ, που βρίσκεται κοντά στα σύνορα με τη Γάζα. «Τα παιδιά γνωρίζουν μόνο τις σειρήνες και τα καταφύγια, τίποτα άλλο» συμπληρώνει.

Η ζωή στο Ισραήλ ήταν από την ημέρα της ίδρυσής του δύσκολη. Το εβραϊκό κράτος κήρυξε την ανεξαρτησία του στις 14 Μαΐου 1948, ως αποτέλεσμα της γενοκτονίας των Εβραίων από τους Ναζί. Ωστόσο, μετά από 60 χρόνια ύπαρξης, το Ισραήλ δεν μπορεί να λύσει βασικά προβλήματα της ταυτότητάς του. Ανήκει στην Ευρώπη ή τη Μέση Ανατολή; Είναι θεοκρατικό ή κοσμικό κράτος; Είναι ένα καθαρά ιουδαϊκό κράτος ή ένα πολυπολιτισμικό κράτος, στο οποίο το 20% των πολιτών είναι Άραβες;

Ανάμεσα σε δύο κόσμους

Το Ισραήλ πατάει με το ένα πόδι στο σύγχρονο κόσμο, επενδύοντας στις σύγχρονες τεχνολογίες, κατασκευάζοντας μικροσκοπικές κάμερες, που καταπίνονται ή επιτρέποντας τις γκέι παρελάσεις. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει ο Οβάντια Γιόζεφ, ένας πολιτικά πανίσχυρος ραβίνος, ο οποίος υποστηρίζει πως ο τυφώνας Κατρίνα είναι το δώρο του Θεού στις ΗΠΑ, οι οποίες ευθύνονται για την απομάκρυνση του ισραηλινού στρατού από τη Λωρίδα της Γάζας.

Το Ισραήλ είναι επίσης και μία ζωντανή δημοκρατία, όπου υπάρχει απόλυτη ελευθερία του λόγου και οι Άραβες μετέχουν στο κοινοβούλιο και την κυβέρνηση. Την ίδια στιγμή, έχει υπό την κατοχή του έναν ολόκληρο λαό για πάνω από σαράντα χρόνια, γεγονός που έχει επιφέρει κυρώσεις του ΟΗΕ.

Παρόλα αυτά, πολλοί Εβραίοι της πρώτης γενιάς αισθάνονται ότι οι πολιτικοί τους ακολουθούν μία «χαλαρή» πολιτική απέναντι στους Άραβες. Παράλληλα, αναπολούν τα πρώτα, δύσκολα χρόνια που βοηθούσαν ο ένας τον άλλο, όταν πολλοί πρόσφυγες από την Ευρώπη έφταναν μόνοι τους, καθώς οι οικογένειές τους είχαν ξεκληριστεί.

Όμως και η γενιά που ακολούθησε αισθάνεται απογοητευμένη από την πολιτική. Κατηγορούν τον Εχούντ Όλμερτ για τα προβλήματα που εμφανίστηκαν στον πόλεμο κατά της Χεζμπολάχ το καλοκαίρι του 2006 στο Λίβανο, αλλά και την αποτυχία του ν΄ αποτρέψει τις επιθέσεις ρουκετών της Χαμάς.

Ωστόσο, πολλοί θα συμφωνήσουν με το στωικό σχόλιο του Άρνολντ Ροθ: «Κανείς δεν μας υποσχέθηκε μία εύκολη ζωή. Όσο και αν θέλουμε τα παιδιά μας να είναι χαρούμενα, ασφαλή και παραγωγικά, η ιστορία μας λέει ότι αυτά αποκτούνται με κόπο». Ο Ροθ ήρθε από την Αυστραλία με τη γυναίκα και τα τέσσερα παιδιά τους, ενώ στην πορεία απέκτησαν ακόμη τρία. Παρότι τα παιδιά τους είναι σε μικρή ηλικία και τα αγόρια τους απέχουν ακόμη από τη στρατιωτική θητεία, έζησαν με άσχημο τρόπο τον πόλεμο του Ισραήλ. Πριν από επτά χρόνια έχασαν την έφηβη κόρη τους, Μάλκι, από παλαιστινιακή επίθεση αυτοκτονίας σε πιτσαρία της Ιερουαλήμ.

Πάνω από 1.100 Ισραηλινοί και 4.800 Παλαιστίνιοι έχουν χάσει τη ζωή τους τα τελευταία οκτώ χρόνια, από τη στιγμή που ξέσπασε η δεύτερη Ιντιφάντα. Αυτό εξηγεί και τα μεγάλα αμυντικά έργα των Ισραηλινών στη Δυτική Όχθη, καθώς και τους αυστηρούς περιορισμούς στις μετακινήσεις των Παλαιστινίων.

Οι Ισραηλινοί όμως αντιλαμβάνονται σιγά-σιγά την πραγματικότητα και τις επιπτώσεις της πολύχρονης κατοχής. Ταυτόχρονα, προσπαθούν να βελτιώσουν τη ζωή τους και να την κάνουν καλύτερη.

Σ' ένα χρόνο, το Τελ Αβίβ θα γιορτάσει τα εκατό χρόνια από την ίδρυσή του. Την πρώτη πόλη που χτίστηκε από τους Εβραίους για τους Εβραίους. Για το σκοπό αυτό, ανακαινίστηκε όλο το παλιό λιμάνι της πόλης, που απέκτησε έναν πεζόδρομο με καταστήματα και καφέ.

Ακόμη πιο φιλόδοξα είναι τα σχέδια για την τεχνολογική ανάπτυξη της χώρας. Η συνεργασία της Renault - Nissan με τον Αμερικανοεβραίο επιχειρηματία, Σάι Αγκάσσι, έχει ως σκοπό τη δημιουργία του πρώτου δικτύου ηλεκτρικών αυτοκινήτων, καθώς θα κατασκευαστούν 500.000 σημεία ηλεκτρικής τροφοδότησης σε όλη τη χώρα μέχρι το 2011.

Δημιουργώντας το νέο Ισραήλ

Οι Ισραηλινοί είναι περήφανοι για τη χώρα τους. Δεν ξεχνούν το γεγονός ότι πριν από 2.000 οι Ρωμαίοι κατήργησαν το Ισραήλ και εξαφάνισαν τη χώρα τους από το χάρτη, οδηγώντας χιλιάδες Εβραίους στην εξορία. Δεν ξεχνούν όμως ότι κατάφεραν να ξαναδημιουργήσουν το κράτος τους από την αρχή, παρά τις αντιξοότητες. Χιλιάδες πρόσφυγες επαναπατρίστηκαν από τη Ρωσία, τη Χιλή, τη Δανία, τις ΗΠΑ, την Ελλάδα, τη Γαλλία, την Αυστραλία και το Αζερμπαϊτσάν.

Οι πρόσφυγες και οι επαναπατριζόμενοι Εβραίοι της πρώτης γενιάς, θυμούνται ακόμη τα πρώτα τους συναισθήματα από την άφιξη στο Ισραήλ και κάνουν λόγο για «επιστροφή το σπίτι. Επιτέλους, έχουμε τη δική μας πατρίδα». Αυτό αναφέρει χαρακτηριστικά ο Τζακ Χαντέλι, εβραίος της Ελλάδας, ο οποίος στα 15 του χρόνια, στάλθηκε στο Άουσβιτς.

Οι Εβραίοι δεν ξεχνούν και τους κινδύνους που παραμονεύουν ανά πάσα στιγμή. Κάθε εμπορικό κέντρο διαθέτει έναν ανιχνευτή μετάλλων, κάθε στάση λεωφορείου στο νότιο Ισραήλ έχει και ένα καταφύγιο, τα σχολεία φυλάσσονται από ένοπλους φρουρούς, ενώ η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική, τόσο για τους άντρες, όσο και για τις γυναίκες.

Το κράτος του Ισραήλ αισθάνεται τους εχθρούς πολύ κοντά στα σύνορά του. Μόλις 1,6 χιλιόμετρα από την πόλη του Σντερότ, ενώ 1600 χιλιόμετρα μακριά βρίσκεται και το Ιράν.

Στο Ισραήλ, όμως, ο κόσμος αφυπνίζεται. Βλέπει ότι πρέπει να υπάρξει ένας συμβιβασμός με τους Παλαιστίνιους, που είναι το μόνο τους εμπόδιο για ν' αποκτήσουν μία κανονική ζωή: ολόκληρος ο αραβικός κόσμος βρίσκεται απέναντί τους, καθώς επιθυμεί την καταστροφή του ισραηλινού κράτους. Αφορμή το γεγονός ότι τα τελευταία 60 χρόνια το Ισραήλ έχει ντροπιάσει επανειλημμένα τους Άραβες στους πολέμους, ενώ έχει καταλάβει τη Δυτική Όχθη και τη Γάζα.

Το δημογραφικό πρόβλημα

Οι Ισραηλινοί ανησυχούν ότι σε λίγο καιρό θα μειονεκτούν πληθυσμιακά σε σχέση με τους ολοένα αυξανόμενους Παλαιστινίους. 3,7 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι ζουν στη Δυτική Όχθη και 1,6 εκατομμύρια ζουν στη Γάζα, έναντι 5,4 εκατομμυρίων Εβραίων.

Πρόσφατα, ο Εχούντ Ολμέρτ ξεσήκωσε θυελλώδεις αντιδράσεις στο Ισραήλ, καθώς υποστήριξε ότι «θα έρθει η μέρα, όπου η λύση των δύο κρατών θα καταρρεύσει και θα έρθουμε αντιμέτωποι με έναν αγώνα για ίσα δικαιώματα, όπως συνέβη στη Νότια Αφρική» και τόνισε: «Μόλις συμβεί αυτό, θα έρθει και το τέλος του Ισραήλ».

Ο Ολμέρτ δεν κατάφερε όμως ν' ανατρέψει τη θετική άποψη της κοινής γνώμης για τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου παλαιστινιακού κράτους. Ανησυχία επικρατεί για το διαχωρισμό των εδαφών ή καλύτερα για τα εδάφη που μοιράζονται και οι δύο πλευρές, και που οι Παλαιστίνιοι, δύσκολα θα εγκατέλειπαν για να φτάσουν οι δύο πλευρές σ' έναν συμβιβασμό.

Άλλωστε, δεν είναι και λίγοι οι Παλαιστίνιοι που δεν είναι διατεθειμένοι για τον οποιονδήποτε συμβιβασμό. Για το λόγο αυτό, ο Ισραηλινός πρόεδρος, Σιμόν Πέρες - του οποίου η ζωή αντικατοπτρίζει την ιστορία του Ισραήλ - ζήτησε πρόσφατα να ενισχυθούν πάση θυσία οι Παλαιστίνιοι που επιθυμούν έναν συμβιβασμό. «Η αδυναμία τους, είναι η δική μας αδυναμία» δήλωσε στους δημοσιογράφος ο 84χρονος πρόεδρος. «Και δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε τη δική μας αδυναμία ως δικαιολογία. Θα πρέπει να την ξεπεράσουμε».


Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ - 4/5/2008 (http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_04/05/2008_231312)

Δυστυχώς πολλοί είναι αυτοί που δεν επιθυμούν να βρεθεί λύση και φροντίζουν το Ισραήλ να παραμένει μια ετοιμοπόλεμη Σπάρτη που ζει με τον κίνδυνο εξέγερσης και εισβολής ανά πάσα στιγμή. Πάντως οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές και λίγοι είναι πια οι χαρισματικοί πολιτικοί όπως λόγου χάρη ο Δαβίδ Μπεν Γκουριόν, που είχε προβλέψει τις συνέπειες κατοχής των εδαφών από τον Πόλεμο των έξι ημερών, δηλαδή τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ.

Μια μικρή διόρθωση μονο: ο Πολεμος των Εξι Ημερων και ο Πολεμος του Γιομ Κιμπουρ ειναι 2 διαφορετικοί πόλεμοι. Ο πρωτος έγινε το 1967 και ο άλλος το 1973.

Και οι δύο ήταν νικηφόροι για τους Εβραιους. Ο πολεμος του '67 εληξε με απολυτο θριαμβο του Ισραήλ.Στον πόλεμο, όμως, το '73 οι Ισραηλινές απώλειες στην Αιγυπτο ήταν μεγαλες. Το Ισραήλ αναγκάστηκε να δωσει πισω στην Αίγυπτο το Σινά, αλλα κράτησε υπο την κατοχή του τα Υψίπεδα του Γκολαν της Συριας, και έκτοτε την απειλεί ανα πασα στιγμή. Παρότι στρατιωτικά νικητης στο πολεμο του Γιομ Κιμπουρ ήταν το Ισραήλ,σε διπλωματικό επίπεδο, πιστευω, βγήκε κερδισμένη η Αίγυπτος.

Εγώ πάλι (ο άσχετος) διάβασα πως η ήττα του Ισραήλ και κυρίως η παραχώρηση του Σινά ήταν ψιλομεθοδευμένη για να εκτονωθεί η κρίση στην περιοχή.

Γενικά πιστεύω πως το Ισραήλ έχει στρατό να τους γαμήσει όλους. Και την Τουρκία και το Ιράν μαζί αμαλάχει.

Τα παραπάνω είναι οι εμπεριστατωμένες απόψεις μου, ως καταξιωμένου διεθνολόγου

Δεν είπα ποτέ ότι ο ένας πόλεμος ακολούθησε τον άλλο χρονικά. Με αφορμή τον πόλεμο των έξι ημερών η Αίγυπτος και η Συρία επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά στο Ισραήλ το 1973, ξεκινώντας τον Πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, για να ανακτήσουν τα εδάφη που έχασαν.
Από τις 19 Νοεμβρίου του 1977, ο πρωθυπουργός της Αιγύπτου Ανβάρ ας Σαντάτ, ξεκινά ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις μαζί με το Ισραήλ στην Ιερουσαλήμ, με αποτέλεσμα στις 26 Μαρτίου του 1979, να υπογραφθεί στο Camp David, συμφωνία που όριζε πως το Ισραήλ δεχόταν να αποσυρθεί από το Σινά και ύστερα από την Λωρίδα της Γάζας και την δυτική όχθη. Το δεύτερο μέρος όντως δεν εφαρμόστηκε ποτέ από το Ισραήλ (και καλά έκανε).