Για τον dan halbert, ο δρόμος προς το tycho ξεκίνησε στο κολλέγιο, όταν η lisa του ζήτησε να δανειστεί τον υπολογιστή του. Ο δικός της είχε χαλάσει και αν δεν μπορούσε να δανειστεί κάποιον άλλο, θα αποτύγχανε στις εξετάσεις της. Δεν υπάρχει κανένας άλλος που να τολμούσε να ρωτήσει, εκτός απ? τον dan.

Αυτό έβαλε τον dan σε δίλημμα. Έπρεπε να τη βοηθήσει, αλλά αν της δάνειζε τον υπολογιστή της, μπορεί να διάβαζε τα βιβλία του. Εκτός από τα γεγονός ότι μπορεί να μπεις φυλακή για αρκετά χρόνια αν αφήσεις κάποιον να διαβάσει τα βιβλία σου, η ιδέα και μόνο τον σοκάρισε. Όπως κι όλοι οι άλλοι, είχε διδαχθεί από το δημοτικό, ότι το να μοιράζεσαι τα βιβλία σου ήταν κάτι ανήθικο και λάθος, κάτι που μόνο πειρατές κάνουν.

Και δεν υπήρχε και πολύ μεγάλη πιθανότητα, ότι η ΑΠΛ - η αρχή προστασίας λογισμικού - θα αποτύγχανε να τον πιάσει. Στην τάξη λογισμικού, ο dan είχε μάθει ότι κάθε βιβλίο είχε έναν copyright ανιχνευτή, που μετέδιδε πότε, που και από ποιον διαβάστηκε, στα κεντρικά της Αρχής. Χρησιμοποιούσαν αυτές τις πληροφορίες για να πιάσουν πειρατές παράνομης ανάγνωσης, αλλά και για να πουλήσουν προσωπικές πληροφορίες στους πωλητές. Την επόμενη φορά που ο υπολογιστής θα έμπαινε στο δίκτυο, η Αρχή θα ήξερε. Αυτός, ως κάτοχος του υπολογιστή, θα λάμβανε σκληρή τιμωρία, που δεν πήρε μέτρα να αποσοβήσει το έγκλημα.

Βέβαια, η lisa δεν ήταν απαραίτητο πως σκόπευε να διαβάσει τα βιβλία του. Μπορεί να ήθελε τον υπολογιστή του μόνο για να ολοκληρώσει την εργασία της. Αλλά ο dan ήξερε ότι η lisa προερχόταν από μεσο-αστική οικογένεια και δύσκολα θα μπορούσε να αντέξει τα δίδακτρα για ιδιαίτερα, πολύ περισσότερο τα τέλη ανάγνωσης. Διαβάζοντας τα βιβλία του, ίσως ήταν ο μόνος τρόπος για να αποφοιτήσει. Καταλάβαινε την κατάσταση. Ακόμα κι ο ίδιος αναγκαζόταν να πληρώνει για όλα τα συγγράμματα και βιβλία που έπρεπε να διαβάζει. Το 10% αυτών των χρημάτων πήγαιναν στους ερευνητές που τα είχαν γράψει, κι αφού κι ο dan σκόπευε να κάνει ακαδημαϊκή καριέρα, έλπιζε ότι και τα δικά του συγγράμματα, αν διαβάζονταν αρκετά, θα του απόφεραν αρκετά.

Αργότερα θα μάθαινε ο dan, ότι υπήρχε μια εποχή που ο οποιοσδήποτε μπορούσε να πάει σε μια βιβλιοθήκη και να διαβάσει άρθρα από περιοδικά, ακόμα και βιβλία, χωρίς να χρειάζεται να πληρώσει. Αλλά απ? τα τέλη της δεκαετίας του 1990, οι εκδότες τόσο των μη κερδοσκοπικών, όσο και των εμπορικών περιοδικών, είχαν αρχίσει να χρεώνουν για την ανάγνωση. Το έτος 2047, οι βιβλιοθήκες που πρόσφεραν ελεύθερη πρόσβαση σε βιβλία ήταν απλά μια θαμπή ανάμνηση.

Υπήρχαν βέβαια τρόποι να παρακάμψεις την ΑΠΛ. ʼλλωστε κι αυτή ακόμα παρανομούσε. Ο dan είχε έναν συμφοιτητή στην τάξη λογισμικού, τον frank martucci, ο οποίος είχε αποκτήσει ένα παράνομο πρόγραμμα (debugger), που το χρησιμοποιούσε για να παρακάμψει τον ανιχνευτή copyright όταν διάβαζε βιβλία. Αλλά το είχε πει σε τόσους πολλούς, που ένας από αυτούς τον ανέφερε στην ΑΠΛ (οι μαθητές με βαθύ το αίσθημα καθήκοντος ήταν επιρρεπείς στην προδοσία). Το 2047 ο frank ήταν φυλακή, όχι για παράνομη ανάγνωση, αλλά για την κατοχή του debugger.

Ο dan αργότερα θα μάθαινε ότι υπήρχε μια εποχή που ο οποιοσδήποτε μπορούσε να έχει στην κατοχή του ένα τέτοιο πρόγραμμα. Υπήρχαν ακόμα και δωρεάν τέτοια προγράμματα που ήταν διαθέσιμα σε cd ή μέσω internet. Αλλά επειδή όλο και περισσότεροι χρήστες τα χρησιμοποιούσαν για να παρακάμψουν τον ανιχνευτή copyright, τελικά κηρύχθηκαν παράνομα και τους προγραμματιστές που τα έφτιαχναν τους έστειλαν φυλακή.

Παρόλα αυτά οι προγραμματιστές ακόμα χρειάζονταν τέτοια προγράμματα κι έτσι το 2047 διανεμήθηκε ένας περιορισμένος αριθμός ελεγχόμενων αντιγράφων και μόνο στους νόμιμους και ελεγχόμενους προγραμματιστές. Ο debugger, που ο dan χρησιμοποιούσε στην τάξη λογισμικού, χρησιμοποιούταν μόνο για τις εκπαιδευτικές ανάγκες του μαθήματος.

Υπήρχε ακόμα τρόπος να παρακάμψεις τους ανιχνευτές copyright εγκαθιστώντας ένα τροποποιημένο λειτουργικό σύστημα. Ο dan ανακάλυψε ότι υπήρχαν ελεύθερα-δωρεάν λειτουργικά συστήματα, που κυκλοφόρησαν περίπου το 2000. Πλέον όχι μόνο ήταν παράνομα, αλλά απαγορευόταν να τα εγκαταστήσεις και στον υπολογιστή σου αν τύχαινε να έχεις ένα.

Ο dan κατάλαβε ότι δεν μπορούσε να δανείσει τον υπολογιστή του στην lisa. Αλλά δεν μπορούσε και να αρνηθεί να τη βοηθήσει, γιατί την αγαπούσε. Κάθε ευκαιρία για να της μιλήσει τον γέμιζε ενθουσιασμό. Και το γεγονός ότι επέλεξε αυτόν για να του ζητήσει βοήθεια, ίσως να σήμαινε ότι τον αγαπούσε κι εκείνη.

Ο dan έλυσε το δίλημμα με τρόπο ακόμα πιο απερίσκεπτο. Της δάνεισε τον υπολογιστή του και της είπε και τον προσωπικό του κωδικό. Μ? αυτό το τρόπο, αν η lisa διάβαζε τα βιβλία του, η Αρχή Προστασία Λογισμικού θα νόμιζε ότι ήταν αυτός που τα διάβαζε. Ήταν βέβαια παράνομο να της δώσει τον κωδικό του, αλλά η Αρχή δεν θα το μάθαινε ποτέ. Θα το μάθαιναν μόνο αν η lisa τον ανέφερε.

Φυσικά αν το σχολείο μάθαινε ότι είχε δώσει τον προσωπικό του κωδικό στην lisa, θα τους τιμωρούσαν και τους δύο, ανεξάρτητα από το πώς τον είχε χρησιμοποιήσει η lisa. Η πολιτική του σχολείου ήταν, πως οποιαδήποτε ανάμειξη με τους τρόπους που είχαν να παρακολουθούν τη χρήση των υπολογιστών των μαθητών, ήταν αιτία πειθαρχικής τιμωρίας. Δεν είχε σημασία αν έκανες κάτι παράνομο ή όχι. Υπέθεταν ότι έκανες απαγορευμένη χρήση του υπολογιστή κι απλά δεν ήξεραν τι.

Συνήθως δεν έδιωχναν τους μαθητές για αυτό, τουλάχιστον όχι απευθείας. Αντιθέτως τους απαγορευόταν η χρήση των υπολογιστών, με συνέπεια να αποτύχουν σ? όλα τους τα μαθήματα.

Αργότερα θα μάθαινε ο dan ότι αυτού του είδους η πανεπιστημιακή πολιτική άρχισε μόλις στις αρχές της δεκαετίας του 1980, όταν άρχισαν οι φοιτητές να χρησιμοποιούν όλο και περισσότερο υπολογιστές. Μέχρι τότε τα πανεπιστήμια ακολουθούσαν διαφορετική προσέγγιση στο θέμα της πειθαρχίας, τιμωρούσαν μόνο επιβλαβείς δραστηριότητες, κι όχι αυτές που απλώς κινούσαν υποψίες.

H lisa δεν ανέφερε τον dan στην ΑΠΛ. Η απόφαση του να τη βοηθήσει οδήγησε στο γάμο τους, και επίσης τους οδήγησε να αμφισβητήσουν όλα αυτά που είχαν μάθει για την πειρατεία όταν ήταν παιδιά. Το ζευγάρι άρχισε να διαβάζει την ιστορία του copyright. Μετακόμισαν στη luna, όπου βρήκαν κι άλλους, που είχαν ξεφύγει απ? το μακρύ χέρι της Αρχής Προστασίας Λογισμικού. Όταν η εξέργεση του tycho ξέσπασε το 2062, το καθολικό δικαίωμα στην ανάγνωση έγινε ένας απ? τους κεντρικούς στόχους.




(Από το «ο δρόμος προς το tycho», μια συλλογή από άρθρα για τα χρονικά της λουναριανής επανάστασης - δημοσίευση: 2096 - πόλη luna)

(*) ʼρθρο που δημοσιεύτηκε το φλεβάρη του 1997 και περιλαμβάνετε στο «free software, free society: the selected essays of r. stallman» - http://www.gnu.org/doc/book13.html

Απόδοση στα Ελληνικά: http://chimeres.gr/main.php?id=136

Deja vu...